«Δεν ξεπερνούσε σχεδόν το 1,80 σε ύψος, αλλά φερόταν με μεγάλη αξιοπρέπεια. Το κεφάλι του είχε ακριβώς το σχήμα ενός αυγού και το έγερνε πάντα λίγο από τη μία πλευρά. Το μουστάκι του ήταν τελείως άκαμπτο και στρατιωτικό. Ακόμα κι αν τα πάντα στο πρόσωπό του ήταν καλυμμένα, οι άκρες από το μουστάκι και η ροζ μύτη του θα ήταν ορατές. Η καθαριότητα της ενδυμασίας του ήταν σχεδόν απίστευτη -πιστεύω ότι ένας κόκκος σκόνης θα του προκαλούσε περισσότερο πόνο από ένα τραύμα από σφαίρα. Κι όμως, αυτός ο γραφικός, ντανταϊσμένος ανθρωπάκος που, όπως λυπήθηκα να δω, κουτσαίνει τώρα άσχημα, ήταν στην εποχή του ένα από τα πιο διάσημα μέλη της βελγικής αστυνομίας.» Αυτή ήταν η πρώτη περιγραφή που μας έδωσε η Agatha Christie (Άγκαθα Κρίστι) για τον Hercule Poirot (Ηρακλή Πουαρό). Μια περιγραφή τόσο ακριβής, για τον φανταστικό χαρακτήρα που έχτισε στο μυαλό της και ανέπτυξε στα βιβλία της η σπουδαία βρετανίδα συγγραφέας, που και χωρίς να είχα γράψει στο τίτλο του κειμένου ότι αυτές οι γραμμές θα αφορούν τον εμβληματικό ντεντέκτιβ, θα είχατε καταλάβει σε ποιον αναφερόταν.

Ήταν Οκτώβριος του 1920 όταν κυκλοφόρησε το πρώτο της βιβλίο, το “The Mysterious Affair at Styles” (Η Μυστηριώδης Υπόθεση στο Στάιλς), με το οποίο μας σύστησε και τον αγαπητό, μυστηριώδη, ιδιότροπο Βέλγο. Ωστόσο, όσους επιθετικούς προσδιορισμός και να δώσουμε στον Πουαρό, αυτός που τον χαρακτήριζει -και τον ακολουθεί μέχρι σήμερα- είναι ο αγαπητός. Τόσο αγαπητός που οι New York Times μετά τον λογοτεχνικό του θάνατο, το 1975, στο βιβλίο “Curtain: Poirot’s Last Case” (Αυλαία:Η τελευταία υπόθεση του Πουαρό), του έγραψαν νεκρολογία στην πρώτη τους σελίδα. Ήταν η πρώτη φορά που θα συνέβαινε κάτι τέτοιο για έναν φανταστικό χαρακτήρα και όχι για κάποιο πραγματικό πρόσωπο.

Βέβαια, μπορεί η Κρίστι να τον σκότωσε στην τελευταία της κυκλοφορία, λίγο πριν πεθάνει και η ίδια, αλλά ο Πουαρό δεν σταματήσε ποτέ να ζει. Πέρασε στην αιωνιότητα, παρέμεινε στις καρδιές μας και μας συντρόφευσε αρκετές φορές, όχι μόνο μέσα από τις σελίδες των 33+2 βιβλίων (τα επιπλέον δύο δεν είναι της Κρίστι, αλλά της Sophie Hannah), 2 θεατρικών έργων και 51 μικρών ιστοριών που τον αφορούσαν αλλά και από τις 17 κινηματογραφικές μεταφορές των περιπετειών του και την τηλεοπτική σειρά  “Agatha Christie’s Poirot” (Οι Περιπέτειες του Ηρακλή Πουαρό) που κράτησε 13 σεζόν με 70 επεισόδια.

Η πρώτη μου επαφή με τον Ηρακλή Πουαρό

Βαριόμουν φριχτά. Ήταν μια ηλιόλουστη μέρα, ίσως μέσα στην άνοιξη, και με το αυτοκίνητο των γονιών μου πηγαίναμε επίσκεψη στο εξοχικό σπίτι κάποιων συναδέλφων τους. Η μόνη μου παρηγοριά ήταν ότι θα έκαναν μπάρμπεκιου στην αυλή τους, οπότε θα είχε καλό και άφθονο φαγητό μιας που δεν ήμασταν οι μόνοι καλεσμένοι. Αφού φτάσαμε, έγιναν οι κλασικές χαιρετούρες -που κάνουν κάθε παιδί να νιώθει άβολα- και, φυσικά, η ξενάγηση στον χώρο. Θυμάμαι μια μεγάλη πλακόστρωτη αυλή στον πίσω χώρο, περιτριγυρισμένη από ψηλά φυτά και ένα δέντρο στη μέση, με ένα μεγάλο τραπέζι να έχει στηθεί για να μας χωρέσει όλους. Από εκεί και πέρα μπλακ άουτ αναμνήσεων και το μόνο που μπορώ να ανακαλέσω για να το καταγράψω, είναι οι στιγμές που ακολούθησαν αφού η οικοδέσποινα, σε εμένα και τον αδερφό μου, μας έδειξε το σαλόνι της που ήταν σε κυκλαδίτικο στυλ.

Είχαμε την άδεια της να κάνουμε ό,τι θέλουμε και να επιλέξουμε, αν το επιθυμούσαμε, να βάλουμε κάποια ταινία να παίξει στο βίντεο -ναι, μιλάμε για τις χρυσές VHS εποχές. Ανάμεσα στις δεκάδες βιντεοκασέτες, αυτή που μου κέντρισε το ενδιαφέρον ήταν εκείνη που είχε τον τίτλο “Έγκλημα Κάτω από τον Ήλιο” με έναν συμπαθητικό ευτραφή κύριο με μουστάκι να δεσπόζει στο εξώφυλλο. Λίγο η αναφορά σε κάποιο έγκλημα και λίγο ότι ήθελα να σκοτώσω κάπως την ώρα μου, σε συνδυασμό με τον ήλιο που πρωταγωνιστούσε εκείνη την ημέρα στην πραγματικότητα αλλά και στην ταινία, με έπεισε. Έβαλα την ταινία, πάτησα Play, ακούστηκε εκείνος ο χαρακτηριστός ήχος του βίντεο, στρογγυλοκάθησα στον καναπέ και βυθίστηκα στον μυστηριώδη κόσμο του Ηρακλή Πουαρό.

Αυτό ήταν. Το επόμενο διάστημα, όποτε μπορούσα, πήγαινα στο βίντεο κλάμπ με το ποδήλατο και έψαχνα ό,τι ταινία υπήρχε με τον Πουαρό για να την νοικιάσω. Κάθε φορά προσπαθούσα να ανακαλύψω εγώ τον δολοφόνο, πριν προλάβει ο βέλγος ντεντέκτιβ να τους συγκεντρώσει όλους σε κάποιον χώρο για να δώσει το απολαυστικό σόου της λύσης του μυστηρίου. Μυήθηκα σε αυτό που ονομάζουμε τώρα «whodunit», μια ιστορία δηλαδή για μια δολοφονία στην οποία η ταυτότητα του δολοφόνου δεν αποκαλύπτεται μέχρι το τέλος, κάπως νωρίτερα από την ηλικία που θα επέτρεπε στα φαιά μου κύτταρα -αυτά που βοηθούσαν τον Πουαρό να εξιχνιάσει δολοφονίες- να λειτουργήσουν στον ρυθμό που θα έπρεπε. Βέβαια, όχι ότι τώρα, στα 37 μου, θα μπορούσα να μπω στα παπούτσια του και να βρω τον/την δολοφονό πριν απ’ όλους. Κανένας ντεντέκτιβ δεν μπορεί να μοιάσει στον ιδιοφυή Βέλγο και κανένας προηγούμενος δεν είναι σαν αυτόν.

Οι διαφορές του Πουαρό με τον Σέρλοκ Χόλμς

Στις σκοτεινές σελίδες της λογοτεχνικής ίντριγκας, ο Ηρακλής Πουαρό αναδύεται ως ένας φωτεινός, εκκεντρικός ντετέκτιβ, φαινομενικά χωρίς εσωτερικές σκιερές γωνίες που τον επηρεάζουν, με έντονο πνεύμα, αντιμετωπίζοντας κάθε αίνιγμα με σχολαστικότητα. Σε αντίθεση με τις εγκεφαλικές και πρωτότυπες συλλήψεις του Σέρλοκ Χολμς, ο Πουαρό δεν συχνάζει στους ομιχλώδεις δρόμους του του βικτοριανού Λονδίνου αλλά στα πολυτελή σαλόνια των αριστοκρατών. Του αρέσει η πολυτέλεια, η καλή εξυπηρέτηση, κρατάει τις αποστάσεις του -όχι πάντα ευγενικά, αλλά με ευγένεια- από τους ανθρώπους και εμπιστεύεται τα φαιά του κύτταρα περισσότερο από οποιαδήποτε λογική επεξεργασία των δεδομένων και των γεγονότων για να καταλήξει σε κάποιο συμπέρασμα. Οι μέθοδοί είναι μια αρμονική χορογραφία που συνδυάζει ψυχολογία, παρατήρηση και διαίσθηση. Όλα κάτω από την ομπρέλα της ευφυΐας.

Ενώ ο Χόλμς, σε κάποιες περιπτώσεις, φαίνεται να απολαμβάνει την ανθρώπινη αθλιότητα και τη βρωμιά της εποχής του κατά τη διάρκεια των εγκληματολογικών ερευνών του, ο Πουαρό ξετυλίγει το κουβάρι μυστηρίων μέσα από κοινωνικά περίπλοκες καταστάσεις που κρύβονται καλά κρυμμένες πίσω από τις γυαλιστερές βιτρίνες της υψηλής κοινωνίας. Γνωρίζει πολύ καλά πώς να σταθεί ανάμεσά τους, αλλά, ταυτόχρονα, δυσανασχετεί για τον τρόπο που εκμεταλλεύτηκαν οι άνθρωποι της ελίτ αυτά που τους προσέφερε γενναιώδορα η μοίρα, μια μεγαλή κληρονομία ή μια οικογενειακή επιχείρηση.

Ο Πουαρό προσεγγίζει με κάποιου είδους φινέτσα κάθε πρόσωπο που εμπλέκεται στο μυστήριο, οι ανακρίσεις του είναι κοφτές, κάποιες φορές αυστηρές αλλά ποτέ προσβλητικές, και όταν καταλήγει στην εξιχνίαση της υπόθεσης έχεις την εντύπωση πως έδωσε μια παράσταση μπαλέτου. Ποτέ ξανά η λύση ενός μυστήριου δεν ήταν μια εκλεπτυσμένη μορφή τέχνης -ίσως, ποτέ και στο μέλλον- και γι’ αυτό ο Πουαρό θα ξεχωρίζει πάντα από τον οποιονδήποτε ντεντέκτιβ, όχι μόνο από τον Χόλμς.

Τι να δείτε το Σαββατοκύριακο

Από το 2017, ο Ηρακλής Πουαρό έχει αναθερμάνει τις σχέσεις του με τη βιομηχανία του θεάματος και χαράζει τη δική του πορεία στη σύγχρονη ποπ κουλτούρα μέσα από τις ταινίες του Kenneth Branagh. Η αρχή έγινε με το “Murder on the Orient Express” (Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές), ακολούθησε το “Death on the Nile” (Έγκλημα στο Νείλο) το 2022 και φέτος βγήκε στους κινηματογράφους το “A Haunting in Venice” (Μυστήριο στη Βενετία). Για κάποιον που δεν έχει δει τις παλαιότερες ταινίες, και ανήκει στο ηλιακό φάσμα 18-25 ή 25-34, ίσως η συγκεκριμένη τριάδα να είναι ένα καλό μάθημα εισαγωγής στην καλειδοσκοπική φύση του αστυνομικού είδους που υπηρετεί ο Πουαρό, ωστόσο, οι παλαιότερες κινηματογραφικές μεταφορές είναι αξεπέραστες.

Murder on the Orient Express

To ιστορικό τρένο έχει ακινητοποιηθεί στο χιόνι και ο Albert Finney στον ρόλο του Ηρακλή Πουαρό, καλείται να διερευνήσει έναν φόνο με πολλαπλά μαχαιρώματα αλλά και να ανακρίνει ένα λαμπερό κάστ ηθοποιών: Vanessa Redgrave, Sean Connery, Anthony Perkins, John Gielgud και Ingrid Bergman μεταξύ άλλων. Το συγκεκριμένο κινηματογραφικό εγχείρημα ήταν υποψήφιο σε έξι κατηγορίες στα 47α Βραβεία Όσκαρ και εκείνη τη βραδιά η Bergman έφυγε με το χρυσό αγαλματίδιο για την υποψηφιότητά της στην κατηγορία Β’ Γυνακείος Ρόλος. Η ερμηνεία του Finney είναι αναμφισβήτητα η πιο στυβαρή που έχουμε δει και η Άγκαθα Κρίστι, όπως και στην ταινία του 1957 “Witness for the Prosecution” (Μάρτυρας Κατηγορίας), δήλωσε πως ήταν η μοναδική κινηματογραφική απόδοση από τα έργα της που της άρεσε.

Death on the Nile

Αυτή τη φορά το καθήκον καλεί τον Peter Ustinov να ενσαρκώσει τον Πουαρό. Σε αυτή την κλασική διασκευή του ομότιτλο βιβλίου της Κρίστι του 1937, το ταξίδι του Πουαρό στο Νείλο μετατρέπεται σε ένα μυστήριο, που περιπλέκεται με το θάνατο μιας νεαρής πλούσιας κληρονόμου. Maggie Smith, Angela Lansbury, Bette Davis, Mia Farrow και David Niven, ενορχηστρώνουν μια ιστορία που απέσπασε το βραβείο Όσκαρ Καλύτερης Ενδυματολογίας στα 51α Βραβεία Όσκαρ. Στο IMDb, όπως και το “Murder on the Orient Express” του 1974, έχει βαθμολογία 7,2/10.

Evil Under the Sun

Αυτή ήταν η δεύτερη φορά, από τις 6 συνολικά, που ο μεγάλος ηθοποιός Peter Ustinov φόρεσε το κουστούμι (αλλά και το μαγιό) του εκκεντρικού ντεντέκτιβ. Αυτή τη φορά, ο Πουαρό κάνει διακοπές σε ένα απομονωμένο καλοκαιρινό θέρετρο αλλά γρήγορα, όπως συμβαίνει πάντα, το μέρος μετατρέπεται σε τόπο εγκλήματος. Μέσα στη μεσογειακή χλιδή του αριστοκρατικού θέρετρου, ο Πουαρό προσπαθεί να βρει τη λύση σε ένα δύσκολο παζλ μετά τη δολοφονία της ερωμένης ενός εκατομμυριούχου. Ο δολοφόνος είναι ένας από τους οκτώ βασικούς χαρακτήρες, όμως ο τρόπος που κινήθηκε και το σχέδιο που εκτέλεσε είναι αυτό που δυσκολεύει τη δουλειά του Πουαρό και όχι ο αριθμός των υπόπτων -ίσως και ο ήλιος… Εδώ συναντάμε ξανά τη Maggie Smith σε ταινία για τον Ηρακλή Πουαρό, ενώ το κάστ συμπληρώνουν οι Jane Birkin, Diana Rigg, Roddy McDowall, Horace Blatt, Sylvia Miles και Denis Quilley. Η ταινία είναι διαθέσιμη στο Cinobo.

Οι Περιπέτειες του Ηρακλή Πουαρό (Erfflix)

Αυτή την περίοδο στο Erflix είναι διαθέσιμες οι 3 πρώτες σεζόν της διάσημης τηλεοπτικής σειράς, με τον σπουδαίο David Suchet στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Ανεξάρτητα από τα μεγέθη των Finney και Ustinov που αναφέρα παραπάνω, ο Suchet είναι ίσως ο πιο απολαυστικός Πουαρό, κι αν όχι τόσο πολύ, σίγουρα είναι αυτός που μοιάζει να ξεπετάχτηκε μέσα από τις σελίδες που δαχτυλογραφούσε η Άγκαθα Κρίστι όταν έγραφε τα βιβλία και δεν τον ενδιαφέρει αν τον ακολουθεί κάμερα και βρίσκεται σε πλατό. Η μουσική επίσης του Christopher Gunning είναι αξιομνημόνευτη και λειτουργεί ως το απόλυτο, ταιριαστό συμπλήρωμα στην ερμηνεία του Suchet και την βρετανική τηλεοπτική ατμόσφαιρα -για τη σειρά, το 1990, κέρδισε βραβείο BAFTA για Καλύτερη Πρωτότυπη Τηλεοπτική Μουσική. Αν λοιπόν δεν έχει πέσει στην αντίληψή σας ο τηλεοπτικός Πουαρό που παίζει στην ΕΡΤ, μπορείτε να μπείτε στο Ertflix και να περάσετε ένα binge watching Σαββατοκύριακο παρατηρώντας τη μοναδική ανθρώπινη σιλουέτα του διάσημου ντεντέκτιβ να περιπλανιέται σε σκοτεινούς καμβάδες μυστηρίου.

Το αδύνατο δεν θα μπορούσε να έχει συμβεί, επομένως το αδύνατο πρέπει να είναι δυνατό παρά τα φαινόμενα. – Ηρακλής Πουαρό