Η (αληθινή) εικόνα που ακολουθεί προέρχεται από ένα βαγόνι στο μετρό της Νέας Υόρκης: δύο νεαρά παιδιά που πήγαιναν σε ένα πάρτι, μιλούσαν για το πώς θα μπορούσαν να βρουν online μια κοπέλα προκειμένου να της μιλήσουν διαδικτυακά: «Εχει Instagram;», ρωτάει ο ένας, πριν προσθέσει γελώντας: «Γιατί, έχει πια κανείς;», για να πάρει την απάντηση από τον άλλον: «Δεν το έχω καν στο τηλέφωνό μου πια [την συγκεκριμένη εφαρμογή]».

Κάπως έτσι ξεκινάει το σχετικό άρθρο της αρθρογράφου Κέιτ Λίντσεϊ στο περιοδικό The Atlantic. Η δημοσιογράφος υποστηρίζει ότι «πλέον, δεν είναι καθόλου περίεργο για τους νέους να έχουν παρατήσει το Instagram, το οποίο σήμερα το μόνο που έχει είναι μια σειρά από χορηγούμενες αναρτήσεις εταιρειών και συνιστώμενα reels ατόμων που δεν ακολουθείς και δεν γνωρίζεις καν, πριν φτάσεις στη φωτογραφία ενός φίλου».

Ξεχάστε το Instagram που γνωρίζατε μέχρι σήμερα, επισημαίνει η ίδια, «γιατί δεν είναι πια αυτό που ήταν κάποτε».

«Η σχέση της Γενιάς Z με το Instagram μοιάζει πολύ με τη σχέση των Μillennials με το Facebook: οριακά ανεπιθύμητα απαραίτητη. Απλά, δεν θέλουν να συμμετέχουν σε αυτό, αλλά την ίδια στιγμή νιώθουν παράξενα αν δεν είναι μέσα σε αυτό», λέει στο Atlantic η Κέισι Λιούις, σύμβουλος νεανικής κουλτούρας, που γράφει το newsletter After School.

Το άρθρο του Atlantic επικαλείται στην συνέχεια μια πρόσφατη έρευνα της Piper Sandler, η οποία διαπίστωσε ότι, από τους 14.500 εφήβους που ρωτήθηκαν σε 47 αμερικανικές πολιτείες, μόνο το 20% είπαν ότι «το Instagram είναι η αγαπημένη τους πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης».

Λογικό αυτό, καθώς το TikTok ήρθε πρώτο, ακολουθούμενο από το Snapchat. Αυτό, κατά την μελέτη, σημαίνει ότι «το να είσαι απλώς στο Instagram είναι πολύ διαφορετικό από το να ασχολείσαι ενεργά με αυτό». Βασικά, για ένα μεγάλο μέρος της αμερικανικής νεολαίας, το Instagram πλέον ισοδυναμεί με κάτι εξαιρετικά κριντζ [cringe= αποκρουστικό].

Οι μισοί χρήστες του συγκεκριμένου μέσου σχεδόν… κριντζάρουν με τον ίδιο τους τον εαυτό μέσα εκεί. «Το Instagram προκαλεί το συναίσθημα του “ick”, δηλαδή μια αηδία, αυτό το συναίσθημα που νιώθεις όταν ο σύντροφός σου κάνει ένα τόσο δα μικρό λάθος μεν, αλλά ικανό να σε ξενερώσει για πάντα δε».

«Οι άνθρωποι που δεν είναι influencers χρησιμοποιούν το Instagram μόνο για να παρακολουθούν άλλους ανθρώπους που κάνουν βαρύγδουπες ανακοινώσεις. Οι στενοί φίλοι μου που δεν είναι influencers δεν έχουν δημοσιεύσει κάτι εδώ και σχεδόν δύο χρόνια», σημειώνει η Λι Τίλγκμαν, πρώην influencer στο Instagram.

Οπότε, τι ακριβώς συνέβη και πλέον όλοι… κριντζάρουν με το Instagram – ειδικά όταν πριν μόλις οκτώ χρόνια, το 2014, η εφαρμογή έφθασε να έχει 300 εκατ. ενεργούς χρήστες μηνιαίως, ξεπερνώντας για πρώτη φορά το Twitter, ενώ η λειτουργία Instagram Stories, μια άμεση αντιγραφή του Snapchat, παρουσιάστηκε τον Αύγουστο του 2016 και ξεπέρασε την αρχική μόλις έναν χρόνο αργότερα.

Ομως πλέον το Instagram αντιμετωπίζει ένα υπαρξιακό πρόβλημα: Τι συμβαίνει όταν οι νέοι ηλικίας 18 έως 29 ετών, που είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιούν την εφαρμογή, τουλάχιστον στις ΗΠΑ, μεγαλώνουν ή πάνε αλλού; Και τι σημαίνει το ότι το TikTok είναι ήδη πιο δημοφιλές ανάμεσα στους νεαρούς αμερικανούς εφήβους;

Το εκτενές άρθρο υποστηρίζει ότι έχει συμβεί το εξής: εδώ και λίγο καιρό έχουν λάβει χώρα μια σειρά αλλαγών στους αλγορίθμους, σε συνδυασμό με ορισμένες αμφισβητήσιμες προσπάθειες αντιγραφής λειτουργιών από άλλες εφαρμογές, οι οποίες έχουν απογοητεύσει πολλούς από τους χρήστες.

«Ήδη από το καλοκαίρι [του 2022] η απογοήτευση “έβραζε”. Ένα συγκεκριμένο update που υποσχόταν, μεταξύ άλλων, αλγοριθμικά προτεινόμενο περιεχόμενο με βίντεο, το οποίο θα γέμιζε ολόκληρη την οθόνη, παραήταν φιλόδοξο βήμα. Οι χρήστες βαρέθηκαν να βλέπουν την εφαρμογή να μετατρέπεται σε αντίγραφο του TikTok, που έδινε προτεραιότητα στα βίντεο και πρότεινε αναρτήσεις αντί για φωτογραφίες φίλων. Αντέδρασαν ακόμη και διασημότητες, όπως η Κάιλι Τζένερ και η Κρίσι Τάιγκεν», αναφέρει εμφατικά η αρθρογράφος.

Και κάπως έτσι ξεκίνησε ένα κύμα… αντίστασης και αντίδρασης απέναντι σε αυτές τις αλλαγές. «Make Instagram Instagram Again» έγραψε σε μια ανάρτησή της η φωτογράφος Τάτι Μπρούνινγκ, που κοινοποιήθηκε από την Τζένερ στα Instagram Stories της και άρεσε σε περισσότερους από δυο εκατ. χρήστες.

«Δεν είναι μόνο ότι κάνω χάλια βίντεο. Είναι ότι δεν βλέπω τις αναρτήσεις των πραγματικών φίλων μου και εκείνοι δεν βλέπουν τις δικές μου», έγραψε η Τάιγκεν στο Twitter απαντώντας στον επικεφαλής του Instagram, Ανταμ Μοσέρι.

Τελικά, και υπό το βάρος όλης αυτής της διαδικτυακής κατακραυγής, το Instagram απέσυρε ορισμένες από τις αλλαγές του. Μόνο που εδώ συμβαίνει και κάτι ακόμη που «βαραίνει» την συγκεκριμένη πλατφόρμα: κάποιες από τις νέες εφαρμογές του Instagram μπορεί να μην αποδίδουν. Δια του λόγου το αληθές, κάποια εμπιστευτικά έγγραφα που έφερε στο φως η Wall Street Journal δείχνουν ότι οι συνολικοί χρήστες του Instagram περνούν 17,6 εκατ. ώρες την ημέρα παρακολουθώντας τα «Reels», που είναι μια φθηνή απομίμηση του TikTok – για να το δείτε συγκριτικά, οι άνθρωποι ξοδεύουν 197,8 εκατ. ώρες παρακολουθώντας TikTok ημερησίως.

Οταν κλήθηκε να σχολιάσει το συγκεκριμένο γεγονός ένας εκπρόσωπος του Instagram, είπε ότι πρόκειται για «ένα πρόβλημα πολύ λιγότερο σοβαρό από ό,τι είναι στην πραγματικότητα», προσθέτοντας την πρόσφατη ανακοίνωση κερδών της Meta, όπου ο διευθύνων σύμβουλος Μαρκ Ζούκερμπεργκ δήλωσε ότι τους τελευταίους έξι μήνες τα παιχνίδια τύπου «Reels» είχαν σημειώσει μια αύξηση της τάξεως του 50% .

Το κρίσιμο ερώτημα, ωστόσο, παραμένει: «πεθαίνει» το Instagram; Το άρθρο σπεύδει να υπερτονίσει ότι «το Instagram μπορεί να μην “πεθαίνει”, αλλά η μεταμόρφωσή του από κάτι που ήταν “κουλ” σε κάτι που πλέον είναι ξεκάθαρα “κριντζ” σηματοδοτεί μια ριζική αλλαγή στο σύμπαν των μέσων κοινωνικής δικτύωσης».

«Η παρακμή του δεν αφορά απλώς το γεγονός ότι οι χρήστες δεν είναι πια στενά συνδεδεμένοι με τους δικούς τους· έχει επίσης να κάνει με τις συνθήκες της νέα εποχής των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, σύμφωνα με τις οποίες δημιουργούμε διαδικτυακό περιεχόμενο κυρίως για να προσεγγίσουμε άτομα που δεν γνωρίζουμε, αντί για άτομα που γνωρίζουμε», σημειώνει η αρθρογράφος.

Αυτοί που, τελικά, πληρώνουν τη… νύφη είναι οι ίδιοι οι influencers, η «επαγγελματική κάστα» των οποίων ουσιαστικά ξεπήδησε από το Instagram. Λόγου χάρη, αντί του Instagram, η Τίλγκμαν στράφηκε στο Substack, όπου γράφει επί πληρωμή τη δημοσίευση Pet Hair on Everything. Εξακολουθεί να δημοσιεύει στο Instagram, αλλά πλέον κυρίως για να ανακατευθύνει τους 246.000 ακολούθους της στα κείμενά της.

Αλλά και η δημοσιογράφος σε θέματα ομορφιάς Τζέσικα ΝτεΦίνο, η οποία μπήκε στο Instagram το 2018, αποχώρησε από την πλατφόρμα το 2020, κυριευμένη, όπως ανέφερε η ίδια χαρακτηριστικά, «από θλίψη από τα συνεχή σχόλια των ακολούθων της». Πλέον, η ίδια χρησιμοποιεί το DM της (Direct Messaging) στο Instagram, οπότε αν κάποιος από τους 59.000 ακολούθους της τής στείλει ένα μήνυμα, θα ανακατευθυνθεί για να επικοινωνήσει μαζί της μέσω e-mail.

Πρόκειται, αναμφίβολα, για μια κακή περίοδο για πολλές πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, καθώς τόσο το Facebook, όσο και το Twitter δυσκολεύονται να «μιλήσουν» στην νεολαία πλέον. «Ιστορικά τουλάχιστον, όλες οι πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης γίνονται τελικά άσχετες και παρωχημένες, αλλά αυτό δεν μπορεί να συμβαίνει συνέχεια», λένε οι ειδικοί επί θεμάτων social media.

«Η εξασθένιση του Instagram, λοιπόν, μπορεί να μη σημαίνει το τέλος του, αλλά σίγουρα μια επανεκτίμηση της σχέσης μας με τη συγκεκριμένη εφαρμογή», καταλήγει με νόημα η Λίντσεϊ.