Οι ταινίες επιστημονικής φαντασίας έχουν από καιρό αιχμαλωτίσει το κοινό με τα ευφάνταστα οράματά τους για το μέλλον. Στον μαγικό αυτό κόσμο της φαντασίας, οι κινηματογραφιστές τόλμησαν συχνά να οραματιστούν ένα μέλλον γεμάτο με απόκοσμα gadget και πρωτοποριακές καινοτομίες. Ενώ πολλές από αυτές τις φουτουριστικές εικόνες και έννοιες κάποτε φαίνονταν ασύλληπτες, μέρος ενός παράλληλου σύμπαντος ή απλά ένα σενάριο επιστημονικής φαντασίας, οι ραγδαίες εξελίξεις στην τεχνολογία έχουν καταφέρει να τις εισάγουν στην καθημερινή μας πραγματικότητα.
Η συγγραφή μυθοπλασίας ξεκλειδώνει τη φαντασία των δημιουργών και τους επιτρέπει να πλάσουν εναλλακτικούς κόσμους, να ξεδιπλώσουν κοινωνίες τελείως διαφορετικές από αυτό που έχουμε συνηθίσει, που επεκτείνονται από το σήμερα στο αύριο. Η επιστημονική φαντασία έρχεται συνήθως να δώσει απαντήσεις στις ανησυχίες της εκάστοτε εποχής, αλλά τελικά μπορεί και να είναι ένας χρήσιμος οδηγός για το μέλλον.
Και πολλές ταινίες επιστημονικής φαντασίας του παρελθόντος, αποτέλεσαν προοίμιο της τεχνολογικής εξέλιξης, προβλέποντας τις νέες της εφαρμογές και τα gadgets που άλλαξαν την καθημερινότητά μας.
“2001: A Space Odyssey” (1968)
Το αριστούργημα του Stanley Kubrick περιστρέφεται γύρω από θέματα όπως η ανθρώπινη εξέλιξη, η τεχνητή νοημοσύνη και η εξωγήινη ζωή. Στα 4 χρόνια που πήρε για να δημιουργηθεί, το “2001: A Space Odyssey” άντλησε από τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις των φουτουριστών για να χαρτογραφήσει ένα ασύλληπτο σενάριο διαστημικών ταξιδιών του 21ου αιώνα. Η ταινία έχει ξεχωρίσει για την επιστημονική ακρίβεια των λεπτομερειών του σεναρίου, τα πρωτοποριακά (για την εποχή τους) ειδικά εφέ, τη χρήση του ήχου ως αφηγηματικού μέσου και την εξαιρετικά λιτή χρήση διαλόγων. Για τη δημιουργία των διαστημόπλοιων ζητήθηκε η γνώμη των πραγματικών εργολάβων διαστημικών σκαφών, συμπεριλαμβανομένων των IBM, Honeywell, RCA και General Electric για τις προβλέψεις τους για την τεχνολογία των 35 ετών στο μέλλον.
Στην ταινία, οι αστροναύτες χρησιμοποιούν έναν υπολογιστή tablet που ονομάζεται “IBM News Pad” για να παρακολουθήσουν τηλεοπτικές εκπομπές από τη Γη. Σήμερα, αυτό το όραμα υλοποιείται με τη μορφή tablet όπως το iPad και διάφορες συσκευές Android. Επιπλέον, ο υπολογιστής HAL 9000 της ταινίας παρουσίασε έναν έξυπνο φωνητικό βοηθό, όπως τα σημερινό Siri, Alexa και Google Assistant, ικανά να κατανοούν και να ανταποκρίνονται στην ανθρώπινη ομιλία.
“Blade Runner” (1982)
Το «Blade Runner» του Ridley Scott φανταζόταν ένα μέλλον όπου υπήρχαν βιονικά όντα, γνωστά ως replicants. Ο Harrison Ford πρωταγωνιστεί σε αυτό το συναρπαστικό, σκοτεινό όραμα του εγγύς μέλλοντος ως αστυνομικός που παρακολουθεί μηχανικούς ανθρώπους ως ένας Blade Runner. Τα σημερινά μηχανικά ρομπότ δεν μοιάζουν τόσο ζωντανά όσο οι Zhora, Pris, Roy και Leon. Ωστόσο παίρνουν ανθρώπινη μορφή, όπως η Sophia της Hanson Robotics . Η βιομηχανία του σεξ άλλωστε έχει εισάγει εδώ και καιρό ρομποτικές κούκλες του σεξ που μπορεί να στερούνται εσωτερικής ζωής, αλλά γίνονται ολοένα και πιο διαδραστικές και υπάρχουν ακόμη και οίκοι ανοχής με κούκλες σεξ στην Ευρώπη.
Αν και δεν έχουμε δημιουργήσει ακριβή ανθρώπινα αντίγραφα όπως στην ταινία, οι εξελίξεις στη συνθετική βιολογία και τη γενετική μηχανική, όπως το CRISPR την επαναστατική τεχνική ακριβούς κατάτμησης και τροποποίησης του DNA, μας φέρνουν πιο κοντά στο χειρισμό βιολογικών οργανισμών σε θεμελιώδες επίπεδο. Η ταινία παρουσίασε επίσης τη δυνατότητα video κλήσης, κάτι που τότε φάνταζε αδύνατο, αλλά και εφαρμογές ενός “έξυπνου σπιτιού” που πλέον είναι πραγματικότητα.
“Back to the Future Part II” (1989)
Η απόλυτη ταινία με τα πιο ακριβή στην πραγματικότητα φουτουριστικά gadgets. Η υπέροχα αισιόδοξη απεικόνιση του τότε μελλοντικού έτους του 2015 είναι γοητευτική και αρκετά ακριβής, ακόμα κι αν το κοινό εξακολουθεί να περιμένει τα hoverboard και τα ιπτάμενα αυτοκίνητα να γίνουν πραγματικότητα. Ο Marty McFly είναι μάρτυρας πολλών drones που αιωρούνται στον ουρανό στο Back To The Future Part II. Τα drones έχουν γίνει μια εξαιρετικά δημοφιλής πτυχή της σύγχρονης κουλτούρας έκτοτε Όταν κυκλοφόρησε αρχικά το Back To The Future Part II, τα φώτα που ενεργοποιούνταν με φωνή έμοιαζαν πολλά χρόνια μακριά. Οι σύγχρονοι πολίτες, ωστόσο, έχουν πλέον τη δυνατότητα να συνδέσουν τις έξυπνες συσκευές τους, συμπεριλαμβανομένων των Apple Home και Alexa σε ειδικούς λαμπτήρες που επιτρέπουν στο χρήστη να ανάβει τα φώτα χρησιμοποιώντας τη φωνή του.
Μεταξύ των πιο ακριβών προβλέψεων στο Back To The Future Part II αφορά την τεχνολογία πληρωμών μέσω κινητού τηλεφώνου. Το κλασικό επιστημονικής φαντασίας δείχνει τον Marty να καλείται να κάνει δωρεά στον πύργο του ρολογιού Hill Valley μέσω μιας συσκευής σάρωσης δακτυλικών αποτυπωμάτων. Αυτό δεν είναι διαφορετικό από τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι χρησιμοποιούν πλέον τα τηλέφωνά τους για να πραγματοποιούν πληρωμές.
Μία από τις πιο ξεκαρδιστικές σεκάνς του Back To The Future Part II λαμβάνει χώρα έξω από το Θέατρο Holomax. Ο Marty McFly, ο οποίος έχει παραδώσει ένα από τα καλύτερα αποσπάσματα Back To The Future, τρομοκρατείται καθώς τον τρώει ένα ολόγραμμα καρχαρία που διαφήμιζε το Jaws 19. Στη δεκαετία του 1980, οι ολογραφικές συσκευές υπήρχαν μόνο σε ταινίες επιστημονικής φαντασίας.
Αυτή η τεχνολογία που προκαλούσε δέος την περίοδο του “Back To The Future Part II” έχει γίνει πια πραγματικότητα. Τα ολογράμματα βρίσκονται πιο συχνά από βοηθούς που δίνουν πληροφορίες στα αεροδρόμια μέχρι και σε μουσικές συναυλίες, αναδημιουργώντας δημοφιλείς καλλιτέχνες όπως ο Freddie Mercury και Elvis Presley . Ίσως το πιο κοντινό στο Θέατρο Holomax του Back To The Future Part 2 είναι το ABBA Voyage, το οποίο λειτουργεί από έναν μουσικό χώρο στο Λονδίνο που έχει σχεδιαστεί ειδικά για παραστάσεις από ολογράμματα των ABBA.
Αν και τα αληθινά hoverboard όπως απεικονίζονται στην ταινία δεν είναι ευρέως διαθέσιμα, έχουμε συσκευές που μοιάζουν με hoverboard και προηγμένα gadget προσωπικών μεταφορών. Η ταινία προέβλεψε επίσης τα wearable, όπως έξυπνα γυαλιά και ρολόγια, παρόμοια με τα σημερινά Google Glass και Apple Watch.
“Total Recall” (1990)
Βασισμένη στο διήγημα του 1966 «We Can Remember It for You Wholesale» του Phil Dick , η ταινία αφηγείται την ιστορία του Douglas Quaid, Arnold Schwarzenegger, ενός εργάτη οικοδομών που λαμβάνει ένα εμφύτευμα αναμνήσεων μιας φανταστικής περιπέτειας στον Άρη από την εταιρεία Rekall που εμφυτεύει ρεαλιστικές αλλά φανταστικές μνήμες. Κάτι σαν εικονική πραγματικότητα.
Σήμερα, η τεχνολογία εικονικής πραγματικότητας (VR) επιτρέπει στους χρήστες να εμβυθιστούν σε ψηφιακά περιβάλλοντα, παρέχοντας εμπειρίες που κυμαίνονται από παιχνίδια έως εικονικά ταξίδια, αναπαράγοντας την έννοια των συνθετικών εμπειριών όπως φαίνεται στην ταινία. To Apple Vision Pro για παράδειγμα προσφέρει μία μάσκα – γυαλιά που τα φοράς και ζεις με διαφορετικό τρόπο την πραγματικότητα. Δεν δημιουργείται μία άλλη, παράλληλη πραγματικότητα που απλά την παρατηρείς και αλληλεπιδράς. Αλλά βλεποντας τον κόσμο μέσα από αυτά τα γυαλία είναι εφικτό να εντάξεις στην δική μας, ανθρώπινη, 3d ζωή, κάθε τεχνολογία που μπορεί να είναι διαθέσιμη σε έναν υπολογιστή.
“Gattaca” (1997)
Πρόκειται για μια αμερικανική δυστοπική ταινία επιστημονικής φαντασίας του 1997 σε σενάριο και σκηνοθεσία του Andrew Niccol στο σκηνοθετικό του ντεμπούτο μεγάλου μήκους Το «Gattaca» οραματίστηκε ένα μέλλον όπου η γενετική μηχανική καθόριζε τις δυνατότητες ενός ατόμου. Η ταινία παρουσιάζει μια μελλοντική κοινωνία που καθοδηγείται από την ευγονική, όπου τα παιδιά συλλαμβάνονται μέσω γενετικής επιλογής για να διασφαλιστεί ότι διαθέτουν τα καλύτερα κληρονομικά χαρακτηριστικά των γονιών τους. Πολλά πράγματα που παρουσιάζονται στο GATTACA έχουν γίνει πραγματικότητα: ηλεκτρικά αυτοκίνητα και ο τρόπος φόρτισης και ήχου, έξυπνα ρολόγια με τα οποία μπορείτε να κάνετε κλήσεις, ηλιακή ενέργεια, γραμμή συναρμολόγησης διαστημικών αποστολών που πετούν στις μακρινές γωνιές του ηλιακού συστήματος.
Αλλά το πιο τρομακτικό ίσως είναι η γενετική μηχανική. Σήμερα, ο γενετικός έλεγχος και οι τεχνολογίες μηχανικής όπως το CRISPR επιτρέπουν την επεξεργασία γονιδίων, που θα μπορούσε να οδηγήσει στην επιλογή ή την αλλαγή γενετικών χαρακτηριστικών, αγγίζοντας τις ηθικές συνέπειες που θέτει η ταινία.
“The Truman Show” (1998)
Το αριστούργημα του Peter Weir εξερεύνησε τη ζωή ενός ανθρώπου του οποίου κάθε κίνηση μεταδόθηκε ζωντανά στην τηλεόραση χωρίς να το γνωρίζει. Αυτό το concept προμήνυε απόκοσμα την έκρηξη των ριάλιτι, όπου οι ζωές των ανθρώπων καταγράφονται και μεταδίδονται για ψυχαγωγία. Επιπλέον, υπαινίσσεται την αυξανόμενη κουλτούρα παρακολούθησης όπου το απόρρητο τίθεται όλο και περισσότερο σε κίνδυνο από τις πανταχού παρούσες κάμερες και τις τεχνολογίες παρακολούθησης.
Minority Report” (2002)
Το θρίλερ επιστημονικής φαντασίας του Steven Spielberg, παρουσίαζε ένα μέλλον όπου η αστυνομία μπορούσε να προβλέψει και να αποτρέψει εγκλήματα πριν συμβούν χρησιμοποιώντας προηγμένη τεχνολογία με επικεφαλής του τμήματος επιβολής νόμου “Precrime”. Μία ταινία προοίμιο για πολλές νέες τεχνολογίες: Τα αυτοοδηγούμενα αυτοκίνητα πλέον είναι πραγματικότητα, (αν και εξακολουθούμε να περιμένουμε τα ιπτάμενα,όπως και τα jetpack, η συσκευή που φοριέται ως σακίδιο πλάτης και χρησιμοποιεί πίδακες για να ωθήσει τον χρήστη στον αέρα.
Οι αράχνες ρομπότ στην ταινία – οι οποίες ταυτοποιούν άτομα με σαρώσεις ματιών – αποτελεί ένα προοίμιο της ψηφιακής επιτήρησης που έχει αυξηθεί σε όλο τον κόσμο με τα χρόνια, ενισχύοντας την αναγνώριση προσώπου ως εργαλείο επιβολής του νόμου του 21ου αιώνα, με ορισμένους μάλιστα κυβερνητικούς και αστυνομικούς πράκτορες να χρησιμοποιούν στην πραγματικότητα τεχνολογία σάρωσης ίριδας. Στη Σιγκαπούρη μάλιστα το 2021 η κυκλοφορία των ρομπότ επιτήρησης έγινε πραγματικότητα, όπως και στα σύνορα Αμερικής- Μεξικό, με ένα ρομπότ σκύλο .
Πηγή: United States Department of Homeland Security
Επιπλέον τα προγνωστικά εργαλεία της Τεχνητής Νοημοσύνης αποτελεούν καθημερινότητα. Ενώ η αληθινή προγνωστική αστυνόμευση εξακολουθεί να αποτελεί θέμα ηθικής συζήτησης, η ανάλυση δεδομένων και η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο στην επιβολή του νόμου για την πρόβλεψη των τάσεων του εγκλήματος. Επιπλέον, οι διεπαφές μεταξύ χρήστη και συσκευής στην ταινία που βασίζονται σε χειρονομίες έχουν υλοποιηθεί με σύγχρονες τεχνολογίες όπως το Kinect της Microsoft και διάφορα συστήματα VR όπως τα γάντια αφής Peregrine gloves.
Her (2013)
Το “Her” του Spike Jonze παρουσίασε μια συγκλονιστική ιστορία για έναν άνδρα που υποδύεται ο Joaquin Phoenix που ερωτεύεται ένα λειτουργικό σύστημα AI. Αν και δεν έχουμε φτάσει στο επίπεδο συναισθηματικής πολυπλοκότητας που απεικονίζεται, οι σύντροφοι τεχνητής νοημοσύνης και τα chatbot γίνονται όλο και πιο εξελιγμένα, παρέχοντας συνομιλία και βοήθεια σε διάφορες πτυχές της καθημερινής ζωής. Οι εφαρμογές που υπάρχουν είναι ανεξάντλητες. Ψηφιακά chatbot που επιδίδονται σε sexting, εικόνες, ήχος και βίντεο που δημιουργούνται από AI, sex robots και σεξουαλική ζωή στο metaverse συνθέτουν το σύμπαν της σύγχρονης sextech που αναμένεται να έχει τεράστιο αντίκτυπο στη σεξουαλικότητα μας.
Αυτές οι ταινίες όχι μόνο μας διασκέδασαν αλλά πρόσφεραν και μια ματιά στο μέλλον της ανθρώπινης κοινωνίας μέσα από τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας. Καθώς η τεχνητή νοημοσύνη και οι νέες τεχνολογίες γίνονται πιο αποτελεσματικές και εισχωρούν στη ζωή μας, είναι συναρπαστικό να βλέπουμε πώς η επιστημονική φαντασία εμπνέει την καινοτομία στον πραγματικό κόσμο, μετατρέποντας το ασύλληπτο και εξαιρετικό σε συνηθισμένο.
