Βρισκόμαστε στο 1970, στο Ντιτρόιτ των ΗΠΑ.

Σε ένα από τα στούντιο της Motor City, της Βιομηχανικής Πρωτεύουσας των ΗΠΑ, γυρίζεται μια ταινία με τίτλο Night Gallery και πρωταγωνίστρια την πάλαι ποτέ Μεγάλη Κυρία του Χόλιγουντ, την Τζόαν Κρόφορντ. Μια δημοσιογράφος μιας τοπικής εφημερίδας έχει επωμιστεί το έργο να πάρει συνέντευξη από την περί ης ο λόγος ηθοποιό, γνωστή για το δύστροπο του χαρακτήρα της. Την πλησιάζει με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη προσοχή έτσι ώστε να μην κάνει ή πει κάτι που θα την αναγκάσει να αραδιάσει μπροστά της όλο το λεξιλόγιο «γαλλικών» που γνωρίζει, αλλά αντ’ αυτού μένει εμβρόντητη από την ανεξήγητα ήρεμη αντίδραση της: «Ακου κοπελιά, αντί για εμένα, πήγαινε να πάρεις συνέντευξη από τον νεαρό εκεί στο βάθος. Θα γίνει ο μεγαλύτερος σκηνοθέτης όλων των εποχών».

Η Τζόαν Κρόφορντ πέθανε το 1977. Μέχρι τον θάνατό της παρέμεινε πολύ καλή φίλη με αυτόν τον «νεαρό σκηνοθέτη». Τον Steven Spielberg.

Γεννημένος στο Οχάιο στις 18 Δεκεμβρίου του 1946, πριν από ακριβώς 77 χρόνια, παράτησε νωρίς το Πανεπιστήμιο του Λονγκ Μπιτς με σκοπό να αφιερώσει τον εαυτό του σε αυτό που ο ίδιος θεωρούσε καλύτερο: την σκηνοθεσία.

Στα 15 του χρόνια συμμετείχε ενεργά στην σκηνοθεσία της ταινίας γουέστερν Wagon Train, έστω και χωρίς να μπει το όνομα του στα credits του τέλους. Την επόμενη χρονιά σκηνοθέτησε από μόνος του ένα έργο αφιερωμένο στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο με τίτλο Battle Squad, το 1964 την πρώτη του ταινία επιστημονικής φαντασίας, Firelight, προπομπό των Στενών Επαφών Τρίτου Τύπου και τέσσερα χρόνια μετά το Amblin.

Μεσολάβησε η συνεργασία του με την Τζόαν Κρόφορντ και φτάνουμε στο 1974, κομβική χρονιά για την καριέρα του. Παίρνει την Γκόλντι Χον, την βάζει σε ένα αμάξι μαζί με τον φυγόδικο άντρα της και τα παιδιά τους και την στέλνει στην αχανή αμερικανική έρημο να προσπαθεί να διαφύγει από την αστυνομία. Το Εξπρές του Σούγκαρλαντ ήταν το πρώτο μεγάλο δείγμα της σκηνοθετικής γραφής του.

Κανείς όμως δεν περίμενε την ταινία που θα ακολουθούσε τον επόμενο χρόνο. Τα Σαγόνια Του Καρχαρία έθρεψαν πολλές συνεχόμενες γενιές λουόμενων και τα μαύρα και σκοτεινά νερά της θάλασσας – οποιασδήποτε θάλασσας – δεν θα έμοιαζαν ποτέ ξανά ίδια στα μάτια των θεατών.

Η επιτυχία της ταινίας – με ένα σενάριο άκρως πρωτοποριακό για τα δεδομένα της εποχής – δεν πυροδότησε μόνο το φυτίλι για να ακολουθήσουν κι άλλες τρεις συνέχειες, αλλά ανάγκασε την Νintendo να λανσάρει στην αγορά και το ομώνυμο βιντεοπαιχνίδι κάπου στις αρχές της δεκαετίας του ’80.

Ο ηθοποιός που κατά τον Σπίλμπεργκ δεν αποτελεί μόνο έναν από τους καλύτερους του φίλους αλλά και το κινηματογραφικό του alter ego, ο Ρίτσαρντ Ντρέιφους, κάνει την πρώτη του εμφάνιση στο Jaws.

Και δυο χρόνια μετά παίρνει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στις Στενές Επαφές Τρίτου Τύπου υποδυόμενος τον άνθρωπο που αντιλαμβάνεται την παρουσία εξωγήινων σε ένα βουνό στο Ουαϊόμινγκ και που καταφέρνει να έρθει σε επαφή μαζί τους με την βοήθεια ενός γάλλου επιστήμονα που κατανοεί και χρησιμοποιεί την μόνη κοινή συμπαντική γλώσσα: την μουσική…

Στενές Επαφές, ένα sci-fi cult αριστούργημα

Το 1975, αμέσως μετά τα «Σαγόνια του Καρχαρία», το νέο «wunderkind» του Χόλιγουντ, ο Σπίλμπεργκ, ο οποίος τότε δεν είχε κλείσει καν τα 30 του χρόνια, δέχτηκε έντονη πίεση από τα κινηματογραφικά στούντιο να παραδώσει, ως τροφαντή «κότα» που ήταν, ένα ακόμη «χρυσό αυγό».

Και αυτός μετέφερε το ενδιαφέρον του από τις θάλασσες στους ουρανούς. Και «Από τη Γη στη Σελήνη», όπως ήταν ο τίτλος του αγαπημένου του βιβλίου, αυτό του μυθιστορήματος του Ιουλίου Βερν, το οποίο διάβαζε φανατικά ξανά και ξανά, μεγαλώνοντας.

Άρχισε λοιπόν να διαβάζει τα βιβλία του Jacques Vallée, ενός γάλλου επιστήμονα που ζούσε μόνιμα στις ΗΠΑ και που, τότε, θεωρούταν παγκοσμίως ως ο πιο διαπρεπής «ουφολόγος». «Μελετητής των ΑΤΙΑ», κατά το επιστημονικώς και ακαδημαϊκώς ευπρεπέστερο.

Και βασισμένος πάνω σε αυτά, έγραψε το πρώτο draft των «Στενών Επαφών».

Μια απολύτως καλτ ταινία, από όλες τις απόψεις, με αποκορύφωμα στο τέλος την συμφιλίωση εξωγήινων κι ανθρώπων και την αποδοχή του διαφορετικού ως κάτι απόλυτα οικείο, ένα θέμα που διατρέχει συχνά τις ταινίες του Σπίλμπεργκ.

Το 1979 σήμανε και την πρώτη του εμπορική αποτυχία. Το «1941», μια slapstick κωμωδία σχετικά με ένα ιαπωνικό υποβρύχιο που κάνει απόβαση στην Καλιφόρνια προκειμένου να καταστρέψει το Χολιγουντ μπορεί να περιείχε πολλούς τότε διάσημους ηθοποιούς σε μικρά ρολακια, γεγονός που έδινε το απαραίτητο credibility στην όλη προσπάθεια, αλλά το σατιρικό της πνεύμα δεν έγινε κατανοητό όχι μόνο από το αμερικανικό κοινό αλλά και από τον Τσάρλτον Ιστον και τον Τζον Γουέιν οι οποίοι διαμαρτυρήθηκαν έντονα για τον αντιαμερικανικό – έτσι ισχυρίζονταν τουλάχιστο – χαρακτήρα της ταινίας.

Τα δυο χρόνια απουσίας από το κινηματογραφικό προσκήνιο οδήγησαν στην δημιουργία μιας εκ των σημαντικότερων τριλογιών (και πρόσφατα… πενταλογιών) στην ιστορία του σινεμά. Ο Ιντιάνα Τζοουνς στάθηκε πηγή έμπνευσης για μια ολόκληρη γενιά, όχι μόνο για τις γνώσεις αρχαιολογίας και ιστορίας που διέθετε, αλλά κυρίως για το απαράμιλλο στυλ του να εξολοθρεύει τους κακούς. Η πρώτη περιπέτεια της σειράς, Οι Κυνηγοί Της Χαμένης Κιβωτού κέρδισε Όσκαρ Μοντάζ και Ειδικών Εφε από την νεότευκτη εταιρεία Industrial Light And Magic του κολλητού του Τζορτζ Λούκας.

 

Η επόμενη χρονιά όμως ήταν το έτος του πραγματικού θριάμβου για τον, τότε, 35χρονο σκηνοθέτη. Σκηνοθέτησε το Poltergeist  – παρόλο που στα credits της ταινίας ως σκηνοθέτης αναφέρεται ο Τομπ Χούπερ – και φυσικά τον εξωγήινό του: Ο Ε.Τ. ο Εξωγήινος βρέθηκε παρατημένος σε ένα δάσος και από εκεί στο φιλικό περιβάλλον μιας οικογένειας κάνοντας πραγματικότητα με τις υπερφυσικές του δυνάμεις όλες τις κρυφές επιθυμίες και σκέψεις του προστάτη του μικρού Έλιοτ.

(Σημείωση: ο άλλος ηθοποιός-φετίχ του Σπίλμπεργκ, ο Χάρισον Φορντ υποδύθηκε τον καθηγητή του Έλιοτ, αλλά τελικά o Ford «κόπηκε» από την κόπια που βγήκε επίσημα στους κινηματογράφους).

Το 1984 ο ‘Ιντι βρέθηκε στην Ινδία προς αναζήτηση κάποιων μαγικών πετρών και ο Ιντιάνα Τζοουνς και ο Ναός Του Χαμένου Θησαυρού ουσιαστικά αποτέλεσε την πρώτη των περιπετειών του αρχαιολόγου, αφού υποτίθεται ότι χρονολογείται στο 1935 ενώ οι Κυνηγοί το 1936.

Προσπαθώντας να βγάλει από πάνω του την ετικέτα του σκηνοθέτη που κάνει απλά κινηματογράφο για διασκέδαση (pop corn movies τις λενε οι Αμερικανοί) , έστρεψε το ενδιαφέρον του σε πιο «σοβαρές» απόπειρες ξεκινώντας από την κινηματογραφική εκδοχή του βραβευμένου με Πούλιτζερ μυθιστορήματος της Αλις Γουόκερ, Το Πορφυρό Χρώμα.

Οι επικριτές του βρήκαν να πουν ότι πασπάλισε το εν λόγω έργο με τόνους «ζάχαρης» προκειμένου να «πιάσει» ένα μεγαλύτερο ηλικιακά κοινό που μέχρι τότε απέρριπτε τις ταινίες του. Η ιστορία μιας νεαρής μαύρης που από τις βαμβακοφυτείες του Νότου φτάνει στην κοινωνική της καταξίωση, δεν αύξησε μόνο τις πωλήσεις χαρτομάντιλων, αλλά ανέδειξε και το άστρο δυο μετέπειτα σπουδαίων έγχρωμων προσωπικοτήτων, της Γούπι Γκόλντμπεργκ και της Οπρα Γουίνφρι.

Ανάλογης σπαραξικάρδιας αισθητικής ήταν και η επόμενη ταινία του, Η Αυτοκρατορία Του Ήλιου (1987), βασισμένη κι αυτή στο αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα του Tζ. Ντ. Μπάλαρντ, ο οποίος δήλωσε ότι «το βιβλίο μου δεν θα μπορούσε να πέσει σε καλύτερα χέρια», απόδειξη του ότι ο Σπίλμπεργκ είχε πια καθιερωθεί όχι μόνο στις συνειδήσεις των απανταχού κινηματογραφόφιλων αλλά και στις αντίστοιχες της αμερικανικής διανόησης.

Η αναζήτηση του Χαμένου Δισκοπότηρου ήταν το αντικείμενο της τρίτης και πολυαναμενομενης συνέχειας του Ιντιάνα Τζοουνς. Την εποχή εκείνη στα ΜΜΕ επικρατούσε ένας πανικός πριν την κυκλοφορία του έργου, εν μέρει δικαιολογημένος εξαιτίας της συμμετοχής σε αυτό και του υπέροχου Σον Κόνερι στο ρόλο του φλεγματικού πατέρα Τζοουνς.

Μεσολάβησε το Always, που σήμανε και την τελευταία εμφάνιση της Οντρεϊ Χέμπορν στο πανί λίγο πριν αυτή πεθάνει και η δεκαετία του ’90 μπήκε με τους καλύτερους οιωνούς για τον Σπίλμπεργκ. Ξαναγύρισε στα παλιά του λημέρια, αυτά των παραμυθένιων περιπετειών αφιερωμένων σε μεγάλους που θέλουν να νιώθουν παιδιά και γύρισε το Hook, μια ελεύθερη κι εκμοντερνισμενη εκδοχή του Πιτερ Παν με σωρεία γνωστών ηθοποιών –Ρόμπιν Ουίλιαμς, Τζούλια Ρόμπερτς κι έναν αγνώριστο Ντάστιν Χόφμαν στον ομώνυμο ρόλο.

Το ταξίδι στην Χώρα του Ποτέ έμοιαζε πια πολύ πιο όμορφο, συνοδευόμενο από την υπέροχη Οσκαρική μουσική του μόνιμου συνεργάτη του Σπίλμπεργκ, του τεράστιου Τζον Ουίλιαμς.

Το 1993 ήταν αυτός που «άναψε» την υστερία για τους Δεινόσαυρους και ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε κομπιούτερ graphics σε ταινία. Στα τέλη του 1992, ενώ το Jurassic Park ήταν στα τελευταία στάδια του μοντάζ, ταξίδεψε μέχρι την Κρακοβία της Πολωνίας για να γυρίσει την πραγματική ιστορία ενός βιομηχάνου ο οποίος έσωσε παραπάνω από χίλιους εβραίους εξαγοράζοντας με τα χρήματά του την ζωή τους.

Η ασπρόμαυρη Λίστα Του Σίντλερ ήταν μια σκληρή ρεαλιστική ταινία χωρίς να χρησιμοποιεί μεθόδους εύκολης συγκινησιακής φόρτισης και «ζαχαρωμένων» σκηνών, γεγονός που έκανε τους επικριτές του να σωπάσουν μια για πάντα.

Ακολούθησε ο αναμενόμενος θρίαμβος του στα Όσκαρ και η παραδοχή του από όλους τους εμπλεκόμενους στην κινηματογραφική βιομηχανία φορείς και μεμονωμένα άτομα ως μεγάλου σκηνοθέτη.

Η πραγματική ιστορία ενός πλοίου γεμάτου μαύρους σκλάβους το 1839, του Amistad δεν συγκίνησε και πολλούς και στάθηκε η πρώτη του εμπορική αποτυχία μετά το «1941». Το 1998 όμως η έξω από κάθε προσδοκία ρεαλιστική απεικόνιση της Απόβασης Στην Νορμανδία στις πρώτες σκηνές της Διάσωσης Του Στρατιώτη Ραιαν ήταν πέραν του μυθικού – ένα πραγματικό σινεφίλ κατόρθωμα.

Εντωμεταξύ, λίγο μετά, ο Στάνλεϊ Κούμπρικ λίγο πριν πεθάνει τον Μάρτιο του 1999 είχε δώσει ρητή εντολή να γυριστεί το δικό του σενάριο της Τεχνητής Νοημοσύνης (Α.Ι.) από «τον μεγαλύτερο σκηνοθέτη του καιρού μας», όπως είχε πει χαρακτηριστικά.

Η απόπειρα του Σπίλμπεργκ να σκηνοθετήσει ένα σενάριο γραμμένο από τον μεγάλο Δάσκαλο της σκηνοθεσίας, τον οδήγησε σε Κουμπρικές σκηνοθετικές φόρμες, αφαιρώντας από την ταινία τον δικό του χαρακτήρα, παρόλο που το έργο ούτε απαρατήρητο μπορούσε να περάσει, ούτε πολύ περισσότερο να χαρακτηριστεί ως κακό. Έπρεπε όμως να είχε τελειώσει τρία τέταρτα νωρίτερα γιατί το τέλος του ήταν βαρετό.

Ο συγγραφέας του Ηλεκτρικού Πρόβατου (γνωστού και ως Blade Runner) Philip K. Dick έδωσε την κεντρική ιδέα για την ταινία Minority Report, στην οποία ο νους ενός εγκληματία σε ένα μακρινό μέλλον μπορεί να παρακολουθείται με σκοπό να επεμβαίνουν έγκαιρα οι μηχανισμοί καταστολής και να αποφεύγεται η διάπραξη ενός εγκλήματος. Μια εξαιρετική ταινία με ενδιαφέρουσα πλοκή, παρά το ότι δεν έχει καμία απολύτως σχέση στην εξέλιξη της με το ομότιτλο βιβλίο.

Το Πιάσε Με Αν Μπορείς, η πραγματική ιστορία του νεαρού υπόδικου Φρανκ Αμπαγκνεϊλ , ήταν μια επιστροφή στις ρίζες για τον Σπίλμπεργκ, όπως και η τελευταία πραγματικά σπουδαία ταινία του, το εξαιρετικό «Μόναχο» του 2006.

Σημαντική επίσης είναι και η παρουσία του ως παραγωγού: τα τελευταία 40 χρόνια το όνομα του δεσπόζει πίσω από μερικές από τις σημαντικότερες ταινίες που βγήκαν από τα χολιγουντιανά στούντιο, όπως τα Γκρεμλινς, η Επιστροφή Στο Μέλλον, Το Κελεπούρι, η Φανταστική Καταδίωξη, Ποιος Παγίδεψε τον Ρότζερ Ράμπιτ, οι δυο συνέχειες του Τζουράσικ Παρκ, η Μάσκα Του Ζορρό , Οι Άνθρωποι Με Τα Μαύρα, το Evolution, το Deep Impact, το Shrek, οι περισσότερες εκ των οποίων γυρίστηκαν με έξοδα από την εταιρεία παραγωγής DreamWorks SKG που ίδρυσε στις αρχές του ’90 μαζί με τους Τζέφρι Κάτζενμπεργκ και Ντέιβιντ Γκέφεν.

Επίσης είναι υπεύθυνος για πολλές από τις σειρές καρτούν της τελευταίας 20ετίας, όπως Animaniacs, Tiny Toon Adventures, Land Before Time, Pinky Elmira and The Brain, Toonsylvania καθώς και την ταινία Φλιντστοουνς με τον ίδιο να κρατάει μια cameo εμφάνιση ως Στιβεν Σπιλροκ.

Ήταν επίσης ο πρώτος υποψήφιος για να αναλάβει την σκηνοθετική μπαγκέτα του Χάρι Πότερ, αλλά η ίδια η Τζόαν Ρόουλιγκ έθεσε βέτο να αναλάβει ο Κρις Κολόμπους την σκηνοθεσία μετά την διαφωνία της με τον Σπίλμπεργκ, ο οποίος πρότεινε μια εντελώς διαφορετική ματιά στο πως θα έπρεπε να γυριστεί.

Κάποιες λιγότερο γνωστές πληροφορίες για τον Steven Spielberg

• Ένας ομοφυλόφιλος κακοποιός ονόματι Τζοναθαν Νόρμαν του επιτέθηκε κι αποπειράθηκε να τον βιάσει τον Ιούνιο του 1998.
• Βάφτισε την Ντρου Μπάριμορ λίγους μήνες πριν τα γυρίσματα του Ε.Τ.
• Θεωρεί τον Ντέιβιντ Λιν (σκηνοθέτη του Λόρενς της Αραβίας και του Δόκτωρ Ζιβάγκο) ως τον σημαντικότερο σκηνοθέτη όλων των εποχών. Οι τρεις αγαπημένες του ταινίες είναι οι 7 Σαμουράι του Κουροσάβα, η Υπέροχη Ζωή του Φρανκ Κάπρα και ο Λόρενς Της Αραβίας.
• Ανακηρύχθηκε Καλύτερος Σκηνοθέτης Του Αιώνα από το περιοδικό Entertainment Weekly το 1999 αφήνοντας πίσω του τον Στάνλει Κούμπρικ και τον Αλφρεντ Χίτσκοκ.
• Το 1987 έγραψε μαζί με τον Ρον Μπας το σενάριο του Ανθρώπου της Βροχής, αλλά επειδή εκείνη την περίοδο ήταν απασχολημένος με τα γυρίσματα της τρίτης ταινίας του Ιντιάνα Τζοουνς, άφησε το προτζεκτ στον καλό του φίλο και σκηνοθέτη Μπάρι Λέβινσον.
• Θεωρείται ότι αυτός ξεκίνησε την μόδα με τις ταινίες που βγαίνουν στους κινηματογράφους καλοκαίρι μήνα (τα θερινά blockbusters), όταν τα Σαγόνια του Καρχαρία το 1975 έκοψαν εισιτήρια συνολικής άξιας 100 εκατομμυρίων δολαρίων.
• Ο ίδιος πρόσφερε το σενάριο του American Beauty στον άγγλο σκηνοθέτη Σαμ Μέντες.
• Οι αρχικές σεκάνς με τα φίδια από το Ιντιάνα Τζοουνς 3 βασιζονται σε πραγματικά περιστατικά που του είχαν τύχει όταν ήταν πρόσκοπος. Κατέληξε να κατέχει μια εκ των πιο υψηλών θέσεων στο διοικητικό συμβούλιο των Αμερικανών Προσκόπων, από το οποίο αποχώρησε γιατί διαφώνησε με τη θέση του συμβουλίου να μην δέχεται ομοφυλόφιλους στις τάξεις του.

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News