Με τον Αντώνη Κόκκινο, συναντιόμαστε πάντα στο ίδιο καφέ. Φτάνει πρώτος. Μοιάζει να ξέρει να απολαμβάνει τον χρόνο με τον εαυτό του. Και αυτό είναι πολύτιμο για έναν δημιουργό. Όπως πολύτιμη είναι και η κινηματογραφική του ματιά, τα θέματα με τα οποία καταπιάνεται και ο κόσμος με τον οποίο συνεργάζεται.

Ο σκηνοθέτης, ανακάλυψε, πριν από μερικά χρόνια το κινηματογραφικό βλέμμα των κρατούμενων του Κορυδαλλού. Μπήκε στις φυλακές για να συντονίσει ένα εκπαιδευτικό σεμινάριο  πάνω στον κινηματογράφο και έκτοτε παρέχει κίνητρα τέχνης στους έγκλειστους. Σε λίγες ημέρες αναμένεται η πρώτη επίσημη προβολή δυο ντοκιμαντέρ που γυρίστηκαν τους τελευταίους μήνες: Οι Γάτες του Κορυδαλλού και Τα πάντα ρει. Και στις δυο ταινίες οι κρατούμενοι έγραψαν το σενάριο, έκαναν χρέη οπερατέρ και πρωταγωνίστησαν,υπό την καλλιτεχνική επιμέλεια του Αντώνη Κόκκινου. Το ίδιο συνέβη και στις φυλακές του Ελαιώνα.

Οι  γυναίκες της φυλακής γύρισαν το «Love is all», το οποίο βρίσκεται στην τελική του φάση. Στο δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ , το οποίο πραγματεύεται τη σχέση μιας μωρομάνας με το παιδί της μέσα στο κελί- οι κρατούμενες  υπογράφουν την ιδέα, κάθονται στην καρέκλα του σκηνοθέτη, έχουν άποψη για τη σκηνογραφία και φυσικά παίζουν. Κάτι ανάλογο είχε συμβεί πριν από μερικά χρόνια με το Χριστινάκι και με τον  Θανατοποινίτη, δυο φιλμ που γυρίστηκαν μέσα στα κελιά, με τη διαφορά πως στο τελευταίο οι κρατούμενοι είχαν επιλέξει για πρωταγωνιστή τον Γιάννη Στάνκογλου και όχι κάποιον τρόφιμο του Κορυδαλλού.

– Τι ήταν εκείνο που σας έκανε να μπείτε  την πρώτη φορά με την καμερά σας στις φυλακές Κορυδαλλού;
Για πρώτη φορά πήγα στις φυλακές Κορυδαλλού όταν με φώναξαν προβλήθηκε η ταινία μου Τέλος Εποχής. Μου άρεσε πολύ το feedback που έλαβα μετά την προβολή. Με  έκανε να καταλάβω πως ο κινηματογράφος στις φυλακές είναι ένα ανοιχτό  παράθυρο στον κόσμο όπως έχει πει και ο Αντρέ Μπραζέν. Μετά κατέθεσα μια πρόταση στο Υπουργείο Πολιτισμού για  ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα κινηματογράφου στις φυλακές Κορυδαλλού. Εγκρίθηκε. Ξεκινήσαμε τα μαθήματα και μετά τις ταινίες. Με αφορά πολύ αυτό το κοινό.

– Να ξεκινήσουμε από τις τελευταίες ταινίες που γυρίστηκαν εκεί. Τι θα δούμε;
Οι Γάτες του Κορυδαλλού είναι μια τρυφερή ταινία που αποτυπώνει τη σχέση των φυλακισμένων με τις γάτες κατά τη διάρκεια της κράτησης τους. Τα πάντα ρει είναι μια ταινία ενδοφυλακής, η οποία δείχνει πως οι κρατούμενοι διαχειρίζονται τη σχέση τους με τον ηγέτη. Είναι η ιστορία ενός κρατούμενου που βγαίνει και ξαναμπαίνει στη φυλακή. Και στις δυο ταινίες τα παιδιά κάνουν τα πάντα. Από σκηνοθεσία, σενάριο, χρέη οπερατέρ, πρωταγωνιστικούς ρόλους.

– Στις φυλακές του Ελαιώνα περάσατε αρκετές ημέρες με τις μωρομάνες των φυλακών για τις ανάγκες του ντοκιμαντέρLoveisAll.  Πως προέκυψε και τι θελήσατε να δείξετε;
Η ταινία αφορά τηρουτίνα μιας μωρομάνας με το παιδί της μέσα στη φυλακή και θέλει να δείξει πως όταν η υπάρχει  αγάπη ακόμα και κάτω από περίεργες συνθήκες όπως η φυλακή, το παιδί μπορεί να αναπτυχθεί φυσιολογικά. Το λέει και το τίτλος της ταινίας Love is all δηλαδή Η Αγάπη είναι τα πάντα, Η ιδέα ήταν μιας κρατούμενηςδκηγόρου που γνώρισα στις φυλακές του Ελαιώνα. Οι κρατούμενες που παρακολουθούσαν τα μαθήματα μου έγραψαν το σενάριο και σκηνοθέτησαν την ταινία. Η πρωταγωνίστρια  είναι μια Ρουμάνα που δεν είχε παρακολουθήσει μαθήματα. Ήταν μωρομάνα που ζούσε με το παιδί της στην ειδική πτέρυγα των φυλακών. Τώρα βγήκε από τη φυλακή και θέλω να τη συναντήσω για να δω το «μετά».

– Τι απομένει μέσα σε ένα κελί όταν ο φακός σβήνει;
Τα παιδιά βλέπουν τον κινηματογράφο με τρόπο διαφορετικό και κατ’ επέκταση βλέπουν διαφορετικά και  τη ζωή. Διευρύνεται  το γνωστικό τους πεδίο. Αλλά δεν υπάρχει πρόβλεψη για το «μετά». Μόνο έναν πρώην κρατούμενο ξέρω που παίζει τώρα σε παράσταση. Θα πάμε να τον δούμε!

– Τι έχει προβλεφθεί για την επόμενη μέρα ενός κρατούμενου που αποφυλακίζεται; 
Αυτό είναι που με απασχολεί. Το μετά είναι το πρόβλημα. Δεν υπάρχει μια υποδομή για να προχωρήσει αυτό που έχει γίνει. Θα πρέπει να τους δώσει κίνητρα η πολιτεία  έτσι ώστε αυτά τα παιδιά να ενταχθούν στον χώρο του θεάματος. Πρέπει να αλλάξει το κλίμα, η κοινωνία. Σε αυτό πρέπει να βοηθήσει η πολιτεία Και οι ίδιοι οι κρατούμενοι θα πρέπει να βοηθήσουν  τον εαυτό τους. Πιστεύω πως αν πάνε σε εκατό σκηνοθέτες οι πενήντα θα τους πάρουν να δουλέψουν μαζί τους. Γιατί έχουν ιστορίες να πουν.. Οι ίδιοι διστάζουν και δεν πάνε εύκολα.Θα πρέπει και οι ίδιοι να βοηθήσουν τον εαυτό τους γιατί πιστεύω πως η δουλειά τους θα ενδιαφέρει πολλούς δημιουργούς.

– Τι τους κάνει να διστάζουν; Φοβούνται την απόρριψη;
Αυτό είναι δική σας αρμοδιότητα( γελά)Η δική μου εξήγηση είναι πως αισθάνονται σημαδεμένοι, πως δεν μπορούν να είναι σαν τους υπόλοιπους. Έχω παράδειγμα κρατούμενοι που του είπε παραγωγός , έλα και εκείνος δεν πήγε. Ίσως θέλουν να βάλουν ένα Χ στην περίοδο της φυλακής και αυτό σημαίνει ένα Χ σε όλα.

– Εσείς θα συνεργαζόσασταν με κάποιον κρατούμενο σε ένα πρότζεκτ σας εκτός φυλακή;
Φυσικά! Μιλάω με τα παιδιά. Και το κάνω. Να σας πω μια ιστορία. Εγώ όταν ξεκίνησα επειδή ήθελα να γνωρίσω τον Νικολαϊδη , έστησα ένα κόλπο. Είπα σε έναν φίλο μου που είχε ένα περιοδικό πως θέλω να κάνω μια συνέντευξη μαζί του. Την έκανα και έτσι έγινα βοηθός του.

– Δεν είναι ωστόσο διαφορετική η αντιμετώπιση που δέχεται κάποιος όταν έχει ένα απολυτήριο φυλακής;
Δυστυχώς ναι και αυτό πρέπει να αλλάξει. Μου έχει τύχη φίλος που έχει εταιρεία να θέλει να επιχορηγήσει κάποιο πρότζεκτ αλλά όχι ένα πρότζεκτ για τις φυλακές. Οι ιδιώτες φοβούνται να εμπλακούν σε κάτι τέτοιο σαν να τους στιγματίζει.

– Και αυτό ενισχύει τον στιγματισμό που ήδη υπάρχει για τους αποφυλακισμένους…
Ακριβώς. Υπάρχει στίγμα.  Πρέπει να κάνουμε κάτι για την επόμενη μέρα των κρατουμένων,  για τον αποστιγματισμό της κατάστασής τους. Δεν είναι απλό να αλλάξει η κουλτούρα. θα πρέπει να κάνει κάτι η πολιτεία για να αλλάξει και η κοινωνία.

– Εσείς ήδη  έχετε συμβάλλει πολύ στο να αλλάξει ο τρόπος που βλέπουμε κάποιον που εκτίει μια ποινή.  Θα μπορούσατε να μας πείτε τις  διαφορές ανάμεσα στους μαθητές σας στις σχολές κινηματογράφου και στους μαθητές σας στα σωφρονιστικά ιδρύματα;
Η μεγάλη διαφορά για μένα ήταν πως τα άτομα στις φυλακές είχαν τρομερές ιστορίες να πουν, ιστορίες που θα μπορούσαν να γίνουν ταινίες του Χόλιγουντ. Συνάντησα ανθρώπους με εξαιρετικά υψηλό δείκτη ευφυίας. Πολλές φορές  οι απαντήσεις των παιδιών της φυλακής ήταν πολύ καλύτερες από εκείνες των παιδιά στις σχολές έξω.

– Που το αποδίδετε;
Ίσως στον χρόνοπου περνούν με τον εαυτό τους. Κάποιοι μου είπαν πως “για πρώτη φορά στη ζωή τους είχαν χρόνο για να σκεφτούν και αναθεώρησαν πάρα πολλά». Και το πιστεύω και εγώ αυτό.  Από ένα σημείο και μετά, που έχεις εμπειρίες ζωής, θα πρέπει να μπορείς να περάσεις χρόνο με τον εαυτό σου, να σκεφτείς, να αποδελτιώσεις όλα όσα έχεις μάθει.

– Τι μάθατε εσείς από τους κρατούμενους;
Έμαθα να βλέπω τον κόσμο διαφορετικά. Είναι μια συγκλονιστική εμπειρία να έρχεσαι σε επαφή με μια τέτοια ομάδα. Έμαθα πως το να επικοινωνείς με έναν άνθρωπο δεν έχει να κάνει με τίποτα άλλο πέρα από τον ίδιο τον άνθρωπο. Στην αρχή είχα μια προκατάληψη ακόμα και εγώ. Προσαρμόστηκα βέβαια πολύ γρήγορα. Τώρα πια έχω μια πιο ευρεία οπτική στην κοινωνία. Είμαι πολύ τυχερός που το έζησα. Δεν ξέρω αν έδωσα εγώ τόσα στα παιδιά αλλά εγώ πήρα πολλά.

– Πιστεύετε πως αυτή η εμπειρία άλλαξε  τη ζωή τους;;
Αν κάνει κάτι η πολιτεία για την επόμενη ημέρα τους  και αλλάξει η κουλτούρα της κοινωνίας, ναι!  Τα παιδιά μου είπαν «Μας έκανες να  βλέπουμε τον κόσμο διαφορετικά”. Και αυτό κρατάω.  Είναι το πιο σημαντικό για μένα.

– Τι γνώριζαν για το σινεμά οι μαθητές σας μέσα στα σωφορονιστικά ιδρύματα προτού σας γνωρίσουν;
Γνώριζαν περισσότερο τις αμερικανικές ταινίες δράσης ή τις ταινίες του Φίνου. Κάποιοι είχαν δει και ταινίες μου. Αλλά ήταν ανοιχτοί να μάθουν. Βρήκα τόσο μεγάλη ανταπόκριση στις ασκήσεις που τους έβαζα, που άλλαξα το ρυθμό του μαθήματος. Πήγαμε πολύ πιο γρήγορα!

– Βάσει όσων είδατε και ακούσατε θα λέγατε πως  δικαιώματα των κρατούμενων γίνονται σεβαστά;
Στον Κορυδαλλό νομίζω πως οι κραοτύμενοι θα ήθελαν περισσότερη καθαριότητα, καλύτερο φαγητό, λιγότερο κόσμο μέσα σε ένα κελί. Στον Ελαιώνα όπου το κτίριο είναι πιο καινούργιο και οι συνθήκες καλύτερες, οι γυναίκες παραπονιούνται κυρίως για τις ποινές τους. Αλλά δεν μπορώ να πω κάτι για αυτό. Ποτέ δεν ρώτησα κάποιον γιατί είναι μέσα, τι έχει κάνει για να πω αν είναι μικρή η μεγάλη η ποινή του.

– Σχηματίσατε κάποια ιδέα για το πως  οι άνθρωποι που συναντήσατε βιώνουν τον εγκλεισμό;
Σε μια άσκηση που τους ζήτησα να περιγράψουν την ιδανική τους μέρα, οι περισσότεροι έγραψαν «Η μέρα που θα βγω». Αυτό τα λέει όλα. Δεν είδα όμως απελπισμένους. Να πούμε όμως πως εγώ είδα ένα δείγμα κρατουμένων. Μόνο εκείνους που ήρθαν στο μάθημα

– Εκτός από τα πρότζεκτ στις φυλακές, τι άλλο κάνετε;
Μόλις ολοκλήρωσαμε με τον Γιάννη Σολδάτο το ντοκιμαντέρ «Θόδωρος Αγγελόπουλος- Νίκος Παναγιωτόπουλος. Ο καθένας και η μουσική του», ένα ντοκιμαντέρ με κεντρικό θέμα τη συζήτηση μεταξύ του Θόδωρου Αγγελόπουλου και του Νίκου Παναγιωτόπουλου. Έχουμε την καταγεγραμμένη συζήτηση μεταξύ των δυο μεγάλων δημιουργών . Βλέπουμε πως ο ένας  ρωτά τον άλλο για την τέχνη του. Η ταινία είναι κάτι σαν δοκίμιο. Απευθύνεται δηλαδή κυρίως σε ανθρώπους που έχουν ενδιαφέρον για τον κινηματογράφο,, σχολές, πανεπιστήμια, φεστιβάλ. Τώρα πανί δείξει όπως έλεγαν οι παλιοί. Δηλαδή το πανί θα δείξει.

– Σίγουρα το πανί θα δείξει.  Αλλά δεν έχει αλλάξει πια η σχέση μας με το σινεμά; 
Έχουν αλλάξει οι καιροί. Έχει αλλάξει η θέαση Έχουν κλείσει τόσοι κινηματογράφοι.  Όλοι βλέπουν πλατφόρμες. Μέχρι τώρα  μια ταινία γινόταν για να παιχτεί σε σκοτεινή αίθουσα. Τώρα πατάμε ένα κουμπάκι. Τα νέα παιδιά δεν γνωρίζουν τους παλαιότερους κινηματογραφιστές. Οι περισσότεροι μαθητές μου στις σχολές κινηματογράφου είναι πολύ καλά ενημερωμένοι για τους νέους σκηνοθέτες. Νομίζω όμως ότι δεν τους αφορούν  τα θέματα των παλιότερων ταινιών που εμείς θεωρούσαμε τοτέμ, όπως για παράδειγμα η Ευδοκία του Δαμιανού.

– Ποιο είναι το επόμενο πρότζεκτ που θέλετε να υλοποιήσετε;
Θα ήθελα να κάνω κάτι δικό μου για τις φυλακές. Ένα ντοκιμαντέρ, όχι μια ταινία fiction. Υπάρχει ένα πρόγραμμα στον Κορυδαλλό που με ενδιαφέρει πολύ και θέλω να το αποτυπώσω.  Είναι το πρόγραμμα «Δεύτερη Ευκαιρία» για άτομα εξαρτημένα που ξεκινά εντός φυλακής αλλά έχει και μια συνέχεια εκτός φυλακής.

– Μπορεί να γίνει τελικά κάτι που θα βοηθήσει πραγματικά τους ανθρώπους που αγάπησαν την τέχνη μετά το εξιτήριο τους από την φυλακή;
Είχαμε κάνει κάποια στρογγυλά τραπέζια μετά την προβολή της ταινίας «Θανατοποινίτης». Για παράδειγμα στην Ταινιοθήκη  κάναμε μια συζήτηση σε συνεργασία με το εγκληματολογικό τμήμα του Παντείου για να καταλήξουμε κάπου. Ακόμα δεν απαντήθηκε το τι θα γίνει μετά για αυτούς τους ανθρώπους. Η Πολιτεία πρέπει να θεσπίσει μέτρα έτσι ώστε  μετά τα μαθήματα που γίνονται στις φυλακές-κινηματογράφος, θέατρο, γραφιστική, μουσική- να δοθεί ένα ερέθισμα για να συνεχίσουν οι άνθρωποι έξω αυτό που ξεκίνησαν μέσα στη φυλακή.

 

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News