Ακίρα Κουροσάβα: O μέγιστος Ιάπωνας δημιουργός που άλλαξε για πάντα τη ρότα του παγκόσμιου κινηματογράφου
Με αφορμή τη σημερινή επέτειο του θανάτου του αξεπέραστου Ιάπωνα σκηνοθέτη, συγκεντρώσαμε και σας παρουσιάζουμε 5 αριστουργήματα από την φιλμογραφία του.
Όταν κέρδισε τον Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας το 1951, το «Ρασομόν» του Ακίρα Κουροσάβα έγινε η πρώτη ιαπωνική ταινία που κέρδισε ένα σημαντικό βραβείο σε δυτικό φεστιβάλ. Εκείνη την εποχή, ο ιαπωνικός κινηματογράφος ήταν σχετικά άγνωστος στη Δύση και η επιτυχία του Ρασομόν άνοιξε τις πύλες σε μια γόνιμη κινηματογραφική κουλτούρα. Σύντομα, οι σινεφίλ καταβρόχθιζαν τον πλούτο της χρυσής εποχής του κινηματογράφου της Ιαπωνίας, και ο Κουροσάβα ήταν αυτός που έδειξε το δρόμο.
Γεννημένος το 1910 στο Τόκιο, ξεκινά τις σπουδές του ως ζωγράφος, ένθερμος υποστηρικτής του αριστερού εργατικού κινήματος, δουλεύει εικονογράφος σε εφημερίδες, μέχρις ότου μια ανακοίνωση των στούντιο ΤΟΧΟ, που αναζητά νέους για βοηθούς σκηνοθέτη, τον στρέφει προς τα εκεί. Σύντομα εξελίσσεται στον βασικότερο βοηθό του Κατζίρο Γιαμαμότο, δίπλα στον οποίο μαθαίνει όλη τη διαδικασία και τα μυστικά της παραγωγής, ενώ ο ίδιος τον ενθαρρύνει, ως δάσκαλος που διαισθάνεται την αξία του μαθητή του, να μάθει να γράφει σενάρια. Έτσι, στα 33 του κι εν μέσω του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, σκηνοθετεί την πρώτη του ταινία τζούντο, το Σανσίρο Σουγκάτα, από το οποίο η λογοκρισία αφαιρεί είκοσι λεπτά. Δύο χρόνια αργότερα, κάνει μια προπαγανδιστική ταινία-ανάθεση, στα γυρίσματα της οποίας γνωρίζει και παντρεύεται την ηθοποιό Γιόκο Γιαγκούτσι. Χάρη στην εμπορική επιτυχία της ταινίας αυτής, του ζητούν να γυρίσει κι ένα sequel.
Μια τέτοια πρωτοπορία δεν προκαλεί έκπληξη, δεδομένου ότι το έργο του Κουροσάβα συνδύαζε τοπικά στοιχεία με επιρροές από το εξωτερικό: ανέφερε τον Τζον Φορντ, τον Γουίλιαμ Γουάιλερ και τον Φρανκ Κάπρα στους αγαπημένους του σκηνοθέτες ενώ παράλληλα διασκεύασε έργα του Σαίξπηρ, του Ντοστογιέφσκι, του Γκόρκι και του Εντ Μακ Μπέιν. Ο Θρόνος του Αίματος, μεταφορά του Μάκμπεθ, το 1957, έχει καταχωρηθεί ως κορυφαία κινηματογραφική απόδοση, ενώ το επικό Ραν, βασισμένο στον Βασιλιά Ληρ, το 1985, επιβεβαίωσε την ανυπέρβλητη σημασία του ως δημιουργού. Αυτό το μεθυστικό κράμα επιρροών προκάλεσε την αποδοκιμασία των Ιαπώνων κριτικών, οι οποίοι τον κατηγόρησαν ότι δυτικοκεντρισμό, κάτι που ο Κουροσάβα πάντα αρνιόταν.
Στην πραγματικότητα, το έργο του Κουροσάβα -ακόμη και όταν διαδραματίζεται στο παρελθόν- διερευνούσε κοινωνικά ζητήματα που αφορούσαν τη μεταπολεμική Ιαπωνία, γεγονός που έδινε αξιοπιστία στον ισχυρισμό του ότι οι ταινίες του ήταν φτιαγμένες για την ιαπωνική νεολαία.
O “ηλίθιος” (1951)/ Πηγή: japanesefilmarchive/Flickr
Παρ’ όλα αυτά, οι ταινίες του ήταν εξαιρετικά δημοφιλείς στο εξωτερικό. Αρκετές από αυτές έλαβαν αγγλόφωνα ριμέικ, και οι νέοι σκηνοθέτες του Χόλιγουντ ήταν μεταξύ εκείνων που τον λάτρευαν: μάλιστα, στις δεκαετίες του 1980 και του 90’, ο Τζορτζ Λούκας, ο Φράνσις Φορντ Κόπολα, ο Μάρτιν Σκορτσέζε και ο Στίβεν Σπίλμπεργκ θα χρηματοδοτούσαν οι ίδιοι τον Κουροσάβα όταν αυτός δεν μπορούσε πλέον να βρει χρηματοδότηση στην Ιαπωνία. Εκείνη την περίοδο ο Κουροσάβα θεωρούνταν ότι ανήκε σε μια προηγούμενη γενιά καθώς ήδη, από τη δεκαετία του 1970, το άστρο του άρχισε να δύει, επισκιασμένος από το ιαπωνικό νέο κύμα της δεκαετίας του 1960. Συντετριμμένος από την αποτυχία χρηματοδότησης του κι αισθανόμενος την απειλή να μην μπορεί πια να υλοποιεί τα κινηματογραφικά του όνειρα, τον Δεκέμβρη του 1971 κάνει μια αποτυχημένη απόπειρα να δώσει τέλος στη ζωή του, με τη βοήθεια ενός ξυραφιού.
Το έργο του Κουροσάβα, το οποίο συνδυάζει τον ρεαλισμό με στιλιζαρισμένα στοιχεία από το ιαπωνικό θέατρο (Καμπούκι, Σινγκέκι και ιδιαίτερα το Νο), ανήκε σε μια άλλη εποχή και ο Κουροσάβα θεωρήθηκε ως ένας δεινόσαυρος του κινηματογράφου που έχει παρέλθει – αν και δεν έχασε ποτέ το σπινθηροβόλο κι ακατάβλητο πνεύμα του. Καθηλωμένος τα τελευταία χρόνια της ζωής του σε αναπηρική καρέκλα, δεν επέστρεψε ποτέ στα πλατό, όπου ήθελε να αφήσει την τελευταία του πνοή. Έφυγε το 1998 από εγκεφαλικό, σε ηλικία 88 ετών μια μέρα σαν την σημερινή.
Με αφορμή τη σημερινή επέτειο του θανάτου του αξεπέραστου Ιάπωνα σκηνοθέτη, συγκεντρώσαμε και σας παρουσιάζουμε 5 αριστουργήματα από την φιλμογραφία του.
Με τους Τοσίρο Μιφούνε, Ματσίκο Κίο, Μασαγιούκι Μόρι, Τακάσι Σιμούρα
Το Ρασομόν είναι η ταινία που σηματοδότησε την αρχή της διεθνούς φήμης του Κουροσάβα, καθώς και την εισαγωγή του δυτικού κοινού στον ιαπωνικό κινηματογράφο, αφού κέρδισε τον Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ Βενετίας και το τιμητικό Όσκαρ το 1951 και το 1952 αντίστοιχα. Με τη βοήθεια του νεαρού συνσεναριογράφου Σινόμπου Χασιμότο θα μετατρέψει την ιστορία βιασμού της γυναίκας ενός σαμουράι, αφηγημένη από τέσσερις διαφορετικές οπτικές (ενός ληστή, ενός ξυλοκόπου, του φαντάσματος του σαμουράι και της γυναίκας), σε ένα άγριο, σαρκαστικό και ιδιοφυές πιραντελικό παιχνίδι πάνω στην αλήθεια και το ψέμα, σκηνοθετημένο με μια πρωτόγνωρη δεξιοτεχνία. Η ταινία έδωσε επίσης το όνομά της στο φαινόμενο Ρασομόν, το οποίο αναφέρεται στις αντιφατικές περιγραφές των ίδιων γεγονότων που δίνονται από διαφορετικούς ανθρώπους.
2. Οι Εφτά Σαμουράι, 1954
Με τους Τακάσι Σιμούρα, Τοσίρο Μιφούνε, Κέικο Τσουσίμα, Νταϊσούκε Κάτο
Η πιο διάσημη ταινία του Κουροσάβα αφορά ένα χωριό που δέχεται επίθεση από μια ομάδα ληστών. Οι χωρικοί αποφασίζουν να προσλάβουν επτά περιπλανώμενους σαμουράι για να νικήσουν τους κακοποιούς πριν προλάβουν να κλέψουν τη σοδειά τους. Με διάρκεια πάνω από 200 λεπτά, η πρώτη ταινία σαμουράι του Κουροσάβα αποτελεί την πεμπτουσία μιας ταινίας δράσης και άσκησε τεράστια επιρροή τόσο στον ιαπωνικό κινηματογράφο όσο και στο Χόλιγουντ, κυρίως στο ριμέικ του γουέστερν “The Magnificent Seven” του 1960.3.
3. Ο Καταδικασμένος (Ikiru), 1952
Με τους Τακάσι Σιμούρα, Μίκι Ονταγκίρι, Καματάρι Φουτζιβάρα
Ο κεντρικός χαρακτήρας του Ikiru (που σημαίνει «να ζεις»), τον οποίο υποδύεται ο παλιός πρωταγωνιστής του Κουροσάβα Τακάσι Σιμούρα, είναι ένας ετοιμοθάνατος γραφειοκράτης που προσπαθεί να βρει το νόημα και τον σκοπό της ζωής λίγο πριν πεθάνει. Εμπνευσμένο από τον Θάνατο του Ιβάν Ιλίτς του Τολστόι, το Ikiru είναι μια από τις πιο συναισθηματικά ηχηρές ταινίες του Κουροσάβα, που οδηγεί το κοινό να αναλογιστεί τη ζωή και την ανθρώπινη κληρονομιά με έναν πολύ ευαίσθητο και παράλληλα οδυνηρό τρόπο.
4. Ραν, 1985
Με τους Τατσούα Νακαντάι, Μιέκο Χαράντα, Τζινπάτσι Νέζου, Νταϊσούκε Ρίου
Βασισμένο στον Βασιλιά Ληρ του Σαίξπηρ, το Ran ήταν η πιο πολύπλοκη και ακριβή ταινία της καριέρας του Κουροσάβα. Όπως και ο Θρόνος του Αίματος, μεταφέρει τον Σαίξπηρ στη μεσαιωνική Ιαπωνία με έναν θεαματικά αριστουργηματικό τρόπο. Αυτό είναι ακόμη πιο εντυπωσιακό αν αναλογιστεί κανείς ότι ο Κουροσάβα ήταν 75 ετών κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της ταινίας. Παρά την ηλικία του, η παραγωγή αποπνέει μια φρεσκάδα και ζωντάνια που δεν μοιάζει με τίποτα άλλο που είχε κάνει στο παρελθόν, προσφέροντας μια οπτική πανδαισία.
Οι Εφτά Σαμουράι, 1954
5. Ο Δολοφόνος του Τόκιο (High and Low), 1964
Με τους Τοσίρο Μιφούνε, Τατσούγια Νακαντάι, Τσουτόμου Γιαμαζάκι, Τατσούγια Μιάσι
Σκηνοθετημένο με πυρετώδη ένταση, το αγωνιώδες αυτό θρίλερ διασκευάζει ευφυώς ένα μυθιστόρημα, King’s Ransom του Αμερικανού Εντ ΜακΜπέιν. Σκηνοθετημένο με πυρετώδη ένταση, το αγωνιώδες αυτό θρίλερ διασκευάζει ευφυώς ένα μυθιστόρημα του Αμερικανού Εντ ΜακΜπέιν, εξπέρ της hard boiled αστυνομικής λογοτεχνίας, στο οποίο ένας εργοστασιάρχης ετοιμάζεται να πληρώσει λύτρα για να απελευθερώσει τον απαχθέντα μικρό γιο του. Όταν, όμως, αποκαλύπτεται πως ο απαγωγέας έχει κατά λάθος στα χέρια του τον γιο του σοφέρ του κι όχι τον δικό του, διστάζει να κάνει το ίδιο, έχοντας ανάγκη τα χρήματα για να ολοκληρώσει μια σπουδαία οικονομική συμφωνία. Με σασπένς που κορυφώνεται πλάνο πλάνο και ψυχολογικά διλήμματα τα οποία συντρίβουν τους απελπισμένους ήρωες, ο «Δολοφόνος…» θέτει μερικά αμείλικτα ηθικά ερωτήματα που αντανακλούν τα αδιέξοδα της μεταπολεμικής ιαπωνικής κοινωνίας, παγιδευμένης ανάμεσα στην παράδοση και τη δυτική εισβολή. Μια θεματική η οποία επανέρχεται διαρκώς στα σύγχρονα δράματα του σκηνοθέτη. Το High and Low συγκαταλέγεται μεταξύ των καλύτερων ταινιών που γύρισε ποτέ ο Κουροσάβα χάρη στη συνεχή ένταση, την ίντριγκα και τις απρόβλεπτες εξελίξεις της πλοκής.
Εμείς και οι συνεργάτες μας αποθηκεύουμε ή/και έχουμε πρόσβαση σε πληροφορίες σε μια συσκευή, όπως cookies και επεξεργαζόμαστε προσωπικά δεδομένα, όπως μοναδικά αναγνωριστικά και τυπικές πληροφορίες που αποστέλλονται από μια συσκευή για εξατομικευμένες διαφημίσεις και περιεχόμενο, μέτρηση διαφημίσεων και περιεχομένου, καθώς και απόψεις του κοινού για την ανάπτυξη και βελτίωση προϊόντων.
Με την άδειά σας, εμείς και οι συνεργάτες μας ενδέχεται να χρησιμοποιήσουμε ακριβή δεδομένα γεωγραφικής τοποθεσίας και ταυτοποίησης μέσω σάρωσης συσκευών. Μπορείτε να κάνετε κλικ για να συναινέσετε στην επεξεργασία από εμάς και τους συνεργάτες μας όπως περιγράφεται παραπάνω. Εναλλακτικά, μπορείτε να αποκτήσετε πρόσβαση σε πιο λεπτομερείς πληροφορίες και να αλλάξετε τις προτιμήσεις σας πριν συναινέσετε ή να αρνηθείτε να συναινέσετε.
Λάβετε υπόψη ότι κάποια επεξεργασία των προσωπικών σας δεδομένων ενδέχεται να μην απαιτεί τη συγκατάθεσή σας, αλλά έχετε το δικαίωμα να αρνηθείτε αυτήν την επεξεργασία. Οι προτιμήσεις σας θα ισχύουν μόνο για αυτόν τον ιστότοπο. Μπορείτε πάντα να αλλάξετε τις προτιμήσεις σας επιστρέφοντας σε αυτόν τον ιστότοπο ή επισκεπτόμενοι την πολιτική απορρήτου μας.
Εμείς και οι συνεργάτες μας αποθηκεύουμε ή έχουμε πρόσβαση σε πληροφορίες σε συσκευές, όπως cookies και επεξεργαζόμαστε προσωπικά δεδομένα, όπως μοναδικά αναγνωριστικά και τυπικές πληροφορίες που αποστέλλονται από μια συσκευή για τους σκοπούς που περιγράφονται παρακάτω. Μπορείτε να κάνετε κλικ για να συναινέσετε στην επεξεργασία από εμάς και τους συνεργάτες μας για τους εν λόγω σκοπούς. Εναλλακτικά, μπορείτε να κάνετε κλικ για να αρνηθείτε να συναινέστε ή να αποκτήσετε πρόσβαση σε πιο λεπτομερείς πληροφορίες και να αλλάξετε τις προτιμήσεις σας πριν συναινέσετε. Οι προτιμήσεις σας θα ισχύουν μόνο για αυτόν τον ιστότοπο. Λάβετε υπόψη ότι κάποια επεξεργασία των προσωπικών σας δεδομένων ενδέχεται να μην απαιτεί τη συγκατάθεσή σας, αλλά έχετε το δικαίωμα να αρνηθείτε αυτήν την επεξεργασία. Μπορείτε πάντα να αλλάξετε τις προτιμήσεις σας επιστρέφοντας σε αυτόν τον ιστότοπο ή επισκεπτόμενοι την πολιτική απορρήτου μας.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. These cookies ensure basic functionalities and security features of the website, anonymously.
Cookie
Duration
Description
cookielawinfo-checkbox-advertisement
1 year
Set by the GDPR Cookie Consent plugin, this cookie is used to record the user consent for the cookies in the "Advertisement" category .
cookielawinfo-checkbox-analytics
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics".
cookielawinfo-checkbox-functional
11 months
The cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional".
cookielawinfo-checkbox-necessary
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary".
cookielawinfo-checkbox-others
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other.
cookielawinfo-checkbox-performance
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance".
CookieLawInfoConsent
1 year
Records the default button state of the corresponding category & the status of CCPA. It works only in coordination with the primary cookie.
viewed_cookie_policy
11 months
The cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data.
Functional cookies help to perform certain functionalities like sharing the content of the website on social media platforms, collect feedbacks, and other third-party features.
Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.
Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.
Cookie
Duration
Description
_ga
2 years
The _ga cookie, installed by Google Analytics, calculates visitor, session and campaign data and also keeps track of site usage for the site's analytics report. The cookie stores information anonymously and assigns a randomly generated number to recognize unique visitors.
_gat_gtag_UA_222713851_1
1 minute
Set by Google to distinguish users.
_gid
1 day
Installed by Google Analytics, _gid cookie stores information on how visitors use a website, while also creating an analytics report of the website's performance. Some of the data that are collected include the number of visitors, their source, and the pages they visit anonymously.
CONSENT
2 years
YouTube sets this cookie via embedded youtube-videos and registers anonymous statistical data.
Advertisement cookies are used to provide visitors with relevant ads and marketing campaigns. These cookies track visitors across websites and collect information to provide customized ads.
Cookie
Duration
Description
advanced_ads_browser_width
1 month
This cookie is set by Advanced ads plugin.This cookie is used to measure and store the user browser width for adverts.
VISITOR_INFO1_LIVE
5 months 27 days
A cookie set by YouTube to measure bandwidth that determines whether the user gets the new or old player interface.
YSC
session
YSC cookie is set by Youtube and is used to track the views of embedded videos on Youtube pages.
yt-remote-connected-devices
never
YouTube sets this cookie to store the video preferences of the user using embedded YouTube video.
yt-remote-device-id
never
YouTube sets this cookie to store the video preferences of the user using embedded YouTube video.