Ένα από τα σημαντικότερα βιβλία της φετινής χρονιάς είναι «Η Υπόσχεση» του Ντέιμον Γκάλγκουτ (The Good Doctor, Ιn a Strange Room). Κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Διόπτρα σε μετάφραση της Κλαίρης Παπαμιχαήλ. Μετά τα έργα των Μοχάμεντ Ντιόπ (Τι Νύχτα όλα τα Αίματα είναι Μαύρα – Ιnternational Booker), Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (Άλλες Ζωές – Nόμπελ Λογοτεχνίας), Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ (Η πιο Μυστική Μνήμη των Ανθρώπων – Βραβείο Goncourt), αυτό εδώ το βιβλίο είναι ακόμα ένα φωτεινό παράδειγμα που επιβεβαιώνει πως η λογοτεχνία της Αφρικής είναι ικανή να μας ταξιδέψει και να φέρει στο φως ιστορίες που αποκτούν επίκαιρο χαρακτήρα και ευαισθητοποιούν τους αναγνώστες.
Μας μεταφέρει στη δεκαετία του ’80 και από το πρώτο κεφάλαιο διεισδύουμε στα άδυτα της οικογένειας Σουάρτ. Η μητέρα μόλις έχει πεθάνει. Πριν το μοιραίο έχει δοθεί μία υπόσχεση που αποτελεί και τον κινητήριο μοχλό της πλοκής. Βήμα βήμα ερχόμαστε αντιμέτωποι με τις παθογένειες των ανθρώπων και όσο ξετυλίγεται το κουβάρι εύλογοι είναι οι παραλληλισμοί των προσώπων με την ίδια τη χώρα. Η ταλαιπωρημένη Νότιος Αφρική που βίωσε ποικιλόμορφη βία. Από την κυνική εξόντωση των κατοίκων της από τους αποικιοκράτες, μέχρι την αντίστοιχη ψυχική όσων παρέμειναν και προσπάθησαν να βρουν ρόλο στη νέα πραγματικότητα.
Μια συγκλονιστική κατάθεση ψυχής από τον συγγραφέα: εύστοχα επίθετα συνοδεύουν τα ουσιαστικά, η στίξη δηλώνει ακόμα και τις ανάσες, αλλάζει τόνο, πρόσωπο στην αφήγηση, βρίσκει τρόπο να δίνει συνεχώς ζωντάνια και παραστατικότητα στην αφήγησή του. Υπόκωφες σιωπές κι άλλοτε εκκωφαντικές. Ταξιδεύει μέχρι τον φελινικό κόσμο, δημιουργώντας ένα ντελίριο συναισθημάτων κι έχει την ικανότητα πάντα να επιστρέφει στο σωστό χρόνο. Δίνει την απαιτούμενη θεατρικότητα μέσω στιχομυθιών κι εύκολα μέσα από τις λέξεις δημιουργούμε την εικόνα, δίνοντας μία νέα διάσταση. Μία αλληγορία απόλυτα στοχευμένη που διαπερνά τέσσερις δεκαετίες.
Πρόσωπο κλειδί η μικρότερη αδελφή, Αμόρ. Κουβαλάει το ηθικό φορτίο της αλήθειας σε σύγκριση με τους αδελφούς της Άστριντ κι Άντον. Έχει ήδη επαναστατήσει με την πορεία στη ζωή της. Χτυπημένη από την μοίρα, δεν το έχει βάλει κάτω στιγμή και διεκδικεί να αγαπάει με απόλυτη ελευθερία αυτό που επιθυμεί. Η Σαλομέ από την μεριά της συμβολίζει τους γηγενείς κατοίκους. Καθαρότητα, τιμιότητα, ταπεινή, με αίσθηση του χρέους. Υπομένει κι ελπίζει σε μία “ανταμοιβή”. Ποια μπορεί να είναι αυτή; Η δικαιοσύνη κι η αποκατάσταση της τάξης, προκειμένου όλοι οι άνθρωποι να ζήσουν με αξιοπρέπεια.
Από το σπουδαίο αυτό λογοτεχνικό έργο δε λείπει η αναφορά στη θρησκεία. Σύγκρουση δογμάτων κι η επιρροή τους στην καθημερινότητα των πρωταγωνιστών. Ένα όπλο που συχνά οδήγησε σε διώξεις και άδικες εκτελέσεις θυμάτων. Δημιουργούνται προστριβές, ρήξεις, παρεξηγήσεις κι απομακρύνουν από το εξιδανικευμένο. Οι επιλογές του Γκάλγκουτ δίνουν έναν αυθεντικό χαρακτήρα και παράλληλα ένα οικουμενικό μήνυμα ενάντια σε προκαταλήψεις και στερεότυπα. Σημεία αναφοράς η μαμά, ο μπαμπάς, ο Άστριντ κι ο Άντον. Τέσσερα πρόσωπα όσα και τα κεφάλαια του βιβλίου.
Η πρόεδρος της κριτικής επιτροπής του Βραβείου Booker 2021, Μaya Jasanoff τόνισε κατά τη διάρκεια απόδοσης της τιμητικής διάκρισης πως η απόφαση πάρθηκε έπειτα από εκτενή συζήτηση και τα μέλη της κατέληξαν ομόφωνα στη συγκεκριμένη επιλογή που χειρίζεται με μαεστρία τη φόρμα και τη σπρώχνει σε νέους δρόμους, σε ένα βιβλίο με απίστευτα ρέουσα φωνή, σε ένα βιβλίο με βαρύνουσα ιστορική και συμβολική σημασία. Αυτή ακριβώς είναι η δέουσα προσέγγιση για ένα μυθιστόρημα που δεν σε αφήνει να το αποχωριστείς μέχρι να διαβάσεις και… τις ευχαριστίες.
Ένα από τα σημαντικότερα βιβλία της φετινής χρονιάς είναι «Η Υπόσχεση» του Ντέιμον Γκάλγκουτ (The Good Doctor, Ιn a Strange Room). Κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Διόπτρα σε μετάφραση της Κλαίρης Παπαμιχαήλ. Μετά τα έργα των Μοχάμεντ Ντιόπ (Τι Νύχτα όλα τα Αίματα είναι Μαύρα – Ιnternational Booker), Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (Άλλες Ζωές – Nόμπελ Λογοτεχνίας), Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ (Η πιο Μυστική Μνήμη των Ανθρώπων – Βραβείο Goncourt), αυτό εδώ το βιβλίο είναι ακόμα ένα φωτεινό παράδειγμα που επιβεβαιώνει πως η λογοτεχνία της Αφρικής είναι ικανή να μας ταξιδέψει και να φέρει στο φως ιστορίες που αποκτούν επίκαιρο χαρακτήρα και ευαισθητοποιούν τους αναγνώστες.
Μας μεταφέρει στη δεκαετία του ’80 και από το πρώτο κεφάλαιο διεισδύουμε στα άδυτα της οικογένειας Σουάρτ. Η μητέρα μόλις έχει πεθάνει. Πριν το μοιραίο έχει δοθεί μία υπόσχεση που αποτελεί και τον κινητήριο μοχλό της πλοκής. Βήμα βήμα ερχόμαστε αντιμέτωποι με τις παθογένειες των ανθρώπων και όσο ξετυλίγεται το κουβάρι εύλογοι είναι οι παραλληλισμοί των προσώπων με την ίδια τη χώρα. Η ταλαιπωρημένη Νότιος Αφρική που βίωσε ποικιλόμορφη βία. Από την κυνική εξόντωση των κατοίκων της από τους αποικιοκράτες, μέχρι την αντίστοιχη ψυχική όσων παρέμειναν και προσπάθησαν να βρουν ρόλο στη νέα πραγματικότητα.
Μια συγκλονιστική κατάθεση ψυχής από τον συγγραφέα: εύστοχα επίθετα συνοδεύουν τα ουσιαστικά, η στίξη δηλώνει ακόμα και τις ανάσες, αλλάζει τόνο, πρόσωπο στην αφήγηση, βρίσκει τρόπο να δίνει συνεχώς ζωντάνια και παραστατικότητα στην αφήγησή του. Υπόκωφες σιωπές κι άλλοτε εκκωφαντικές. Ταξιδεύει μέχρι τον φελινικό κόσμο, δημιουργώντας ένα ντελίριο συναισθημάτων κι έχει την ικανότητα πάντα να επιστρέφει στο σωστό χρόνο. Δίνει την απαιτούμενη θεατρικότητα μέσω στιχομυθιών κι εύκολα μέσα από τις λέξεις δημιουργούμε την εικόνα, δίνοντας μία νέα διάσταση. Μία αλληγορία απόλυτα στοχευμένη που διαπερνά τέσσερις δεκαετίες.
Πρόσωπο κλειδί η μικρότερη αδελφή, Αμόρ. Κουβαλάει το ηθικό φορτίο της αλήθειας σε σύγκριση με τους αδελφούς της Άστριντ κι Άντον. Έχει ήδη επαναστατήσει με την πορεία στη ζωή της. Χτυπημένη από την μοίρα, δεν το έχει βάλει κάτω στιγμή και διεκδικεί να αγαπάει με απόλυτη ελευθερία αυτό που επιθυμεί. Η Σαλομέ από την μεριά της συμβολίζει τους γηγενείς κατοίκους. Καθαρότητα, τιμιότητα, ταπεινή, με αίσθηση του χρέους. Υπομένει κι ελπίζει σε μία “ανταμοιβή”. Ποια μπορεί να είναι αυτή; Η δικαιοσύνη κι η αποκατάσταση της τάξης, προκειμένου όλοι οι άνθρωποι να ζήσουν με αξιοπρέπεια.
Από το σπουδαίο αυτό λογοτεχνικό έργο δε λείπει η αναφορά στη θρησκεία. Σύγκρουση δογμάτων κι η επιρροή τους στην καθημερινότητα των πρωταγωνιστών. Ένα όπλο που συχνά οδήγησε σε διώξεις και άδικες εκτελέσεις θυμάτων. Δημιουργούνται προστριβές, ρήξεις, παρεξηγήσεις κι απομακρύνουν από το εξιδανικευμένο. Οι επιλογές του Γκάλγκουτ δίνουν έναν αυθεντικό χαρακτήρα και παράλληλα ένα οικουμενικό μήνυμα ενάντια σε προκαταλήψεις και στερεότυπα. Σημεία αναφοράς η μαμά, ο μπαμπάς, ο Άστριντ κι ο Άντον. Τέσσερα πρόσωπα όσα και τα κεφάλαια του βιβλίου.
Η πρόεδρος της κριτικής επιτροπής του Βραβείου Booker 2021, Μaya Jasanoff τόνισε κατά τη διάρκεια απόδοσης της τιμητικής διάκρισης πως η απόφαση πάρθηκε έπειτα από εκτενή συζήτηση και τα μέλη της κατέληξαν ομόφωνα στη συγκεκριμένη επιλογή που χειρίζεται με μαεστρία τη φόρμα και τη σπρώχνει σε νέους δρόμους, σε ένα βιβλίο με απίστευτα ρέουσα φωνή, σε ένα βιβλίο με βαρύνουσα ιστορική και συμβολική σημασία. Αυτή ακριβώς είναι η δέουσα προσέγγιση για ένα μυθιστόρημα που δεν σε αφήνει να το αποχωριστείς μέχρι να διαβάσεις και… τις ευχαριστίες.
