Από τις εκδόσεις Πόλις κυκλοφόρησε το πόνημα του Θανάση Γιαλκέτση. Επίμονος μελετητής που με επιλεκτική αξιολόγηση και προσεκτική αρχειοθέτηση συνομιλεί, αναλύει βιβλία σύγχρονων και παλαιότερων διανοητών και με κριτική προσέγγιση προσπαθεί να διεισδύσει στα άδυτα των δυτικών ευρωπαϊκών (κυρίως) κοινωνιών. Με κίνητρο, ιδεολογική πυξίδα, πολιτικό σφυγμό και σαφή προσανατολισμό τη δημοκρατική, προοδευτική κατεύθυνση μας παρασύρει σε μία περιήγηση στον κόσμο των ιδεών, του διευρυμένου προβληματισμού, της αέναης προσπάθειας για γνώση και της αποφυγής στερεοτύπων που οδηγούν σε σύγχυση.

Μπορεί να μην ακολουθεί μία στενή συνάφεια στις θεματικές ενότητες , ούτε χρονική, γραμμική ακολουθία, αλλά με αυτή τη συλλεκτική “αναρχία” κειμένων δημιουργεί μία ιδιαίτερη σχέση με αυτοτέλεια. Διαπλέκει εξαιρετικά όσα τον ενδιαφέρουν κι αναζητεί την ουσία μέσα από την αμφισβήτηση και την επαν-ιεράρχηση των σημαντικών ζητημάτων ανάλογα με τις επιταγές και τις εξελίξεις της εποχής. Δηλώνεται η πλουραλιστική του σκέψη, καθώς θα τον συναντήσουμε “πλάι” στον Βέντερς, στη Σαντάλ Μουφ, στον Μπάουμαν, τον Τσουκαλά και τον Σταύρο Ζουμπουλάκη, Από τις συγκρουσιακές σχέσεις του καπιταλισμού, στην πορεία της ευρωπαϊκής Αριστεράς και Δημοκρατίας, ως την Οκτωβριανή επανάσταση, την άνοιξη της Πράγας και τις ματαιώσεις που τη συνόδεψαν, τον ναζισμό και τον εθνικισμό που αναβιώνει.

Απεχθάνεται τις επιδερμικές αναλύσεις, τις βεβαιότητες και αγωνιά να φωτίσει σκιές κι ανεξιχνίαστες πτυχές της εξέλιξης. Στόχος του ο συγκερασμός της θεωρίας με τη συνειδητοποίηση και τη συμμετοχή στα κοινά που τείνουμε να ξεχάσουμε, αφήνοντάς τα στο χρονοντούλαπο του παρωχημένου. Αποφυγή των τετριμμένων, προτεραιότητα στο αιρετικό, εξερεύνηση κι ανάδειξη του ανατρεπτικού με σαφή τεκμηρίωση. Προσπαθεί να θυμίσει με τον τρόπο του την ανάγκη για επιστροφή στη “πολιτική ζωή”, υποστηρίζοντας τον προωθητικό-κοινωνικό της ρόλο. Ήδη από τον πρόλογο αντιλαμβανόμαστε πως θεωρεί αντιφατική τη διαχείριση της οικονομίας, πληγώνεται με τον κατακερματισμό υγειών προοδευτικών δυνάμεων που αδυνατούν να αντικρίσουν τη μεγάλη εικόνα και ονειρεύεται μέχρι την ουτοπία, αρνούμενος πεισματικά να γίνει ένα με ρεύμα παραίτησης της εποχής.

Το αντίδοτο είναι να μείνει ζωντανή η σκέψη. Η κριτική συνείδηση και στο βάθος η πολυφορεμένη … ηθική. Από την ύβριν στην τιμωρία (νέμεσις) που αναμένεται για όσους καταδυναστεύουν την καθημερινότητά μας. Από τον Βέντερς κρατάει το «ή ζεις για την πολιτική ή ζεις από την πολιτική» και το «δεν πετυχαίνεις το εφικτό, αν δεν πασχίζεις και δεν ονειρεύεσαι το ανέφικτο» κι από τον Μπάουμαν ότι τα «παγκόσμια προβλήματα, απαιτούν παγκόσμιες λύσεις». Κάνοντας μία μεγάλη ιστορική αναδρομή θα φτάσει μέχρι τον Λένιν, «βρήκαμε την επανάσταση στον δρόμο και την πήραμε», θα αγγίξει τα λεγόμενα του Γκράμσι, «οι κρίσεις αποτελούν ευκαιρίες για μετασχηματισμό» και ενστερνιστεί τα «περί ελεύθερης έκφρασης» του Κούντερα κι όλα αυτά θα προσπαθήσει να τα μεταφέρει στους παρόντες συσχετισμούς. Για τον Γιαλκέτση είναι πολύ σημαντική η “συνενοχή” έμμεση κι άμεση στα εγκλήματα που αρνούμαστε να καταγγείλουμε τραβώντας την κουρτίνα και βλέποντας πρώτα απ΄όλα τον εαυτό μας στον καθρέφτη. Η σημασία της μνήμης για το παρόν και το μέλλον είναι καθοριστικής σημασίας. Δεν υπάρχει διάθεση συμβιβασμών και εκπτώσεων, δεν μπορούμε να συγχέουμε τον θύτη με το θύμα, τον επιτιθέμενο με τον αμυνόμενο.

Μέσα από τον “Λεβιάθαν” του Κωνσταντίνου Τσουκαλά αντιλαμβανόμαστε την αξιακή αντίσταση, την ανυπακοή, την επιμονή για γνώση και την παθιασμένη υπεράσπιση των κατακτήσεων. Ο συγγραφέας δημιουργεί ένα δοκίμιο για την πάλη των ιδεών με δυναμική συγκρουσιακή διάθεση απέναντι στη νωχελική διαβούλευση. Δε θέλει να μείνει τίποτα κάτω από το χαλάκι και καλεί σε μία αναμέτρηση με τα σύγχρονα προβλήματα. Καταλήγει στον δύσβατο ανηφορικό δρόμο της ηθικοπολιτικής επεξεργασίας οραμάτων που θα μπορέσει να αποτρέψει την πορεία των πραγμάτων και στη συνέχεια να ανατρέψει τη δίνη του σήμερα που μας φέρνει όλους απέναντι σε σκοτεινά, αχαρτογράφητα μονοπάτια. Σε αυτή τη συνθήκη κυριαρχούν η αμφιβολία κι ο φόβος κι είναι μία προσωπική μάχη για τον καθένα να κερδίσει αυτό το στοίχημα και να προσφέρει στο συλλογικό το δικό του λιθαράκι για τις καλύτερες ημέρες που προσμένουμε με ζεστή καρδία και κρύο αίμα.

✑ Το βιβλίο “Περιπλανήσεις στην επικράτεια των ιδεών”, του Θανάση Γιαλκέτση κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.