Βραβευμένος με το Booker 2021 ο Νοτιοαφρικανός Ντέιμον Γκάλγκουτ έχει αποδείξει πως η αφρικανική λογοτεχνία έχει πολλά να μας πει ακόμα. Οι εκδόσεις Διόπτρα έναν χρόνο μετά την κυκλοφορία της «Υπόσχεσης», επιστρέφουν με το «Αρκτικό Καλοκαίρι» σε εξαιρετική μετάφραση της Κλαίρης Παπαμιχαήλ. Ένα βιβλίο σταθμό για τον ίδιο τον συγγραφέα που μέσα από ένα γράμμα «ευχαριστίας» προς τον Ε.Μ. Φόρστερ εξωτερικεύει τον εσωτερικό του κόσμο και προσπαθεί να φέρει επώδυνα ερωτήματα και τη διαχείρισή τους στο παρόν. Η αποστολή του μόνο εύκολη δεν είναι, ωστόσο και πάλι παίρνει υψηλό βαθμό επιτυχίας αν αναλογιστεί κανείς το μεγαλείο και την πολυπλοκότητα της δημιουργικής του πένας.
Μεταφορά στο 1912 κι από εκεί οικοδομείται σε επεισόδια με εντεινόμενη δράση ένα βιβλίο φόρος τιμής σε έναν από τους μεγαλύτερους συγγραφείς του 20ου αιώνα. Το «Πέρασμα στην Ινδία» έχει αποτελέσει σημείο αναφοράς στο πέρασμα του χρόνου. Αρκετά βιβλία του Φόστερ έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο και με αυτόν δείχνει να έχει μία παθολογική σχέση κι ο Γκάλγκουτ. Ποιος μπορεί να ξεχάσει τις φελινικές νότες στο αριστούργημα της «Υπόσχεσης»; Σημείο συνάντησης δίχως αμφιβολία των δύο συγγραφέων – μυθιστηριογράφων.
Ένα τυχαίο γεγονός, η συνάντηση και η γνωριμία με τον Μασούντ αποτελεί την αφετηρία για ένα πολύπλευρο ταξίδι. Ένα μονοπάτι εξερεύνησης της ταυτότητας που είναι ικανό να απελευθερώσει μία ψυχή που είναι εγκλωβισμένη σε ένα σπίτι με την μητέρα της. Από μία ιδιότυπη φυλακή – συνθήκη ανάγκης – στην απόλυτη ελευθερία – επιλογή – και αντιμέτωπη με μία διαρκή ακροβασία μεταξύ ενός ανεκπλήρωτου έρωτα και μίας ανιδιοτελούς φιλίας.
Ένα εσωτερικό βραχυκύκλωμα, μία έντονη σύγχυση λειτουργούν ευεργετικά στο κομμάτι της έμπνευσης και της δημιουργικότητας. Ένα άτομο που καταπιέζεται, υποφέρει, ταλαιπωρείται, έχει τα αντανακλαστικά φίλτρα και την έμφυτη ικανότητα να μην παραιτηθεί, αλλά να φτιάξει ένα υφαντό για την μαγεία της ζωής. Μοχλός απελευθέρωσης η λυτρωτική δύναμη των ταξιδιών. Η υπέρβαση συνόρων και τοξικών προτύπων. Όσοι άνθρωποι βρίσκουν αυτόν τον δρόμο και τον χρόνο να τον περπατήσουν μέσα από εμπειρίες, παραστάσεις, στιγμές κερδίζουν το στοίχημα της διεύρυνσης των οριζόντων τους.
Από τη Νότιο Αφρική, στην Ινδία, στην Αίγυπτο, στη γνωριμία με τον Καβάφη. Μία περιπέτεια που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το φινάλε της, καθώς οι ανατροπές είναι διαδοχικές κι αρκετές φορές αναπάντεχες. Κάθε στάση αυτής κι ένα μάθημα. Κάθε στιχομυθία κι ένα ερέθισμα της σκέψης. Είναι βαρύ το ηθικό φορτίο και η διαχείριση κάθε μικρής καθημερινής «επανάστασης». Τις συνέπειές της αντιμετωπίζει πρώτος απ΄όλους αυτός που την επιχειρεί ξεπερνώντας τα όρια, τολμώντας να διεκδικήσει την υλοποίηση ονείρων και επιθυμιών μακριά από συντηρητικές κοινωνικές επιταγές. Ένα διαρκές, επώδυνο ταξίδι προς την αυτογνωσία γεμάτος συγκρούσεις. Ένα βαθιά κρυμμένο μυστικό και η ανάγκη για αποδοχή της έκφρασης διαφορετικότητας με κάθε κόστος.
Ένα διπλό «πέρασμα» με δεκάδες προεκτάσεις. Από την μία νέοι τόποι, που για εκείνη την εποχή ήταν σίγουρα ανεξερεύνητοι, αλλά ακόμα και σήμερα για αρκετούς συμπατριώτες μας η Ινδία φαντάζει ως κάτι απόκοσμο και μακρινό. Από την άλλη η εξερεύνηση της ψυχοσύνθεσης και των ευαισθησιών της ανθρώπινης οντότητας. Ο Φόρστερ δείχνει να έχει ανοίξει τον δρόμο της μελέτης υποδειγματικά και ο συγγραφέας μας έρχεται να «συμπληρώσει» το έργο του δίχως κορώνες κι υπερβολές.
Όλα τα παραπάνω ο Γκάλγκουτ έχει έναν μοναδικό τρόπο να τα παρουσιάζει. Ανατέμνει προβληματισμούς ετών και προσπαθεί να δώσει τη δική του διάσταση. Εντάσσει δικά του αυτοβιογραφικά στοιχεία στο ταξίδι και ουσιαστικά είναι αυτός που ολοκληρώνει το έργο του Φόρστερ, «Αρκτικό Καλοκαίρι». Γίνεται ο άνθρωπος που πιάνει το νήμα και ξετυλίγει το κουβάρι με τον ενδεδειγμένο τρόπο. Καλλιτεχνική στόφα και υστεροφημία. Απολογισμός μίας ολόκληρης ζωής βαθιά αποτυπωμένη – τοποθετημένη κάτω από τον καυτό ήλιο.
