Έχει δημιουργήσει την «zart_corps», την δική του προσωπική “εκδοτική εταιρία”, που αποτελεί imprint της Ένατης Διάστασης, της οποίας τα κόμικς γράφει, σχεδιάζει και επιμελείται ο ίδιος. Έχει κυκλοφορήσει αλμπουμάκια όπως «Pizza Peperoni», «Πατουσάκια», «Πολύ Σκληρός για να Πεθάνει», «Φέτος θα Πάω Διακοπές», «Το Μεγάλο Μπανιστήρι», «Μούσκεμα», και άλλα πολλά, ενώ αυτές τις ημέρες μόλις κυκλοφόρησε η «Δρακουλίτσα» του, μια ανθολογία κόμικ στριπ με βρυκόλακες από την Jemma Press, το οποίο περιμένω πώς και πώς να κρατήσω στα χέρια μου! Μιλήσαμε με τον Σταύρο Κουτσιούκη για τη πολιτική, τη σεξουαλικότητα και την παραβατικότητα των κόμικς στη Ελλάδα.
– Θα ξεκινήσουμε με κάτι πιο τυπικό, αλλά αναγκαίο. Πότε ξεκίνησες και ποια υπήρξε η αφορμή να ξεκινήσεις να σχεδιάζεις κόμικς;
Ξεκίνησα από παιδί. Ειλικρινά από το δημοτικό με θυμάμαι να σκιτσάρω οπουδήποτε. Κόμικς όμως ίσως προς το γυμνάσιο, οπότε και άρχισα να σκέφτομαι πιο ολοκληρωμένες ιστορίες, επηρεασμένος και από την ανάγνωση κόμικς.
– Ποιες τεχνοτροπίες χρησιμοποιείς; Προτιμάς ας πούμε ψηφιακή σχεδίαση ή ακολουθείς πιο παραδοσιακές τεχνικές;
Είμαι φανατικά παραδοσιακός, σε βαθμό που πλέον με ανησυχεί το ενδεχόμενο της ρετρολαγνείας. Πάντως σχεδιάζω στο χαρτί με παραδοσιακά μέσα (μολύβι και brushpens) και χρωματίζω ψηφιακά.
– Τι σε εμπνέει;
Η καθημερινότητα και η πραγματική ζωή. Όχι τόσο η επικαιρότητα, αλλά οι σταθερές ανθρώπινες συμπεριφορές. Ακόμη κι αν οι χαρακτήρες ενός στριπ μου, είναι πχ μεσαιωνικοί ιππότες, θα φέρονται σαν σημερινοί άνθρωποι.
– Τι σχεδίαζες στην αρχική φάση της πορείας σου, και πώς κατέληξες στο ερωτικό σκίτσο;
Σχεδίαζα πάντοτε χιουμοριστικά κόμικς. Άλλοτε μαύρο χιούμορ και πολύ συχνά κωμωδία. Όταν λοιπόν κάποια στιγμή εντάχθηκε το ερωτικό στο ρεπερτόριό μου, απλά τα δύο είδη συναντήθηκαν. Δεν μπορώ να φανταστώ τον αληθινό έρωτα χωρίς το χιούμορ και τα γέλια.
– Στην Ελλάδα υπήρξαν έντυπα που σημάδεψαν τον χώρο των κόμικς. Το 9 της Ελευθεροτυπίας, το Παρά-Πέντε και φυσικά, η Βαβέλ. Ειδικά η Βαβέλ έβγαινε 27 χρόνια, μεγάλωσαν άνθρωποι με αυτή. Συνδύαζε χιούμορ, ξένους και έλληνες δημιουργούς, πιο dark aesthetics, μουσική και πολιτική. Τι σχέση έχεις με αυτή τη παράδοση; Υπάρχει μια συνέχεια ή βρισκόμαστε σε άλλη φάση;
Πρωτίστως έχω την σχέση του αναγνώστη με τα έντυπα. Και μπορώ να θεωρήσω τον εαυτό μου ένα παιδί αυτής της κόμικ παράδοσης που ουσιαστικά διαμόρφωσε την σκηνή, αλλά και τον τρόπο σκέψης μου, αφού με έφεραν μπροστά σε ξένους και έλληνες δημιουργούς που ίσως να μην είχα συναντήσει. Μη ξεχνάτε ότι τότε η προσβασιμότητα στα κόμικς στην χώρα μας, ήταν πολύ μικρότερη από ό,τι σήμερα που μέσα από τα σόσιαλ, αλλά και την πιο ευρεία κυκλοφορία, είναι προσιτά σε μεγαλύτερο βαθμό.
– Μιας και αναφέρθηκα στην πολιτική, σχεδιάζεις επίσης πολιτικό κόμικ. Υπάρχει στην Ελλάδα πολλές φορές πολύ δεξιό κόμικ και γελοιογραφία, ειδικά σε εφημερίδες. Τι σχέσεις, τι εντάσεις δημιουργούνται μέσα στον επαγγελματικό χώρο του κόμικ από την πολιτική τοποθέτηση;
Η πολιτική τοποθέτηση είναι συνήθης στις πολιτικές γελοιογραφίες, με τις οποίες δεν έχω ιδιαίτερη δημιουργική σχέση. Παρ’ όλα αυτά, στο πλαίσιο της καθημερινής δημοσίευσης καρτούν, πολλές φορές κάνω κάποιον σχολιασμό. Ακόμη και μέσα από το ερωτικό κόμικ… Όσον αφορά στην πλευρά που επιλέγει κάθε γελοιογράφος, αυτή είναι μια επιλογή ζωής και απ’ αυτήν κρίνεται ο καθένας. Σίγουρα πάντως αυτές οι διαφωνίες σε συναδελφικό επίπεδο, θα απασχολούν περισσότερο τους γελοιογράφους και όχι εμάς τους δημιουργούς κόμικς.
– Θεωρείς ότι η θεματική των ζόμπι, πέρα από ένα αισθητικό φαινόμενο, έχει και κάτι το πολιτικό; Τα ζόμπι φαίνεται να είναι παντού, στο σινεμά, στη μουσική, στην τηλεόραση, στα κόμικς; Τι τα κάνει επίκαιρα σαν φόρμα;
Τα κόμικς μου προσπαθώ να κάνουν πάντοτε μια μικρή επανάσταση. Η επανάσταση στα κόμικ στριπς μου με ζόμπι και κυρίως βαμπίρ, είναι η αποδοχή της δικής τους διαφορετικότητας. Μιλούν για τα απέθαντα συναισθήματα, που μπορεί να έχουν κι αυτά τα γλυκά «τέρατα».
– Πώς θεωρείς ότι το internet και τα social media έχουν επηρεάσει την παραγωγή κόμικς;
Θετικά από άποψη ποσοτικής παραγωγής, αφού μέσα από αυτά γεννήθηκαν πολλοί νέοι δημιουργοί, που πλέον δεν είναι τέκνα των προαναφερθέντων εντύπων, αλλά των ατελείωτων κόμικ στριπ του Instagram. Φυσικά και ποιοτικά έχει αξία αυτό, μιας και σε ένα σύνολο κόμικ εικόνων θα ξεχωρίσουν πάντοτε και πολλοί ταλαντούχοι δημιουργοί. Ιδίως οι γυναίκες δημιουργοί έχουν αυξηθεί κατακόρυφα, ενώ είκοσι χρόνια πριν δεν ήταν καν μεγάλο μέρος του αναγνωστικού κοινού.
– Θεωρείς θετικό ή αρνητικό το ότι τα σκίτσα σου ποστάρονται στο internet και στα social media και είναι προσβάσιμα σε ένα μεγάλο κομμάτι πληθυσμού;
Είναι θετικό από πολλές απόψεις. Πρωτίστως διαχέεται η ιδέα μου, η δήλωσή μου, το μήνυμα ή ό,τι άλλο έχω να πω. Σε δεύτερο επίπεδο (και καθόλου αμελητέο) αυξάνεται η κίνηση των εντύπων κόμικς μου.Φυσικά κάποιες φορές τυχαίνει ένα σκίτσο να πάρει λανθασμένη ερμηνεία ή ακόμη χειρότερα να επέμβει κάποιος πάνω του. Αλλά κι αυτά είναι μέσα στο παιχνίδι του χάους που δημιουργεί το ίντερνετ.
– Έχεις αντιμετωπίσει κάποιου είδους λογοκρισία κάποια στιγμή στην πορεία σου; Ποια είναι η θέση σου όσον αφορά το #againstartcensorspip;
Οργανωμένη όχι, αλλά έχω αυτολογοκριθεί διαμορφώνοντας την εκάστοτε ιδέα. Υπάρχει όμως μια λογοκρισία που θα πρέπει να μας απασχολήσει. Ο ψευδοπουριτανισμός των σόσιαλ, καθρέφτης της κοινωνίας γύρω από θέματα ερωτισμού, ελευθερίας και κυρίως όσον αφορά στο γυμνό. Δεν γίνεται διαχωρισμός τέχνης και φτηνού χυδαίου πορνό, με αποτέλεσμα να λογοκρίνονται σκίτσα που δεν θα έπρεπε. Επίσης το γυναικείο σώμα βάλλεται από παντού και αντιμετωπίζεται ως κάτι απαγορευμένο ή πρόστυχο. Νομίζω θα πρέπει να προχωρήσουμε ως κοινωνία.
– Τι θέλει το ελληνικό κοινό γενικά στο σχέδιο; Πώς σε επηρεάζει αυτό; Πώς επηρεάζουν ας πούμε τα «trends;»
Δεν ξέρω αν το «διαβάζω» σωστά, αλλά ίσως και να μην το επιδιώκω πάντα. Το κοινό σίγουρα γοητεύεται από σκίτσα και στριπάκια επικαιρότητας. Θέλει να γελάσει με τα καθημερινά. Πολλές φορές το αποφεύγω σαν επιλογή. Προτιμώ κάποιος να καταλάβει και σε πέντε χρόνια τι λέει το σκίτσο μου. Ο έρωτας είναι η πιο σταθερή και διαχρονική αξία για μένα.
– Στα ερωτικά σου σκίτσα, πέραν της ρεαλιστικής και μερικές φορές ωμής απόδοσης καθημερινών ερωτικών στιγμών, υποβόσκει μια ρομαντική και γλυκιά οπτική; Πώς καταφέρνεις να τα συνδυάζεις;
Ελπίζω όντως ότι το καταφέρνω. Δεν διανοούμαι τον έρωτα χωρίς μια σπίθα αγάπης. Εκείνη την στιγμή είμαστε δύο ή περισσότεροι άνθρωποι που μοιραζόμαστε μια υπέροχη στιγμή. Δεν γίνεται να το κάνουμε χωρίς συναισθήματα. (σσ γίνεται και με έναν, ε;)
“Δεν ξέρω αν είμαι πάντα αστείος εκτός σχεδίου ή αν απλά έχει μείνει ένα μαρούλι στα δόντια μου”
– Ο κομίστας από που αντλεί το χιούμορ του; Είναι ένας “εικαστικός” κωμικός, είναι και εκτός σχεδίου αστείος, ή το σχέδιο είναι ένας ειδικός κόσμος;
Αντλώ το χιούμορ μου από τα απλά καθημερινά. Από τυχαίες στιγμές, που με έναν τρόπο μπορούν να φανούν αστείες. Δεν ξέρω αν είμαι πάντα αστείος εκτός σχεδίου ή αν απλά έχει μείνει ένα μαρούλι στα δόντια μου, αλλά γενικά έχω την τάση να φροντίζω να γελάνε οι άλλοι. Είναι σχεδόν στόχος. Στο κόμικ όμως, αυτό γίνεται οργανωμένα και σκηνοθετημένα. Οπότε σίγουρα καλύτερα.
– Ποια είναι τα μελλοντικά σου σχέδια σχετικά με το σκίτσο; Ετοιμάζεις κάτι καινούργιο;
Τα μελλοντικά μου σχέδια; Να κάνω αμέτρητα κόμικς! Αυτές τις ημέρες μόλις κυκλοφόρησε η ΔΡΑΚΟΥΛΙΤΣΑ , μια ανθολογία κόμικ στριπ με βρυκόλακες από την Jemma Press, ενώ σε λίγες μέρες έρχεται και το καινούργιο ερωτικό κόμικ από την ‘Ενατη Διάσταση. Ελπίζω να τα απολαύσετε αμφότερα.
Έχει δημιουργήσει την «zart_corps», την δική του προσωπική “εκδοτική εταιρία”, που αποτελεί imprint της Ένατης Διάστασης, της οποίας τα κόμικς γράφει, σχεδιάζει και επιμελείται ο ίδιος. Έχει κυκλοφορήσει αλμπουμάκια όπως «Pizza Peperoni», «Πατουσάκια», «Πολύ Σκληρός για να Πεθάνει», «Φέτος θα Πάω Διακοπές», «Το Μεγάλο Μπανιστήρι», «Μούσκεμα», και άλλα πολλά, ενώ αυτές τις ημέρες μόλις κυκλοφόρησε η «Δρακουλίτσα» του, μια ανθολογία κόμικ στριπ με βρυκόλακες από την Jemma Press, το οποίο περιμένω πώς και πώς να κρατήσω στα χέρια μου! Μιλήσαμε με τον Σταύρο Κουτσιούκη για τη πολιτική, τη σεξουαλικότητα και την παραβατικότητα των κόμικς στη Ελλάδα.
– Θα ξεκινήσουμε με κάτι πιο τυπικό, αλλά αναγκαίο. Πότε ξεκίνησες και ποια υπήρξε η αφορμή να ξεκινήσεις να σχεδιάζεις κόμικς;
Ξεκίνησα από παιδί. Ειλικρινά από το δημοτικό με θυμάμαι να σκιτσάρω οπουδήποτε. Κόμικς όμως ίσως προς το γυμνάσιο, οπότε και άρχισα να σκέφτομαι πιο ολοκληρωμένες ιστορίες, επηρεασμένος και από την ανάγνωση κόμικς.
– Ποιες τεχνοτροπίες χρησιμοποιείς; Προτιμάς ας πούμε ψηφιακή σχεδίαση ή ακολουθείς πιο παραδοσιακές τεχνικές;
Είμαι φανατικά παραδοσιακός, σε βαθμό που πλέον με ανησυχεί το ενδεχόμενο της ρετρολαγνείας. Πάντως σχεδιάζω στο χαρτί με παραδοσιακά μέσα (μολύβι και brushpens) και χρωματίζω ψηφιακά.
– Τι σε εμπνέει;
Η καθημερινότητα και η πραγματική ζωή. Όχι τόσο η επικαιρότητα, αλλά οι σταθερές ανθρώπινες συμπεριφορές. Ακόμη κι αν οι χαρακτήρες ενός στριπ μου, είναι πχ μεσαιωνικοί ιππότες, θα φέρονται σαν σημερινοί άνθρωποι.
– Τι σχεδίαζες στην αρχική φάση της πορείας σου, και πώς κατέληξες στο ερωτικό σκίτσο;
Σχεδίαζα πάντοτε χιουμοριστικά κόμικς. Άλλοτε μαύρο χιούμορ και πολύ συχνά κωμωδία. Όταν λοιπόν κάποια στιγμή εντάχθηκε το ερωτικό στο ρεπερτόριό μου, απλά τα δύο είδη συναντήθηκαν. Δεν μπορώ να φανταστώ τον αληθινό έρωτα χωρίς το χιούμορ και τα γέλια.
– Στην Ελλάδα υπήρξαν έντυπα που σημάδεψαν τον χώρο των κόμικς. Το 9 της Ελευθεροτυπίας, το Παρά-Πέντε και φυσικά, η Βαβέλ. Ειδικά η Βαβέλ έβγαινε 27 χρόνια, μεγάλωσαν άνθρωποι με αυτή. Συνδύαζε χιούμορ, ξένους και έλληνες δημιουργούς, πιο dark aesthetics, μουσική και πολιτική. Τι σχέση έχεις με αυτή τη παράδοση; Υπάρχει μια συνέχεια ή βρισκόμαστε σε άλλη φάση;
Πρωτίστως έχω την σχέση του αναγνώστη με τα έντυπα. Και μπορώ να θεωρήσω τον εαυτό μου ένα παιδί αυτής της κόμικ παράδοσης που ουσιαστικά διαμόρφωσε την σκηνή, αλλά και τον τρόπο σκέψης μου, αφού με έφεραν μπροστά σε ξένους και έλληνες δημιουργούς που ίσως να μην είχα συναντήσει. Μη ξεχνάτε ότι τότε η προσβασιμότητα στα κόμικς στην χώρα μας, ήταν πολύ μικρότερη από ό,τι σήμερα που μέσα από τα σόσιαλ, αλλά και την πιο ευρεία κυκλοφορία, είναι προσιτά σε μεγαλύτερο βαθμό.
– Μιας και αναφέρθηκα στην πολιτική, σχεδιάζεις επίσης πολιτικό κόμικ. Υπάρχει στην Ελλάδα πολλές φορές πολύ δεξιό κόμικ και γελοιογραφία, ειδικά σε εφημερίδες. Τι σχέσεις, τι εντάσεις δημιουργούνται μέσα στον επαγγελματικό χώρο του κόμικ από την πολιτική τοποθέτηση;
Η πολιτική τοποθέτηση είναι συνήθης στις πολιτικές γελοιογραφίες, με τις οποίες δεν έχω ιδιαίτερη δημιουργική σχέση. Παρ’ όλα αυτά, στο πλαίσιο της καθημερινής δημοσίευσης καρτούν, πολλές φορές κάνω κάποιον σχολιασμό. Ακόμη και μέσα από το ερωτικό κόμικ… Όσον αφορά στην πλευρά που επιλέγει κάθε γελοιογράφος, αυτή είναι μια επιλογή ζωής και απ’ αυτήν κρίνεται ο καθένας. Σίγουρα πάντως αυτές οι διαφωνίες σε συναδελφικό επίπεδο, θα απασχολούν περισσότερο τους γελοιογράφους και όχι εμάς τους δημιουργούς κόμικς.
– Θεωρείς ότι η θεματική των ζόμπι, πέρα από ένα αισθητικό φαινόμενο, έχει και κάτι το πολιτικό; Τα ζόμπι φαίνεται να είναι παντού, στο σινεμά, στη μουσική, στην τηλεόραση, στα κόμικς; Τι τα κάνει επίκαιρα σαν φόρμα;
Τα κόμικς μου προσπαθώ να κάνουν πάντοτε μια μικρή επανάσταση. Η επανάσταση στα κόμικ στριπς μου με ζόμπι και κυρίως βαμπίρ, είναι η αποδοχή της δικής τους διαφορετικότητας. Μιλούν για τα απέθαντα συναισθήματα, που μπορεί να έχουν κι αυτά τα γλυκά «τέρατα».
– Πώς θεωρείς ότι το internet και τα social media έχουν επηρεάσει την παραγωγή κόμικς;
Θετικά από άποψη ποσοτικής παραγωγής, αφού μέσα από αυτά γεννήθηκαν πολλοί νέοι δημιουργοί, που πλέον δεν είναι τέκνα των προαναφερθέντων εντύπων, αλλά των ατελείωτων κόμικ στριπ του Instagram. Φυσικά και ποιοτικά έχει αξία αυτό, μιας και σε ένα σύνολο κόμικ εικόνων θα ξεχωρίσουν πάντοτε και πολλοί ταλαντούχοι δημιουργοί. Ιδίως οι γυναίκες δημιουργοί έχουν αυξηθεί κατακόρυφα, ενώ είκοσι χρόνια πριν δεν ήταν καν μεγάλο μέρος του αναγνωστικού κοινού.
– Θεωρείς θετικό ή αρνητικό το ότι τα σκίτσα σου ποστάρονται στο internet και στα social media και είναι προσβάσιμα σε ένα μεγάλο κομμάτι πληθυσμού;
Είναι θετικό από πολλές απόψεις. Πρωτίστως διαχέεται η ιδέα μου, η δήλωσή μου, το μήνυμα ή ό,τι άλλο έχω να πω. Σε δεύτερο επίπεδο (και καθόλου αμελητέο) αυξάνεται η κίνηση των εντύπων κόμικς μου.Φυσικά κάποιες φορές τυχαίνει ένα σκίτσο να πάρει λανθασμένη ερμηνεία ή ακόμη χειρότερα να επέμβει κάποιος πάνω του. Αλλά κι αυτά είναι μέσα στο παιχνίδι του χάους που δημιουργεί το ίντερνετ.
– Έχεις αντιμετωπίσει κάποιου είδους λογοκρισία κάποια στιγμή στην πορεία σου; Ποια είναι η θέση σου όσον αφορά το #againstartcensorspip;
Οργανωμένη όχι, αλλά έχω αυτολογοκριθεί διαμορφώνοντας την εκάστοτε ιδέα. Υπάρχει όμως μια λογοκρισία που θα πρέπει να μας απασχολήσει. Ο ψευδοπουριτανισμός των σόσιαλ, καθρέφτης της κοινωνίας γύρω από θέματα ερωτισμού, ελευθερίας και κυρίως όσον αφορά στο γυμνό. Δεν γίνεται διαχωρισμός τέχνης και φτηνού χυδαίου πορνό, με αποτέλεσμα να λογοκρίνονται σκίτσα που δεν θα έπρεπε. Επίσης το γυναικείο σώμα βάλλεται από παντού και αντιμετωπίζεται ως κάτι απαγορευμένο ή πρόστυχο. Νομίζω θα πρέπει να προχωρήσουμε ως κοινωνία.
– Τι θέλει το ελληνικό κοινό γενικά στο σχέδιο; Πώς σε επηρεάζει αυτό; Πώς επηρεάζουν ας πούμε τα «trends;»
Δεν ξέρω αν το «διαβάζω» σωστά, αλλά ίσως και να μην το επιδιώκω πάντα. Το κοινό σίγουρα γοητεύεται από σκίτσα και στριπάκια επικαιρότητας. Θέλει να γελάσει με τα καθημερινά. Πολλές φορές το αποφεύγω σαν επιλογή. Προτιμώ κάποιος να καταλάβει και σε πέντε χρόνια τι λέει το σκίτσο μου. Ο έρωτας είναι η πιο σταθερή και διαχρονική αξία για μένα.
– Στα ερωτικά σου σκίτσα, πέραν της ρεαλιστικής και μερικές φορές ωμής απόδοσης καθημερινών ερωτικών στιγμών, υποβόσκει μια ρομαντική και γλυκιά οπτική; Πώς καταφέρνεις να τα συνδυάζεις;
Ελπίζω όντως ότι το καταφέρνω. Δεν διανοούμαι τον έρωτα χωρίς μια σπίθα αγάπης. Εκείνη την στιγμή είμαστε δύο ή περισσότεροι άνθρωποι που μοιραζόμαστε μια υπέροχη στιγμή. Δεν γίνεται να το κάνουμε χωρίς συναισθήματα. (σσ γίνεται και με έναν, ε;)
“Δεν ξέρω αν είμαι πάντα αστείος εκτός σχεδίου ή αν απλά έχει μείνει ένα μαρούλι στα δόντια μου”
– Ο κομίστας από που αντλεί το χιούμορ του; Είναι ένας “εικαστικός” κωμικός, είναι και εκτός σχεδίου αστείος, ή το σχέδιο είναι ένας ειδικός κόσμος;
Αντλώ το χιούμορ μου από τα απλά καθημερινά. Από τυχαίες στιγμές, που με έναν τρόπο μπορούν να φανούν αστείες. Δεν ξέρω αν είμαι πάντα αστείος εκτός σχεδίου ή αν απλά έχει μείνει ένα μαρούλι στα δόντια μου, αλλά γενικά έχω την τάση να φροντίζω να γελάνε οι άλλοι. Είναι σχεδόν στόχος. Στο κόμικ όμως, αυτό γίνεται οργανωμένα και σκηνοθετημένα. Οπότε σίγουρα καλύτερα.
– Ποια είναι τα μελλοντικά σου σχέδια σχετικά με το σκίτσο; Ετοιμάζεις κάτι καινούργιο;
Τα μελλοντικά μου σχέδια; Να κάνω αμέτρητα κόμικς! Αυτές τις ημέρες μόλις κυκλοφόρησε η ΔΡΑΚΟΥΛΙΤΣΑ , μια ανθολογία κόμικ στριπ με βρυκόλακες από την Jemma Press, ενώ σε λίγες μέρες έρχεται και το καινούργιο ερωτικό κόμικ από την ‘Ενατη Διάσταση. Ελπίζω να τα απολαύσετε αμφότερα.
