Με λίγη φαντασία και συναρμολογώντας ένα ή περισσότερα υλικά, ένα ύφασμα, κάποιες παλιές ξύλινες επιφάνειες ή οτιδήποτε που μπορεί να θεωρείτε ως «άχρηστο» και να καταλήξει στα σκουπίδια, μπορεί να αποκτήσει νέα ζωή ως κάτι φρέσκο και μοναδικό.
Αυτή η διαδικασία μετατροπής των απορριμμάτων ή άχρηστων υλικών σε νέα προϊόντα καλύτερης ποιότητας ή υψηλότερης περιβαλλοντικής αξίας, ονομάζεται upcycling και σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει υπερκύκλωση. Αν και η πρώτη φορά που καταγράφτηκε ο όρος upcycling ήταν το 1994 από τον Reiner Pilz σε ένα άρθρο του Thorton Kay από το Salvo, τα τελευταία 5 χρόνια έχει αρχίσει να αποκτά δημοφιλία σε παγκόσμια κλίμακα.
Σκεφτείτε ότι μόλις σας άδειασε ένα γυάλινο ή πλαστικό μπουκάλι, ποια είναι η πρώτη σας σκέψη; Λογικά θα το απορρίψετε στον κάδο ανακύκλωσης. Αν όμως το κρατήσετε, μπορείτε να το μετατρέψετε σε γυάλινο βάζο ή κόβοντας το πλαστικό να φτιάξετε μία μικρή γλάστρα την οποία μπορείτε να ζωγραφίσετε όπως θέλετε εσείς. Αυτά είναι μόνο δύο από τα δεκάδες καθημερινά αντικείμενα που μπορούν να συνεχίσουν να έχουν ζωή με διαφορετικό τρόπο, ωφελώντας το περιβάλλον και την τσέπη σας. Έτσι, θα αρχίσει να μειώνεται η κατανάλωση των νέων πρώτων υλών κατά τη δημιουργία νέων προϊόντων και αυτή η μείωση μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της χρήσης ενέργειας, της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, της ρύπανσης των υδάτων, ακόμη και των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου σύμφωνα με τη NASA. Ένα επίσης πολύ σημαντικό όφελος είναι ότι με αυτό τον τρόπο οι φυσικοί πόροι θα ξοδεύονται λιγότερο και επομένως θα αξιοποιούνται καλύτερα.
Σε περίπτωση που δεν το γνωρίζετε, κάθε Έλληνας παράγει (κατά μέσο όρο) 500 κιλά απορριμμάτων ανά έτος. Εάν ο καθένας από εμάς ξεκινούσε να κάνει upcycling, τα υλικά που θα κατέληγαν στους χώρους υγειονομικής ταφής θα μειώνονταν σημαντικά και αυτό θα ήταν δραστικό για την καλυτέρευση της υγείας του περιβάλλοντος. Η εκπομπή μεθανίου, ενός από τα πιο ισχυρά αέρια του θερμοκηπίου, στους χώρους υγειονομικής ταφής είναι ανησυχητικά μεγάλη. Το μεθάνιο απορροφά περισσότερη από τη θερμότητα του ήλιου από ό,τι το διοξείδιο του άνθρακα, καθιστώντας το κύριο παράγοντα που συμβάλλει στην κλιματική αλλαγή. Επομένως, όσο λιγότερα υλικά καταλήγουν σε χωματερές τόσο πιο υγιής θα είναι η Γη.
Πρόκειται για ένα εξαιρετικά δημιουργικό εργαλείο το οποίο μπορεί να μας δώσει πολλές λύσεις, ενώ επίσης προωθεί την κυκλική οικονομία, αξιοποιώντας στο έπακρο σχεδόν όλους τους υπάρχοντες πόρους. Ναι, μπορείτε να κάνετε upcycling σχεδόν οποιοδήποτε διαθέσιμο υλικό.
Αυτές τις ηλιόλουστες μέρες, ένα από τα πρώτα πράγματα που θα αντικρίσετε στρέφοντας το βλέμμα σας προς τα πάνω θα είναι κατεβασμένες τέντες. Ένα από τα πιο ισχυρά μας “όπλα” για να κρατήσουμε το σπίτι σας δροσερό και να κρατήσουμε τον ήλιο μακριά μας. Οι αθηναϊκές τέντες πλέον μπορεί να έχουν μία πιο μίνιμαλ και ήσυχη μορφή, αλλά πρέπει να σας υπενθυμίσω ότι τις παλαιότερες δεκαετίες ήταν ίσως το πιο έντονο στοιχείο των αθηναϊκών διαμερισμάτων.
Έντονες χοντρές ρίγες, καράβια, τροπικά μεγάλα λουλούδια, μικρότερα λουλούδια, φύλλα και ό,τι άλλο φλοράλ μπορεί να φανταστεί ο ανθρώπινος νους, θα μπορούσε να είχε αποτυπωθεί πάνω στο απαραίτητο για κάθε σπίτι, τεντόπανο. Φανταστείτε λοιπόν αυτή τη φλοράλ πλευρά της τέντας να κρεμιέται στους ώμους σας υπό τη μορφή τσάντας. Αυτή την ιδέα έχουν υλοποιήσει ο Γιάννης και η Γαρυφαλλιά, δημιουργώντας το 3QUARTERS «Οι περισσότεροι από εμάς έχουν κάποιες αναμνήσεις από ένα καλοκαιρινό βράδυ στο μπαλκόνι, με καρπούζι και ζέστη και την τηλεόραση να παίζει από μακριά. Και μπαλκόνι χωρίς φλοράλ τέντα ήταν μισή δουλειά. Τα αγαπάμε τα μπαλκόνια και τις τέντες, είναι από τις σπουδαιότερες πολιτιστικές παραδόσεις την σύγχρονης Ελλάδας», λένε στο Olafaq, εξηγώντας πώς οραματίστηκαν τις τσάντες δημιουργημένες από τέντες.
Ο Γιάννης, φωτογράφος και προγραμματιστής με έδρα το Λονδίνο και η Γαρυφαλλιά, αρχιτέκτονας και ειδικός μόδας από το Ρότερνταμ, με κοινή αγάπη για τα ποδήλατα, τα σκυλιά και τις γάτες, όταν επέστρεψαν από την Ευρώπη και βρέθηκαν το 2015 στην Αθήνα ήθελαν να δημιουργήσουν κάτι καινούργιο, που να έχει σχέση με το design και να είναι χειροποίητο. Ταυτόχρονα οραματίζονταν κάτι που να είναι βιώσιμο και να συνομιλεί με την Αθήνα.
«Το upcycling ήταν μονόδρομος»
«Ανακαλύψαμε ξανά τα αγαπημένα μας μπαλκόνια και τις τέντες. Μόνο που οι τέντες είχαν ξεθωριάσει, ήταν πλέον μονόχρωμες και δυστυχώς κατέληγαν στα σκουπίδια. Είχαμε βρει το υλικό μας και βάλαμε μπρος να χτίσουμε ένα ξεχωριστό brand που να είναι κυκλικό, να κοιτάζει στο μέλλον και να ζει στην πόλη του. Το upcycling ήταν μονόδρομος», εξομολογούνται οι δύο δημιουργοί.
Δουλεύουν με ρετάλια από τέντες μπαλκονιών, καινούρια αλλά και ανεπιθύμητα υφάσματα που ξεμένουν σε αποθήκες. Ανάλογα με τη γειτονιά της Αθήνας βρίσκουν διαφορετικά χρώματα και σχέδια. Πρόκειται για μία τσάντα που είναι με όλη τη σημασία της φράσης Made in Athens. «Όλα είναι αδιάβροχα και πολύ ανθεκτικά, ό,τι πρέπει για τσάντες και αξεσουάρ για καθημερινή, απαιτητική χρήση», σχολιάζουν. Με μεράκι και αγάπη καθαρίζουν, κόβουν, ράβουν, συναρμολογούν και φωτογραφίζουν την τελική τσάντα, η οποία εκτός από χειροποίητη είναι και μοναδική. «Οι τέντες είναι δύσκολα υφάσματα, κάθε νέο μοντέλο παίρνει μήνες για να σχεδιαστεί και να δοκιμαστεί».
Όμως για την κατασκευή των τσαντών υπάρχει μία προϋπόθεση, το ύφασμα πρέπει να χρηστικό. Ο Γιάννης και η Γαρυφαλλιά με τη νοοτροπία του «τίποτα δεν πρέπει να πάει χαμένο», έρχονται αντιμέτωποι με το πρόβλημα των απορριπτόμενων συνθετικών υφασμάτων που είναι μεγαλύτερο απ’ όσο πίστευαν, αν οι τέντες είναι παλιές, σχισμένες και μουχλιασμένες, τότε δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν ως πρώτη ύλη.
Μία τσάντα γεννημένη από το upcycling δεν πεθαίνει ποτέ. Αν ο ιδιοκτήτης της δεν την επιθυμεί πια μπορεί να τη δωρίσει ή να την ανταλλάξει. Αν έχει κάποιο πρόβλημα, επιδιορθώνεται δωρεάν και αν κάποια δεν επιδέχεται θεραπεία, τότε επιστρέφεται και μετενσαρκώνεται σε κάτι καινούργιο. «Η ανακύκλωση δεν είναι πάντα λύση, και ειδικά για τα συνθετικά υλικά είναι πρακτικά μη εφαρμόσιμη. Πρέπει να φτάσουμε σε ένα κυκλικό μοντέλο οργάνωσης της ζωής μας όσο το δυνατόν συντομότερα, όπου το δικό μου απόρριμμα είναι η δική σου πρώτη ύλη», λένε τονίζοντας τη σημαντικότητα του upcycling εν μέσω κλιματικής αλλαγής.
