Από το new wave της δεκαετίας του ’80 μέχρι το grunge της δεκαετίας του ’90 και την ποπ της δεκαετίας των 00s, τα πράγματα στη μουσική έχουν αλλάξει πολύ με την πάροδο των δεκαετιών. Εντούτοις, οι αλλαγές αυτές δεν αφορούν μόνο τον ήχο- με την πάροδο του χρόνου οι στίχοι έχουν επίσης αλλάξει.
Τι έχει αλλάξει λοιπόν στους στίχους των σημερινών τραγουδιών; Αφού ανέλυσαν 12.000 αγγλόφωνα τραγούδια ποπ, ροκ, ραπ, R&B και κάντρι που κυκλοφόρησαν μεταξύ 1970 και 2020, η ερευνήτρια Eva Zangerle του Πανεπιστημίου του Ίνσμπρουκ και η ομάδα της διαπίστωσαν ότι οι στίχοι με την πάροδο του χρόνου έγιναν πιο απλοϊκοί και πιο επαναλαμβανόμενοι. Η τάση αυτή είναι ιδιαίτερα εμφανής στη ραπ και τη ροκ, αλλά ισχύει και για τα υπόλοιπα είδη. Ένα άλλο πράγμα που ανακάλυψαν οι ερευνητές της ομάδας της Zangerle είναι ότι οι στίχοι τείνουν να γίνονται πιο προσωπικοί και συναισθηματικά φορτισμένοι σήμερα απ’ ό,τι ήταν πριν από 50 χρόνια.
Μάθετε τα λόγια…
«Ακριβώς όπως η λογοτεχνία μπορεί να θεωρηθεί μια απεικόνιση της κοινωνίας, οι στίχοι προσφέρουν επίσης μια εικόνα των μεταβαλλόμενων προτύπων, συναισθημάτων και αξιών μιας κοινωνίας με την πάροδο του χρόνου», έγραψαν οι ερευνητές σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο Scientific Reports.
Για τον λόγο αυτό η Zangerle δημιούργησε ένα σύνολο δεδομένων για να διαπιστώσει τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους έχουν αλλάξει οι στίχοι. Η ίδια και οι συνάδελφοί της χρησιμοποίησαν την ηλεκτρονική μουσική εγκυκλοπαίδεια Genius, η οποία επίσης παρέχει πληροφορίες για το έτος κυκλοφορίας και το μουσικό είδος. Από το σύνολο δεδομένων των στίχων που δημιούργησε, η ομάδα άντλησε δεδομένα που έχουν να κάνουν με τη δομή, τη γλώσσα, το συναίσθημα και την πολυπλοκότητα των τραγουδιών.
Επιλέχθηκαν πέντε είδη – pop, rock, rap, R&B και country – καθώς αποτελούν είδη που περιλαμβάνουν τους περισσότερους στίχους και που ήταν δημοφιλείς στην πλατφόρμα streaming last.fm.
Πραγματοποιήθηκαν δύο τύποι αναλύσεων των τραγουδιών. Η πρώτη εξέτασε τις στιχουργικές τάσεις που ήταν πιο διαδεδομένες σε κάθε έτος κυκλοφορίας, ενώ η δεύτερη εμβάθυνε στις online προβολές των στίχων, στα χαρακτηριστικά τους (όπως το συναίσθημα) και το έτος κυκλοφορίας. Οι ερευνητές προμηθεύτηκαν τον αριθμό των αναπαραγωγών από το last.fm και τον αριθμό των προβολών των στίχων από το Genius.
Το πόσο συχνά οι άνθρωποι ανατρέχουν στους στίχους είναι πολύ σημαντικό. Σε αντίθεση με τον αριθμό αναπαραγωγής των τραγουδιών, αυτό το στατιστικό στοιχείο δείχνει πόσο σημαντικοί είναι οι στίχοι παρά τη δημοτικότητα (ή την απουσία της) του τραγουδιού ή του είδους.
…και το νόημα των τραγουδιών
Τι μπορούν να μας πουν οι στίχοι για διαφορετικά είδη και εποχές; Τα αποτελέσματα της πρώτης ανάλυσης έδειξαν ότι ορισμένα χαρακτηριστικά είναι πιο σημαντικά σε όλα τα είδη, όπως οι επαναλαμβανόμενοι στίχοι, τα ρεφρέν και η συναισθηματική γλώσσα. Τα είδη στα οποία το συναίσθημα ήταν πιο έντονο ήταν η κάντρι και η R&B.
Οι επαναλαμβανόμενοι στίχοι αυξήθηκαν με την πάροδο των δεκαετιών σε όλα τα είδη που αναλύθηκαν και οι μεταγενέστεροι στίχοι περιέχουν περισσότερα ρεφρέν από τους παλαιότερους. Οι αυξήσεις αυτές αποτελούν μια ακόμη απόδειξη ότι τα τραγούδια έχουν γίνει πιο απλοϊκά και πιο επαναλαμβανόμενα από τη δεκαετία του ’70.
Οι προσωπικοί στίχοι αναγνωρίστηκαν από τον αριθμό των προσωπικών αντωνυμιών, ο οποίος αυξήθηκε ιδιαίτερα στη ραπ και την ποπ, ενώ η ροκ και η R&B σημείωσαν μέτρια αύξηση και η κάντρι παρέμεινε σχεδόν η ίδια. Ο θυμός και άλλα αρνητικά συναισθήματα (όπως εκφράζονται μέσω λέξεων που σχετίζονται με αυτά τα συναισθήματα) αυξήθηκαν επίσης σε όλα τα είδη. Η ραπ είχε τη μεγαλύτερη αύξηση εδώ, ιδίως στον θυμό, ενώ η κάντρι παρουσίασε τη μικρότερη αύξηση. Τα θετικά συναισθήματα μειώθηκαν στην ποπ και τη ροκ, ενώ αυξήθηκαν κάπως στη ραπ.
Εξετάζοντας τα αποτελέσματα της δεύτερης ανάλυσης, η Zangerle παρατήρησε ότι οι προβολές των στίχων ήταν περισσότερες για τα παλαιότερα ροκ τραγούδια από ό,τι για τα νεότερα, και το αντίστροφο για την κάντρι, η οποία είχε λιγότερες προβολές στα παλαιότερα τραγούδια και περισσότερες προβολές στα καινούργια τραγούδια. Αυτό σημαίνει ότι η δημοτικότητα των στίχων της κάντρι έχει αυξηθεί με την πάροδο του χρόνου σε σύγκριση με τη ροκ. Ο αριθμός των ακροάσεων δεν είχε καμία σχέση με αυτό, πράγμα που σημαίνει ότι το ενδιαφέρον για τον ήχο ενός τραγουδιού δεν σχετίζεται με το ενδιαφέρον για τους στίχους του.
Με την πάροδο των δεκαετιών, φαίνεται ότι η μουσική έχει γίνει πιο απλοϊκή, πιο επαναλαμβανόμενη και πιο συναισθηματική – και ιδίως πιο οργισμένη – και πιο προσωπική. Η έρευνα δεν εξέτασε ποια γεγονότα και κοινωνικές αλλαγές μπορεί να επηρέασαν αυτή την τάση, αλλά οι ερευνητές σίγουρα διαθέτουν αρκετές κοινωνιολογικές γνώσεις.
Θεωρούν ότι η ποπ έχει να κάνει κυρίως με τις πωλήσεις δίσκων και με το τι είναι στη μόδα σε κάθε περίοδο, ενώ οι προτιμήσεις για παλαιότερα ροκ τραγούδια δείχνουν ότι το βασικό ακροατήριο της ροκ είναι μεσοαστικό και ενάντια στην εμπορευματοποίηση.
Οι συναισθηματικά φορτισμένες λέξεις θα μπορούσαν επίσης να μεταφέρουν συναισθήματα απέναντι στις κοινωνικές μεταβολές.
Οι ερευνητές «πιστεύουν ότι ο ρόλος των στίχων δεν έχει μελετηθεί επαρκώς και ότι τα αποτελέσματά τους μπορούν να χρησιμοποιηθούν για περαιτέρω μελέτη και παρακολούθηση των πολιτιστικών προϊόντων και των κοινωνικών μετατοπίσεων», σύμφωνα με τη μελέτη.
