Το “vibe coding” είναι η πιο πρόσφατη απόδειξη μίας παράξενης μετάβασης. Δεν είναι ακριβώς προγραμματισμός, ούτε ακριβώς δημιουργία. Είναι κάτι σαν τελετουργία: μιλάς σε μια μηχανή με τον ίδιο τρόπο που θα έστελνες μήνυμα σε έναν φίλο στο WhatsApp και εκείνη, υπάκουα και χωρίς κουβέντα, χτίζει ένα προϊόν, μια εφαρμογή, ένα εργαλείο. Ένα μικρό σύμπαν που μέχρι χθες θα απαιτούσε ομάδα, κεφάλαιο, χρόνο και υπομονή.
Στην αρχή μοιάζει με αστείο. Με έναν ακόμη ψηφιακό νεωτερισμό που θα περάσει όπως πέρασαν η μανία των NFTs, τα ψηφιακά χωράφια στο metaverse, οι πλατφόρμες που υπόσχονταν “δημοκρατία στο web”. Το vibe coding δεν είναι απλώς μια μόδα. Είναι ο καθρέφτης μιας κοινωνίας που έχει κουραστεί από τις δυσκολίες και έχει ερωτευτεί την ευκολία. Μιας εποχής που δεν ζητά λύσεις αλλά συντομεύσεις.
Το σκηνικό είναι απλό: άνθρωποι που δεν έχουν γράψει γραμμή κώδικα στη ζωή τους δημιουργούν “προϊόντα” μέσα σε 48 ώρες. Το timeline γεμίζει με σχόλιο που ενημερώνουν: «έφτιαξα app για την ομάδα μου», «έστησα σύστημα workflow από το μηδέν», «κατασκεύασα την δική μου Trello-εκδοχή» κι όλα αυτά χωρίς μηχανικούς, χωρίς υποδομές, χωρίς τα γνωστά στενά περάσματα του επιχειρείν.
Η ιστορία της δημοσιογράφου που επιχειρεί να μπει σε αυτή την περιοχή της “δημιουργικής οικειότητας” είναι χαρακτηριστική. Μια ζωή γύρω από ανθρώπους που ιδρύουν επιχειρήσεις με ιδρώτα και αντοχή, που παλεύουν με την έλλειψη χρηματοδότησης, που σχεδιάζουν μέσα σε περιβάλλοντα όπου τίποτα δεν είναι δεδομένο κι ύστερα βλέπει άγνωστους χρήστες σε όλον τον κόσμο να χτίζουν εργαλεία σε ένα Σαββατοκύριακο. Η αδικία είναι προφανής ή μάλλον, φαίνεται προφανής.
Το vibe coding όμως δεν είναι ανταγωνισμός προς τους παλιούς δημιουργούς. Είναι μια σύνοψη της νέας συνθήκης: το εμπόδιο δεν είναι πια η τεχνική γνώση. Το εμπόδιο είναι η φαντασία. Τι μπορείς να ζητήσεις από μια μηχανή που δεν θα πει ποτέ όχι; Πόσο αντέχεις να φαντάζεσαι; Πόσο αντέχεις να δημιουργείς; Πόσο αντέχεις να διορθώνεις αυτό που δημιούργησες ξανά και ξανά;
Η απόλυτη υπακοή της AI γίνεται ανασταλτική χωρίς όρια, χωρίς αντίσταση, χωρίς επιχειρήματα. Η μηχανή είναι ένας καθρέφτης που σου επιστρέφει κάθε σου ιδέα, κάθε σου αλλαγή, κάθε σου παρόρμηση. Έτσι ξεκινά μια διαδικασία που μοιάζει με εθισμό: λίγο ακόμη χρώμα, λίγο ακόμη λειτουργικότητα, λίγο πιο καθαρή διεπαφή. Στην ουσία όμως ο δημιουργός δεν ψάχνει το τέλειο εργαλείο, ψάχνει την τέλεια αίσθηση δημιουργίας.
Το vibe coding είναι ο πρώτος μαζικός τρόπος με τον οποίο η κοινωνία νιώθει τι σημαίνει “να χτίζεις” χωρίς να γνωρίζεις την τεχνική. Είναι η δημοκρατικοποίηση της δημιουργίας, αλλά και η δημοκρατικοποίηση του χάους, γιατί χωρίς τη σταθερότητα της γνώσης χωρίς τη συνείδηση των ορίων ο δημιουργός μεθά με τις δυνατότητες. Είναι καλό αυτό;
Το vibe coding δείχνει ότι η τεχνολογία είναι συνεργάτης και όπως με κάθε συνεργάτη, χρειάζεται κάποιος που θα πει “φτάνει, αυτό δεν χρειάζεται”, αλλά οι μηχανές δεν λένε φτάνει. Η ευθύνη επιστρέφει στον άνθρωπο, εκεί όπου πάντα ανήκε.
Το πιο ενδιαφέρον όμως είναι ότι το vibe coding μας ξανασυστήνει στην ίδια την πράξη της δημιουργίας. Οι αναποδιές, οι αποτυχίες, τα ξαφνικά χαμόγελα όταν κάτι επιτέλους δουλεύει, η στιγμή που μια μικρή λειτουργία καταφέρνει να εκκινήσει χωρίς λάθη. Ένας δημοσιογράφος που χτίζει tool στο Lovable νιώθει ξαφνικά τις ίδιες αρρυθμίες που νιώθει κι ένας founder σε μια startup στη Λάγος, στο Ναϊρόμπι, στο Κέιπ Τάουν. Αναγνωρίζει την εύθραυστη ισορροπία ανάμεσα στην ιδέα και την πραγματικότητα.
Η τελική απάντηση στο ερώτημα “τι θα γίνει με αυτή την εφαρμογή;” ίσως δεν έχει σημασία. Μπορεί να μείνει προσωπικό εργαλείο. Μπορεί να γίνει κάτι μεγαλύτερο. Μπορεί να σβηστεί αύριο. Το σημαντικό δεν είναι το αποτέλεσμα, αλλά η συνειδητοποίηση ότι η καθημερινότητα μας άλλαξε. Σήμερα ο καθένας μπορεί να χτίσει ένα μικρό κομμάτι του κόσμου του. Με vibes, με λίγες λέξεις, με ένα bot που δε διστάζει, δεν αμφισβητεί και δεν κουράζεται. Το μόνο που απομένει είναι να μάθουμε ξανά τι πραγματικά αξίζει να χτίζουμε.
