Σε έναν κόσμο όπου το να τραβάτε στα πεταχτά μια φωτογραφία του φαγητού σας λίγα δευτερόλεπτα προτού το καταβροχθίσετε έχει γίνει σχεδόν υποχρεωτικό, το φαινόμενο του φλεξαρίσματος του φαγητού στα social media έχει κατακλύσει το γαστρονομικό και το ψηφιακό βασίλειο. Αλλά για πιο ακριβώς λόγο οι άνθρωποι λατρεύουν να καμαρώνουν τα διατροφικά τους κατορθώματα στα social; Αποδεικνύεται ότι υπάρχει μια γαστρονομική γκαλερί αιτιολογίας για το φαινόμενο.
Κατ’ αρχάς, οι άνθρωποι είμαστε οπτικά πλάσματα με την τάση να κοιτάζουμε ό,τι μας εντυπωσιάζει αισθητικά. Φανταστείτε μια ψημένη, ζουμερή λαχταριστή μπριζόλα ή ένα καλειδοσκόπιο λαχανικών στα χρώματα του ουράνιου τόξου. Η θέα και μόνο αυτών των βρώσιμων αριστουργημάτων είναι αρκετή για να μας τρέξουν τα σάλια. Ακόμα θυμάμαι τον εαυτό μου σε παιδική ηλικία να μου τρέχουν τα σάλια καθώς παρακολουθούσα τα «Στρουμφάκια» με τον Λιχούδη να καταβροχθίζει γλυκά, στρουμφόμουρα, πίτες και άλλες λιχουδιές. Η επιστήμη δείχνει ότι ο εγκέφαλός μας λατρεύει τις εικόνες, τις οποίες όπως φαίνεται, επεξεργαζόμαστε πιο αποτελεσματικά από σχεδόν οποιαδήποτε άλλη μορφή πληροφορίας.
Η θέαση μιας συναρπαστικής φωτογραφίας ενός γεύματος ή ροφήματος μπορεί να προκαλέσει μια πολυαισθητηριακή αντίδραση, καθώς τα οπτικά ερεθίσματα ενεργοποιούν νευρικές οδούς που σχετίζονται με τη γεύση, την οσμή και τη μνήμη. Οι ζωηρές αποχρώσεις, οι περίπλοκες υφές και άλλες λεπτομέρειες που απεικονίζονται στη φωτογραφία συντονίζονται με τις προηγούμενες αισθητηριακές εμπειρίες του θεατή, προτρέποντας τον εγκέφαλο να φανταστεί την κατανάλωση του φαγητού. Αυτή η προσομοίωση, σε συνδυασμό με την τάση του εγκεφάλου να συνδέει τα οπτικά ερεθίσματα με προηγούμενες γευστικές απολαύσεις, δημιουργεί ένα έντονο αίσθημα πείνας και προσμονής.
Σύμφωνα με μια έρευνα του 2021, σχεδόν το 60% των ανθρώπων έχουν παραδεχτεί ότι έχουν απαγορεύσει στους άλλους να αγγίξουν το πιάτο τους μέχρι να καταφέρουν να τραβήξουν την τέλεια φωτογραφία. Όλοι γνωρίζουμε ένα τέτοιο άτομο – και καθόλου απίθανο να είσαι κι εσύ αυτό το άτομο. Και υπάρχει ένας σοβαρός λόγος για τον οποίο συμβαίνει αυτό. Η δημοσίευση φωτογραφιών με φαγητά δεν έχει να κάνει μόνο με το να κάνουμε τους followers μας να ζηλέψουν ή να τους τρέξουν τα σάλια στις οθόνες. Εμείς οι σύγχρονοι άνθρωποι επιστρατεύουμε τις κάμερες των smartphone μας για να παρουσιάσουμε τις γαστρονομικές μας κατακτήσεις. Εκείνο το πολυεπίπεδο σάντουιτς ή εκείνο το χειροποίητο χωνάκι παγωτού δεν είναι απλώς τροφή- είναι μια διακήρυξη της δημιουργικότητας και της ατομικότητάς μας. Το να τραβάμε και να φλεξάρουμε φωτογραφίες από τα πιάτα μας είναι αναμφισβήτητα μια πράξη προσωπικού branding. Έτσι, όταν βλέπετε το 87ο story του φίλου σας με αβοκάντο και αυγά ποσέ, καθώς χώνουν το πιρούνι για να ξεχυθεί μια πορτοκαλί λάβα από τον κρόκο του αυγού, καταλάβετε ότι γι’ αυτόν δεν αποτελεί απλώς ένα κομμάτι ψωμί του τοστ, λίγο αβοκάντο και αυγό. Εντούτοις, είναι μια απόδειξη της avant-garde του καλλιτεχνικής αποτύπωσης στο πρωινό του.
Η κοινωνική επικύρωση αποτελεί επίσης το καρύκευμα της ψηφιακής εποχής. Οι μικρές κόκκινες καρδούλες και τα emojis με τους αντίχειρες προς τα πάνω ισοδυναμούν με το χειροκρότημα, κάνοντάς μας να νιώθουμε σαν να κερδίσαμε ένα Όσκαρ για τις παραγγελίες ή τις αυτοσχέδιες δημιουργίες μας. Αισθανόμαστε σαν τον Christopher Nolan ή την Emma Stone στο κόκκινο χαλί της κουζίνας μας. Είναι λες και είμαστε όλοι διαγωνιζόμενοι σε ένα μοντέρνο γκουρμέ τηλεπαιχνίδι και το βραβείο είναι ένα αόρατο μπουστάρισμα επιβεβαίωσης – που ούτε καν στο ψυγείο δεν μπορείς να το τοποθετήσεις για να καμαρώνει η μαμάκα σου. Όταν διπλοπατάτε πάνω σε μια καλά φωτισμένη, τέλεια τοποθετημένη φωτογραφία ενός πιάτου με φρέσκα στρείδια, ενός ζουμερού μπέργκερ πλημμυρισμένου με γαρνιτούρες ή οποιουδήποτε άλλου πιάτου, προσφέρετε σε κάποιον ένα εικονικό “high-five”.
Το φαγητό μας αφηγείται μια μοναδική ιστορία
Το φαγητό είναι επίσης ένας φορέας πολιτισμού, παραδόσεων και αναμνήσεων. Η δημοσίευση φωτογραφιών με φαγητά είναι σαν ένα παγκόσμιο φαγοπότι, όπου ο καθένας φέρνει τις δικές του μοναδικές γεύσεις στο συλλογικό τραπέζι. Ένα sushi roll μπορεί να θυμίσει σε κάποιον το ταξίδι του στο Τόκιο, ένα πιάτο με μουσταλευριά μπορεί να θυμίσει τη γιαγιά μας στο χωριό που έφυγε από τη ζωή, ένα γκουρμέ πιάτο μπορεί να μας θυμίσει έναν παλιό μας εραστή, τα κεφταδάκια τη μαμά μας, μια ψαρόσουπα με σκορπίνα ένα ταξίδι μας στη Μήλο, ενώ ένα το μπολ με τσίλι μπορεί να θυμίσει σε κάποιον άλλον ευχάριστες οικογενειακές μαζώξεις. Με το να μοιραζόμαστε τις περιπέτειες της κουζίνας μας, προσκαλούμε τους φίλους μας να δοκιμάσουν ένα κομμάτι της ζωής μας.
Και ας μην ξεχνάμε τον τεράστιο αντίκτυπο της πάντα επίκαιρης κουλτούρας του φαγητού. Με τις εκπομπές μαγειρικής να μεταμορφώνουν τους σεφ σε ροκ σταρ και τα food blogs να διαθέτουν περισσότερες συνταγές και από την κουζίνα της γιαγιάς μας, η πίεση για να δημιουργήσετε πιάτα που αξίζουν στο Insta είναι τεράστια. Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με το Social Media Today, σχεδόν μισό εκατομμύριο λεζάντες ποστ στο Instagram περιλαμβάνουν τα hashtags #food, #foodporn ή #yummy. Ένα σημαντικό μέρος αυτών των αναρτήσεων έρχεται από φανατικούς μάγειρες ή θαμώνες εστιατορίων που θέλουν να εμπνεύσουν – ή και ίσως να δειχτούν. Σύμφωνα με μια μελέτη στο Frontiers in Psychology, οι αναρτήσεις που σχετίζονται με το φαγητό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να επηρεάσουν άμεσα τις διατροφικές συμπεριφορές των ανθρώπων.
Ο ενθουσιασμός μας για το φλεξάρισμα φωτογραφιών με φαγητά αφορά πολύ περισσότερα από την αύξηση της δέσμευσης και της απήχησης. Πρόκειται για την ενεργοποίηση των αισθήσεών μας, την εδραίωση σχέσεων και τον εορτασμό των γαστρονομικών μας ιδιαιτεροτήτων. Την επόμενη φορά που θα πιάσετε τον εαυτό σας να κάνει scrolling σε ένα feed γεμάτο με γκουρμέ καλούδια, θυμηθείτε – πρόκειται για μια προσεκτικά σχεδιασμένη αρμονία γεύσεων, χρωμάτων και συναρπαστικών συναναστροφών που προβάλλονται μέσω εκατομμυρίων pixels.
✹ Δείτε επίσης: Γκράβλαξ, χήνα κονφί και χαρ γκάο: Ο γκουρμέ αναλφαβητισμός ως μια νέα μορφή κοινωνικού ρατσισμού
Σε έναν κόσμο όπου το να τραβάτε στα πεταχτά μια φωτογραφία του φαγητού σας λίγα δευτερόλεπτα προτού το καταβροχθίσετε έχει γίνει σχεδόν υποχρεωτικό, το φαινόμενο του φλεξαρίσματος του φαγητού στα social media έχει κατακλύσει το γαστρονομικό και το ψηφιακό βασίλειο. Αλλά για πιο ακριβώς λόγο οι άνθρωποι λατρεύουν να καμαρώνουν τα διατροφικά τους κατορθώματα στα social; Αποδεικνύεται ότι υπάρχει μια γαστρονομική γκαλερί αιτιολογίας για το φαινόμενο.
Κατ’ αρχάς, οι άνθρωποι είμαστε οπτικά πλάσματα με την τάση να κοιτάζουμε ό,τι μας εντυπωσιάζει αισθητικά. Φανταστείτε μια ψημένη, ζουμερή λαχταριστή μπριζόλα ή ένα καλειδοσκόπιο λαχανικών στα χρώματα του ουράνιου τόξου. Η θέα και μόνο αυτών των βρώσιμων αριστουργημάτων είναι αρκετή για να μας τρέξουν τα σάλια. Ακόμα θυμάμαι τον εαυτό μου σε παιδική ηλικία να μου τρέχουν τα σάλια καθώς παρακολουθούσα τα «Στρουμφάκια» με τον Λιχούδη να καταβροχθίζει γλυκά, στρουμφόμουρα, πίτες και άλλες λιχουδιές. Η επιστήμη δείχνει ότι ο εγκέφαλός μας λατρεύει τις εικόνες, τις οποίες όπως φαίνεται, επεξεργαζόμαστε πιο αποτελεσματικά από σχεδόν οποιαδήποτε άλλη μορφή πληροφορίας.
Η θέαση μιας συναρπαστικής φωτογραφίας ενός γεύματος ή ροφήματος μπορεί να προκαλέσει μια πολυαισθητηριακή αντίδραση, καθώς τα οπτικά ερεθίσματα ενεργοποιούν νευρικές οδούς που σχετίζονται με τη γεύση, την οσμή και τη μνήμη. Οι ζωηρές αποχρώσεις, οι περίπλοκες υφές και άλλες λεπτομέρειες που απεικονίζονται στη φωτογραφία συντονίζονται με τις προηγούμενες αισθητηριακές εμπειρίες του θεατή, προτρέποντας τον εγκέφαλο να φανταστεί την κατανάλωση του φαγητού. Αυτή η προσομοίωση, σε συνδυασμό με την τάση του εγκεφάλου να συνδέει τα οπτικά ερεθίσματα με προηγούμενες γευστικές απολαύσεις, δημιουργεί ένα έντονο αίσθημα πείνας και προσμονής.
Σύμφωνα με μια έρευνα του 2021, σχεδόν το 60% των ανθρώπων έχουν παραδεχτεί ότι έχουν απαγορεύσει στους άλλους να αγγίξουν το πιάτο τους μέχρι να καταφέρουν να τραβήξουν την τέλεια φωτογραφία. Όλοι γνωρίζουμε ένα τέτοιο άτομο – και καθόλου απίθανο να είσαι κι εσύ αυτό το άτομο. Και υπάρχει ένας σοβαρός λόγος για τον οποίο συμβαίνει αυτό. Η δημοσίευση φωτογραφιών με φαγητά δεν έχει να κάνει μόνο με το να κάνουμε τους followers μας να ζηλέψουν ή να τους τρέξουν τα σάλια στις οθόνες. Εμείς οι σύγχρονοι άνθρωποι επιστρατεύουμε τις κάμερες των smartphone μας για να παρουσιάσουμε τις γαστρονομικές μας κατακτήσεις. Εκείνο το πολυεπίπεδο σάντουιτς ή εκείνο το χειροποίητο χωνάκι παγωτού δεν είναι απλώς τροφή- είναι μια διακήρυξη της δημιουργικότητας και της ατομικότητάς μας. Το να τραβάμε και να φλεξάρουμε φωτογραφίες από τα πιάτα μας είναι αναμφισβήτητα μια πράξη προσωπικού branding. Έτσι, όταν βλέπετε το 87ο story του φίλου σας με αβοκάντο και αυγά ποσέ, καθώς χώνουν το πιρούνι για να ξεχυθεί μια πορτοκαλί λάβα από τον κρόκο του αυγού, καταλάβετε ότι γι’ αυτόν δεν αποτελεί απλώς ένα κομμάτι ψωμί του τοστ, λίγο αβοκάντο και αυγό. Εντούτοις, είναι μια απόδειξη της avant-garde του καλλιτεχνικής αποτύπωσης στο πρωινό του.
Η κοινωνική επικύρωση αποτελεί επίσης το καρύκευμα της ψηφιακής εποχής. Οι μικρές κόκκινες καρδούλες και τα emojis με τους αντίχειρες προς τα πάνω ισοδυναμούν με το χειροκρότημα, κάνοντάς μας να νιώθουμε σαν να κερδίσαμε ένα Όσκαρ για τις παραγγελίες ή τις αυτοσχέδιες δημιουργίες μας. Αισθανόμαστε σαν τον Christopher Nolan ή την Emma Stone στο κόκκινο χαλί της κουζίνας μας. Είναι λες και είμαστε όλοι διαγωνιζόμενοι σε ένα μοντέρνο γκουρμέ τηλεπαιχνίδι και το βραβείο είναι ένα αόρατο μπουστάρισμα επιβεβαίωσης – που ούτε καν στο ψυγείο δεν μπορείς να το τοποθετήσεις για να καμαρώνει η μαμάκα σου. Όταν διπλοπατάτε πάνω σε μια καλά φωτισμένη, τέλεια τοποθετημένη φωτογραφία ενός πιάτου με φρέσκα στρείδια, ενός ζουμερού μπέργκερ πλημμυρισμένου με γαρνιτούρες ή οποιουδήποτε άλλου πιάτου, προσφέρετε σε κάποιον ένα εικονικό “high-five”.
Το φαγητό μας αφηγείται μια μοναδική ιστορία
Το φαγητό είναι επίσης ένας φορέας πολιτισμού, παραδόσεων και αναμνήσεων. Η δημοσίευση φωτογραφιών με φαγητά είναι σαν ένα παγκόσμιο φαγοπότι, όπου ο καθένας φέρνει τις δικές του μοναδικές γεύσεις στο συλλογικό τραπέζι. Ένα sushi roll μπορεί να θυμίσει σε κάποιον το ταξίδι του στο Τόκιο, ένα πιάτο με μουσταλευριά μπορεί να θυμίσει τη γιαγιά μας στο χωριό που έφυγε από τη ζωή, ένα γκουρμέ πιάτο μπορεί να μας θυμίσει έναν παλιό μας εραστή, τα κεφταδάκια τη μαμά μας, μια ψαρόσουπα με σκορπίνα ένα ταξίδι μας στη Μήλο, ενώ ένα το μπολ με τσίλι μπορεί να θυμίσει σε κάποιον άλλον ευχάριστες οικογενειακές μαζώξεις. Με το να μοιραζόμαστε τις περιπέτειες της κουζίνας μας, προσκαλούμε τους φίλους μας να δοκιμάσουν ένα κομμάτι της ζωής μας.
Και ας μην ξεχνάμε τον τεράστιο αντίκτυπο της πάντα επίκαιρης κουλτούρας του φαγητού. Με τις εκπομπές μαγειρικής να μεταμορφώνουν τους σεφ σε ροκ σταρ και τα food blogs να διαθέτουν περισσότερες συνταγές και από την κουζίνα της γιαγιάς μας, η πίεση για να δημιουργήσετε πιάτα που αξίζουν στο Insta είναι τεράστια. Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με το Social Media Today, σχεδόν μισό εκατομμύριο λεζάντες ποστ στο Instagram περιλαμβάνουν τα hashtags #food, #foodporn ή #yummy. Ένα σημαντικό μέρος αυτών των αναρτήσεων έρχεται από φανατικούς μάγειρες ή θαμώνες εστιατορίων που θέλουν να εμπνεύσουν – ή και ίσως να δειχτούν. Σύμφωνα με μια μελέτη στο Frontiers in Psychology, οι αναρτήσεις που σχετίζονται με το φαγητό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να επηρεάσουν άμεσα τις διατροφικές συμπεριφορές των ανθρώπων.
Ο ενθουσιασμός μας για το φλεξάρισμα φωτογραφιών με φαγητά αφορά πολύ περισσότερα από την αύξηση της δέσμευσης και της απήχησης. Πρόκειται για την ενεργοποίηση των αισθήσεών μας, την εδραίωση σχέσεων και τον εορτασμό των γαστρονομικών μας ιδιαιτεροτήτων. Την επόμενη φορά που θα πιάσετε τον εαυτό σας να κάνει scrolling σε ένα feed γεμάτο με γκουρμέ καλούδια, θυμηθείτε – πρόκειται για μια προσεκτικά σχεδιασμένη αρμονία γεύσεων, χρωμάτων και συναρπαστικών συναναστροφών που προβάλλονται μέσω εκατομμυρίων pixels.
✹ Δείτε επίσης: Γκράβλαξ, χήνα κονφί και χαρ γκάο: Ο γκουρμέ αναλφαβητισμός ως μια νέα μορφή κοινωνικού ρατσισμού
