Αν ανοίξεις αυτή τη στιγμή την αρχική σελίδα του TikTok, είναι σχεδόν βέβαιο ότι τρία από τα πέντε βιντεάκια που θα δεις θα έχουν δημιουργηθεί με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης. Τα περισσότερα είναι χιουμοριστικά, αποκαλύπτοντας από μόνα τους την ψεύτικη ταυτότητά τους· άλλα όμως είναι τόσο λεπτοδουλεμένα, που ακόμα και ο πιο έμπειρος θεατής δυσκολεύεται να ξεχωρίσει πού τελειώνει η αλήθεια και πού αρχίζει το ψέμα.
Για να καταλάβεις, το πρωί του Σαββάτου έπεσα πάνω σε ένα βίντεο που είχε αναδημοσιευτεί από μεγάλα ενημερωτικά sites, ανάμεσά τους και ένα ελληνικό, στο οποίο ένα παιδάκι, παρακολουθώντας έναν αγώνα μπέιζμπολ, έπεφτε με τα μούτρα στη σακούλα με τα pop corn. Στο comment section οι χρήστες είχαν διχαστεί: σχεδόν κανείς δεν μπορούσε να πει με σιγουριά αν ήταν αληθινό ή προϊόν AI. Και, για να είμαι ειλικρινής, ούτε εγώ έχω καταλάβει ακόμα τι είδα.
Στο κάτω-κάτω, έτσι είναι το TikTok: μια πλατφόρμα όπου περιμένεις να δεις ό,τι πιο κουλό και παράξενο κυκλοφορεί εκεί έξω. Το πρόβλημα είναι πως τα ολογράμματα της τεχνητής νοημοσύνης δεν περιορίζονται πια μόνο εκεί. Πριν από περίπου δύο μήνες, η ίδια η Vogue φιλοξένησε στις έντυπες σελίδες της μια διαφήμιση της Guess, όπου στη θέση του ανθρώπινου μοντέλου πρωταγωνιστούσε η “τέλεια” γυναίκα, δημιούργημα της ΤΝ.
Η Vivienne, όπως ονομάζεται το δέκατο δημιούργημα της εταιρείας marketing Seraphinne Vallora, φιγουράριζε με τα ξανθά της μαλλιά, το κατάλευκο χαμόγελο, το λεπτό και γυμνασμένο σώμα και το καλοσχηματισμένο στήθος της. Με λίγα λόγια, αυτό το τεχνολογικό κατασκεύασμα είχε ενσωματωμένες στον κώδικά του όλες τις οδηγίες για να γίνει η “ιδανική γυναίκα”. Κανένα ψεγάδι δεν είχε θέση πάνω της. Οι πόροι, η κυτταρίτιδα, οι “περιττές” τρίχες, ακόμα και ο παλμός της καρδιάς ήταν απλώς… εκτός των prompts.
Και πράγματι, η εικόνα της Vivienne εμφανίζεται την κατάλληλη στιγμή για τις εταιρείες που κινούν τα νήματα του καταναλωτισμού. Το κίνημα του body positivity μοιάζει ήδη να δύει, ενώ όσες το 2010 είχαν φουσκώσει ό,τι φουσκωνόταν, τώρα κλείνουν ραντεβού με τον πλαστικό τους για να το ξεφουσκώσουν. Ακόμη και η ίδια η Kim Kardashian, πρέσβειρα της σιλικόνης, δείχνει να κάνει ένα διάλειμμα από τις αυξήσεις στήθους και τα BBL. Το 2025, η μόδα υπαγορεύει πως για να θεωρείται μια γυναίκα όμορφη πρέπει να είναι 50 κιλά και «φέτες» από το γυμναστήριο. Celebrities με παραπάνω κιλά, που το 2019 ύψωναν τη φωνή τους ενάντια στις σωματικές διακρίσεις, σήμερα φιγουράρουν ως οι μεγαλύτεροι υποστηρικτές του Ozempic.
Και τώρα, τα πράγματα δυσκολεύουν ακόμα περισσότερο. Οι νέες -και μη- κοπέλες καλούνται να αντιμετωπίσουν ένα διαφορετικό πρότυπο που δεν είναι καν ανθρώπινο. Αλλά πού είναι το κακό σε όλο αυτό; Έτσι κι αλλιώς, συνεισφέρουμε με αυτόν τον τρόπο στην άνθιση των κακόμοιρων εταιρειών που “πεινάνε” για μερικά εκατομμύρια. Προκειμένου να “επιδιορθώσουμε” τα σώματά μας, σπαταλάμε χιλιάδες ευρώ σε ειδικά σχεδιασμένες δίαιτες, θεραπείες σώματος, ασφυκτικές κρέμες, ενέσεις ή ό,τι άλλο μας φέρει ένα βήμα πιο κοντά στην τελειότητα. Και όλα αυτά απευθύνονται μόνο στην κατηγορία “σώμα”.
Το πρόσωπο που δεν γερνά ποτέ: AI μοντέλα, baby botox και το νέο κρεβάτι του Προκρούστη της ομορφιάς
Αλλά για να πάμε και λίγο στο κεφάλαιο “πρόσωπο”. Έχεις δει κανέναν εν έτει 2025 με γερασμένο πρόσωπο; Όλες οι σταρ που γνώριζες πριν από μερικά χρόνια, μετά από ένα διάστημα περισυλλογής πίσω από τα φώτα της δημοσιότητας, επιστρέφουν στο καλλιτεχνικό στερέωμα με το πρόσωπο που είχαν στα είκοσί τους. Αλλά δεν είναι μόνο οι celebrities που φέρονται περίεργα. Τα baby botox είναι η νέα τάση στην ομορφιά για τους τριαντάρηδες. Ναι, αν θες να έχεις το νεανικό πρόσωπο που έχει το AI μοντέλο των περιοδικών πρέπει να ξεκινήσεις από νωρίς τις ενεσούλες.
Αυτό δεν συνέβη, φυσικά, από τη μια μέρα στην άλλη. Για δεκαετίες οι αισθητικοί στόχοι μετακινούνταν ολοένα και πιο κοντά στο παράδοξο, με τον πολλαπλασιασμό των ανεπαίσθητων αλλά μεταμορφωτικών επεμβάσεων και των φίλτρων των social media, που άλλο τόσο ανεπαίσθητα αλλοίωναν την εμφάνιση. Οι άνθρωποι έμοιαζαν λιγότερο με ανθρώπους εδώ και χρόνια. Επομένως, ήταν σχεδόν αναπόφευκτο οι διαφημιστές να παρακάμψουν αυτή την τάση και να στραφούν κατευθείαν σε άηχες, εύπλαστες δημιουργίες που προσαρμόζονται απόλυτα στις ανάγκες τους — και που, το σημαντικότερο, δεν χρειάζονται φαγητό, μισθό ή αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας. Γιατί πέρα από το κομμάτι του body positivity, εδώ κουμπώνει και το εργασιακό ζήτημα, όπου μοντέλα, φωτογράφοι, στιλίστες, μακιγιέρ και αμέτρητοι ακόμα άνθρωποι χάνουν τις δουλειές τους από τη μια στιγμή στην άλλη.
Όντως, αν κρίνουμε από τις σημερινές εξελίξεις, η χρήση τέτοιου είδους μοντέλων μοιάζει σχεδόν αναπόφευκτη. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η τακτική αυτή δεν έχει σκοπό να χειροτερεύσει τα ήδη παραμορφωμένα πρότυπα ομορφιάς που επικρατούν. Βέβαια, το πρόβλημα δεν στέκεται μόνο εκεί. Η Vivienne -και κάθε Vivienne- δημιουργείται με βάση ένα στερεοτυπικό αφήγημα που θέλει τη γυναίκα λεπτή, λευκή και με ομορφιά που θυμίζει Ευρωπαία. Ό,τι δεν ανταποκρίνεται σε αυτά, πολύ απλά δεν χωράει στην κοινωνία. Είναι κάτι αντίστοιχο με το κρεβάτι του Προκρούστη· αν δεν χωράς, πρέπει να κοπείς για να χωρέσεις.
Σίγουρα δεν έχουμε τη δύναμη να σταματήσουμε αυτή την τακτική. Αυτό όμως που μπορούμε να κάνουμε είναι να αρνηθούμε την επιρροή της. Βέβαια, τα πράγματα δεν πάνε ακριβώς έτσι. Ακόμα κι αν κοιτάμε προς την αντίθετη κατεύθυνση, το ψυχολογικό αντίκτυπο παραμένει. Ακόμα κι αν εκείνη τη στιγμή πετάξουμε στα σκουπίδια την παραποιημένη εικόνα, τα διάφορα κομμάτια της θα χαραχτούν καλά στο μυαλό μας. Ακόμα κι αν καταλαβαίνουμε ότι κοιτάμε κάτι ψεύτικο, το αίσθημα της σύγκρισης παραμένει εκεί. Καλώς ή κακώς, τα συναισθήματά μας εμφανίζονται πριν η λογική καταφέρει να πει την πρώτη της κουβέντα.
Από πολλές απόψεις, η δεκαετία αυτή μοιάζει με επιστροφή στην κανονικοποίηση όχι μόνο της κουλτούρας των διατροφικών διαταραχών, αλλά και της ίδιας της εμμονής με την εμφάνιση. Τα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης και τα τεχνητά διαμορφωμένα πρότυπα ομορφιάς δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να επιταχύνουν αυτή την οπισθοδρόμηση. Μπορούμε να την αγνοούμε ή να την αντιμετωπίζουμε με ειρωνεία· αν, όμως, δεν συζητάμε ανοιχτά τον πραγματικό αντίκτυπο που έχει, γινόμαστε οι ίδιοι θύματα των συνεπειών της στην αυτοεκτίμησή μας.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
Αν ανοίξεις αυτή τη στιγμή την αρχική σελίδα του TikTok, είναι σχεδόν βέβαιο ότι τρία από τα πέντε βιντεάκια που θα δεις θα έχουν δημιουργηθεί με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης. Τα περισσότερα είναι χιουμοριστικά, αποκαλύπτοντας από μόνα τους την ψεύτικη ταυτότητά τους· άλλα όμως είναι τόσο λεπτοδουλεμένα, που ακόμα και ο πιο έμπειρος θεατής δυσκολεύεται να ξεχωρίσει πού τελειώνει η αλήθεια και πού αρχίζει το ψέμα.
Για να καταλάβεις, το πρωί του Σαββάτου έπεσα πάνω σε ένα βίντεο που είχε αναδημοσιευτεί από μεγάλα ενημερωτικά sites, ανάμεσά τους και ένα ελληνικό, στο οποίο ένα παιδάκι, παρακολουθώντας έναν αγώνα μπέιζμπολ, έπεφτε με τα μούτρα στη σακούλα με τα pop corn. Στο comment section οι χρήστες είχαν διχαστεί: σχεδόν κανείς δεν μπορούσε να πει με σιγουριά αν ήταν αληθινό ή προϊόν AI. Και, για να είμαι ειλικρινής, ούτε εγώ έχω καταλάβει ακόμα τι είδα.
Στο κάτω-κάτω, έτσι είναι το TikTok: μια πλατφόρμα όπου περιμένεις να δεις ό,τι πιο κουλό και παράξενο κυκλοφορεί εκεί έξω. Το πρόβλημα είναι πως τα ολογράμματα της τεχνητής νοημοσύνης δεν περιορίζονται πια μόνο εκεί. Πριν από περίπου δύο μήνες, η ίδια η Vogue φιλοξένησε στις έντυπες σελίδες της μια διαφήμιση της Guess, όπου στη θέση του ανθρώπινου μοντέλου πρωταγωνιστούσε η “τέλεια” γυναίκα, δημιούργημα της ΤΝ.
Η Vivienne, όπως ονομάζεται το δέκατο δημιούργημα της εταιρείας marketing Seraphinne Vallora, φιγουράριζε με τα ξανθά της μαλλιά, το κατάλευκο χαμόγελο, το λεπτό και γυμνασμένο σώμα και το καλοσχηματισμένο στήθος της. Με λίγα λόγια, αυτό το τεχνολογικό κατασκεύασμα είχε ενσωματωμένες στον κώδικά του όλες τις οδηγίες για να γίνει η “ιδανική γυναίκα”. Κανένα ψεγάδι δεν είχε θέση πάνω της. Οι πόροι, η κυτταρίτιδα, οι “περιττές” τρίχες, ακόμα και ο παλμός της καρδιάς ήταν απλώς… εκτός των prompts.
Και πράγματι, η εικόνα της Vivienne εμφανίζεται την κατάλληλη στιγμή για τις εταιρείες που κινούν τα νήματα του καταναλωτισμού. Το κίνημα του body positivity μοιάζει ήδη να δύει, ενώ όσες το 2010 είχαν φουσκώσει ό,τι φουσκωνόταν, τώρα κλείνουν ραντεβού με τον πλαστικό τους για να το ξεφουσκώσουν. Ακόμη και η ίδια η Kim Kardashian, πρέσβειρα της σιλικόνης, δείχνει να κάνει ένα διάλειμμα από τις αυξήσεις στήθους και τα BBL. Το 2025, η μόδα υπαγορεύει πως για να θεωρείται μια γυναίκα όμορφη πρέπει να είναι 50 κιλά και «φέτες» από το γυμναστήριο. Celebrities με παραπάνω κιλά, που το 2019 ύψωναν τη φωνή τους ενάντια στις σωματικές διακρίσεις, σήμερα φιγουράρουν ως οι μεγαλύτεροι υποστηρικτές του Ozempic.
Και τώρα, τα πράγματα δυσκολεύουν ακόμα περισσότερο. Οι νέες -και μη- κοπέλες καλούνται να αντιμετωπίσουν ένα διαφορετικό πρότυπο που δεν είναι καν ανθρώπινο. Αλλά πού είναι το κακό σε όλο αυτό; Έτσι κι αλλιώς, συνεισφέρουμε με αυτόν τον τρόπο στην άνθιση των κακόμοιρων εταιρειών που “πεινάνε” για μερικά εκατομμύρια. Προκειμένου να “επιδιορθώσουμε” τα σώματά μας, σπαταλάμε χιλιάδες ευρώ σε ειδικά σχεδιασμένες δίαιτες, θεραπείες σώματος, ασφυκτικές κρέμες, ενέσεις ή ό,τι άλλο μας φέρει ένα βήμα πιο κοντά στην τελειότητα. Και όλα αυτά απευθύνονται μόνο στην κατηγορία “σώμα”.
Το πρόσωπο που δεν γερνά ποτέ: AI μοντέλα, baby botox και το νέο κρεβάτι του Προκρούστη της ομορφιάς
Αλλά για να πάμε και λίγο στο κεφάλαιο “πρόσωπο”. Έχεις δει κανέναν εν έτει 2025 με γερασμένο πρόσωπο; Όλες οι σταρ που γνώριζες πριν από μερικά χρόνια, μετά από ένα διάστημα περισυλλογής πίσω από τα φώτα της δημοσιότητας, επιστρέφουν στο καλλιτεχνικό στερέωμα με το πρόσωπο που είχαν στα είκοσί τους. Αλλά δεν είναι μόνο οι celebrities που φέρονται περίεργα. Τα baby botox είναι η νέα τάση στην ομορφιά για τους τριαντάρηδες. Ναι, αν θες να έχεις το νεανικό πρόσωπο που έχει το AI μοντέλο των περιοδικών πρέπει να ξεκινήσεις από νωρίς τις ενεσούλες.
Αυτό δεν συνέβη, φυσικά, από τη μια μέρα στην άλλη. Για δεκαετίες οι αισθητικοί στόχοι μετακινούνταν ολοένα και πιο κοντά στο παράδοξο, με τον πολλαπλασιασμό των ανεπαίσθητων αλλά μεταμορφωτικών επεμβάσεων και των φίλτρων των social media, που άλλο τόσο ανεπαίσθητα αλλοίωναν την εμφάνιση. Οι άνθρωποι έμοιαζαν λιγότερο με ανθρώπους εδώ και χρόνια. Επομένως, ήταν σχεδόν αναπόφευκτο οι διαφημιστές να παρακάμψουν αυτή την τάση και να στραφούν κατευθείαν σε άηχες, εύπλαστες δημιουργίες που προσαρμόζονται απόλυτα στις ανάγκες τους — και που, το σημαντικότερο, δεν χρειάζονται φαγητό, μισθό ή αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας. Γιατί πέρα από το κομμάτι του body positivity, εδώ κουμπώνει και το εργασιακό ζήτημα, όπου μοντέλα, φωτογράφοι, στιλίστες, μακιγιέρ και αμέτρητοι ακόμα άνθρωποι χάνουν τις δουλειές τους από τη μια στιγμή στην άλλη.
Όντως, αν κρίνουμε από τις σημερινές εξελίξεις, η χρήση τέτοιου είδους μοντέλων μοιάζει σχεδόν αναπόφευκτη. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η τακτική αυτή δεν έχει σκοπό να χειροτερεύσει τα ήδη παραμορφωμένα πρότυπα ομορφιάς που επικρατούν. Βέβαια, το πρόβλημα δεν στέκεται μόνο εκεί. Η Vivienne -και κάθε Vivienne- δημιουργείται με βάση ένα στερεοτυπικό αφήγημα που θέλει τη γυναίκα λεπτή, λευκή και με ομορφιά που θυμίζει Ευρωπαία. Ό,τι δεν ανταποκρίνεται σε αυτά, πολύ απλά δεν χωράει στην κοινωνία. Είναι κάτι αντίστοιχο με το κρεβάτι του Προκρούστη· αν δεν χωράς, πρέπει να κοπείς για να χωρέσεις.
Σίγουρα δεν έχουμε τη δύναμη να σταματήσουμε αυτή την τακτική. Αυτό όμως που μπορούμε να κάνουμε είναι να αρνηθούμε την επιρροή της. Βέβαια, τα πράγματα δεν πάνε ακριβώς έτσι. Ακόμα κι αν κοιτάμε προς την αντίθετη κατεύθυνση, το ψυχολογικό αντίκτυπο παραμένει. Ακόμα κι αν εκείνη τη στιγμή πετάξουμε στα σκουπίδια την παραποιημένη εικόνα, τα διάφορα κομμάτια της θα χαραχτούν καλά στο μυαλό μας. Ακόμα κι αν καταλαβαίνουμε ότι κοιτάμε κάτι ψεύτικο, το αίσθημα της σύγκρισης παραμένει εκεί. Καλώς ή κακώς, τα συναισθήματά μας εμφανίζονται πριν η λογική καταφέρει να πει την πρώτη της κουβέντα.
Από πολλές απόψεις, η δεκαετία αυτή μοιάζει με επιστροφή στην κανονικοποίηση όχι μόνο της κουλτούρας των διατροφικών διαταραχών, αλλά και της ίδιας της εμμονής με την εμφάνιση. Τα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης και τα τεχνητά διαμορφωμένα πρότυπα ομορφιάς δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να επιταχύνουν αυτή την οπισθοδρόμηση. Μπορούμε να την αγνοούμε ή να την αντιμετωπίζουμε με ειρωνεία· αν, όμως, δεν συζητάμε ανοιχτά τον πραγματικό αντίκτυπο που έχει, γινόμαστε οι ίδιοι θύματα των συνεπειών της στην αυτοεκτίμησή μας.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
