Από τη στιγμή που η Gen Z μπήκε δυναμικά στον κόσμο του dating, όλα φαίνεται να έχουν αλλάξει. Συμπεριφορές, μοτίβα και χαρακτηριστικά δεν περνούν πια απαρατήρητα. Αντιθέτως, αναλύονται, ερμηνεύονται και βαφτίζονται με ευρηματικά ονόματα από τους trend-setters του TikTok. Όσα άλλοτε λέγονταν ψιθυριστά σε παρέες, τώρα μοιράζονται ελεύθερα στα social media, στη μεγάλη αυτή ψηφιακή κοινότητα που δεν κρατάει τίποτα κρυφό από τον αλγόριθμο.
Γυναίκες και άντρες ανοίγουν τις κάμερες των κινητών τους και μοιράζονται εμπειρίες από αποτυχημένα ραντεβού, περίεργες συμπεριφορές και ερωτικές απογοητεύσεις. Όμως δεν αρκούνται στο να αφηγούνται. Κάθε ιστορία πρέπει να αποκτήσει τη δική της ταυτότητα, το όνομά της, ώστε να ξεχωρίσει και να ακουστεί ακόμη περισσότερο.
Red flags, situationships, ghosting, zombing. Η Gen Z λατρεύει να δημιουργεί νέους όρους που εξηγούν τις προκλήσεις του σύγχρονου dating. Και τώρα έρχεται να προστεθεί ένας ακόμη, το εφέ IKEA.
Τι είναι το εφέ IKEA;
Από μικροί έχουμε μάθει πως κάθε τι που αξίζει, απαιτεί κόπο. Μια αρχή που ισχύει γενικά, αλλά όχι πάντα. Υπάρχουν και εκείνες οι καταστάσεις όπου πρέπει να αναρωτηθούμε αν αξίζουν πραγματικά τον χρόνο και την ενέργειά μας. Σε αυτό το δίλημμα έρχεται να δώσει φως το εφέ IKEA.
Το φαινόμενο αυτό περιγράφει την τάση ορισμένων ανθρώπων να επενδύουν συναισθηματικά περισσότερο σε κάποιον που φαίνεται προσιτός, αλλά δεν είναι ουσιαστικά διαθέσιμος. Κάτι σαν τα έπιπλα του IKEA. Όταν τα συναρμολογείς μόνος σου, σου φαίνονται πιο πολύτιμα απ’ όσο πραγματικά είναι. Το ίδιο ισχύει και στις σχέσεις. Όταν νιώθεις ότι έχεις παλέψει για κάποιον, τον εκτιμάς περισσότερο.
Όπως εξηγεί η Gurit Birnbaum, Ph.D., στο Psychology Today: «Το ονομάζουμε το φαινόμενο IKEA. Αν καταβάλλετε προσπάθεια για να συναρμολογήσετε ένα έπιπλο — ένα τραπέζι, για παράδειγμα — τότε εκτιμάτε αυτό το τραπέζι περισσότερο από ένα που αγοράσατε έτοιμο. Αυτό που ισχύει για τα έπιπλα, ισχύει και στα ραντεβού. Όταν ένας πιθανός σύντροφος επενδύει προσπάθεια, χρόνο και σκέψη για να σας κερδίσει, η αξία της σχέσης στα μάτια του αυξάνεται».
Πολλοί μάλιστα πιστεύουν ότι για να κρατήσουν το ενδιαφέρον ενός ατόμου, πρέπει να μειώσουν τον ενθουσιασμό τους στις πρώτες συναντήσεις. Είτε καθυστερώντας να απαντήσουν σε μηνύματα, είτε αποφεύγοντας τα συχνά ραντεβού, αφήνουν να φανεί πως έχουν μια πολυάσχολη ζωή. Όμως όλα αυτά χρειάζονται μέτρο. Γιατί όσο ελκυστική κι αν φαίνεται η μυστηριώδης απόσταση, κανείς δεν θέλει να βγαίνει με κάποιον που θυμίζει… βαρύ πεπόνι.
Το βίντεο στο TikTok που έκανε την αρχή
Όπως ήταν αναμενόμενο, για μια ακόμη φορά, ένας νέος όρος γεννήθηκε μέσα από ένα TikTok βίντεο. Το συγκεκριμένο κλιπ παρουσίαζε την έννοια ως ένα ψυχολογικό τέχνασμα ή αλλιώς ένα tip για να σιγουρευτείς ότι στο επόμενο ραντεβού σου θα βρεις τον σύντροφο των ονείρων σου.
«Αυτή η αρχή υποδηλώνει ότι αγαπάμε περισσότερο τα πράγματα όταν καταβάλλουμε προσπάθεια γι’ αυτά», λέει ο δημιουργός του βίντεο. «Ναι, ακόμη και εκείνα τα απογοητευτικά έπιπλα που δοκιμάζουν τα όρια της ανθρώπινης υπομονής».
@animated.psychology You can hack love using the ikea effect to spark your relationship #psychologytips #psychologytipsandtricks ♬ original sound – Psychology Animated
Στο βίντεο, βλέπουμε ένα ετερόφυλο ζευγάρι, όπου ο άνδρας επενδύει περισσότερο από τη γυναίκα. Σε μια προσπάθεια να τη χειραγωγήσει ώστε να τον αγαπήσει περισσότερο, μετατρέπει τη σχέση τους σε ένα είδος πειράματος. Αντί να επιλέγει τα εύκολα ραντεβού και τις χαλαρές βραδιές με Netflix, την παρακινεί σε πιο απαιτητικές και δημιουργικές δραστηριότητες.
Δραστηριότητες όπως η κατασκευή μιας πολύπλοκης βιβλιοθήκης ή το μαγείρεμα ενός γεύματος από το μηδέν, υποτίθεται ότι ενισχύουν τον δεσμό τους. Όλα αυτά ενορχηστρώνονται μέσω του λεγόμενου «φαινομένου ΙΚΕΑ». Είναι, λοιπόν, ένα έξυπνο trick που όντως μπορεί να βοηθήσει ή απλώς μια μορφή ψυχολογικής χειραγώγησης;
Ίσως η αλήθεια να βρίσκεται κάπου στη μέση. Από τη μία πλευρά, το να αφιερώνουμε χρόνο και κόπο στις σχέσεις μας μπορεί να είναι το κλειδί για πιο ουσιαστικές συνδέσεις με τους ανθρώπους που θέλουμε δίπλα μας. Μας βγάζει από τη λογική του εύκολου και του επιφανειακού και μας στρέφει πιο κοντά στην ουσία.
Από την άλλη, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος της χειραγώγησης. Είναι άραγε τόσο έντονη η μοναξιά μας, ώστε να αναζητούμε «μαγικές λύσεις» μέσα από dating tips στο TikTok; Ίσως τα πράγματα να εξελίσσονταν πιο φυσικά αν αφήναμε τα συναισθήματα να πάρουν τον δρόμο τους.
Όπως και να έχει, το πιο σημαντικό είναι να ξέρουμε καλά σε ποιον χαρίζουμε τον κόπο και την προσπάθειά μας. Οι σχέσεις, είτε ερωτικές είτε φιλικές, χτίζονται πάνω σε μια λεπτή ισορροπία. Θέλουν αμοιβαιότητα, διάθεση για ουσιαστική αλληλεπίδραση, αλλά και ειλικρίνεια στις προθέσεις. Δεν είναι κακό να προσπαθούμε παραπάνω ή να επενδύουμε χρόνο σε κάποιον που μας ενδιαφέρει, αρκεί αυτό να μην γίνεται μέσο χειραγώγησης ή επιβολής.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Inst
Από τη στιγμή που η Gen Z μπήκε δυναμικά στον κόσμο του dating, όλα φαίνεται να έχουν αλλάξει. Συμπεριφορές, μοτίβα και χαρακτηριστικά δεν περνούν πια απαρατήρητα. Αντιθέτως, αναλύονται, ερμηνεύονται και βαφτίζονται με ευρηματικά ονόματα από τους trend-setters του TikTok. Όσα άλλοτε λέγονταν ψιθυριστά σε παρέες, τώρα μοιράζονται ελεύθερα στα social media, στη μεγάλη αυτή ψηφιακή κοινότητα που δεν κρατάει τίποτα κρυφό από τον αλγόριθμο.
Γυναίκες και άντρες ανοίγουν τις κάμερες των κινητών τους και μοιράζονται εμπειρίες από αποτυχημένα ραντεβού, περίεργες συμπεριφορές και ερωτικές απογοητεύσεις. Όμως δεν αρκούνται στο να αφηγούνται. Κάθε ιστορία πρέπει να αποκτήσει τη δική της ταυτότητα, το όνομά της, ώστε να ξεχωρίσει και να ακουστεί ακόμη περισσότερο.
Red flags, situationships, ghosting, zombing. Η Gen Z λατρεύει να δημιουργεί νέους όρους που εξηγούν τις προκλήσεις του σύγχρονου dating. Και τώρα έρχεται να προστεθεί ένας ακόμη, το εφέ IKEA.
Τι είναι το εφέ IKEA;
Από μικροί έχουμε μάθει πως κάθε τι που αξίζει, απαιτεί κόπο. Μια αρχή που ισχύει γενικά, αλλά όχι πάντα. Υπάρχουν και εκείνες οι καταστάσεις όπου πρέπει να αναρωτηθούμε αν αξίζουν πραγματικά τον χρόνο και την ενέργειά μας. Σε αυτό το δίλημμα έρχεται να δώσει φως το εφέ IKEA.
Το φαινόμενο αυτό περιγράφει την τάση ορισμένων ανθρώπων να επενδύουν συναισθηματικά περισσότερο σε κάποιον που φαίνεται προσιτός, αλλά δεν είναι ουσιαστικά διαθέσιμος. Κάτι σαν τα έπιπλα του IKEA. Όταν τα συναρμολογείς μόνος σου, σου φαίνονται πιο πολύτιμα απ’ όσο πραγματικά είναι. Το ίδιο ισχύει και στις σχέσεις. Όταν νιώθεις ότι έχεις παλέψει για κάποιον, τον εκτιμάς περισσότερο.
Όπως εξηγεί η Gurit Birnbaum, Ph.D., στο Psychology Today: «Το ονομάζουμε το φαινόμενο IKEA. Αν καταβάλλετε προσπάθεια για να συναρμολογήσετε ένα έπιπλο — ένα τραπέζι, για παράδειγμα — τότε εκτιμάτε αυτό το τραπέζι περισσότερο από ένα που αγοράσατε έτοιμο. Αυτό που ισχύει για τα έπιπλα, ισχύει και στα ραντεβού. Όταν ένας πιθανός σύντροφος επενδύει προσπάθεια, χρόνο και σκέψη για να σας κερδίσει, η αξία της σχέσης στα μάτια του αυξάνεται».
Πολλοί μάλιστα πιστεύουν ότι για να κρατήσουν το ενδιαφέρον ενός ατόμου, πρέπει να μειώσουν τον ενθουσιασμό τους στις πρώτες συναντήσεις. Είτε καθυστερώντας να απαντήσουν σε μηνύματα, είτε αποφεύγοντας τα συχνά ραντεβού, αφήνουν να φανεί πως έχουν μια πολυάσχολη ζωή. Όμως όλα αυτά χρειάζονται μέτρο. Γιατί όσο ελκυστική κι αν φαίνεται η μυστηριώδης απόσταση, κανείς δεν θέλει να βγαίνει με κάποιον που θυμίζει… βαρύ πεπόνι.
Το βίντεο στο TikTok που έκανε την αρχή
Όπως ήταν αναμενόμενο, για μια ακόμη φορά, ένας νέος όρος γεννήθηκε μέσα από ένα TikTok βίντεο. Το συγκεκριμένο κλιπ παρουσίαζε την έννοια ως ένα ψυχολογικό τέχνασμα ή αλλιώς ένα tip για να σιγουρευτείς ότι στο επόμενο ραντεβού σου θα βρεις τον σύντροφο των ονείρων σου.
«Αυτή η αρχή υποδηλώνει ότι αγαπάμε περισσότερο τα πράγματα όταν καταβάλλουμε προσπάθεια γι’ αυτά», λέει ο δημιουργός του βίντεο. «Ναι, ακόμη και εκείνα τα απογοητευτικά έπιπλα που δοκιμάζουν τα όρια της ανθρώπινης υπομονής».
@animated.psychology You can hack love using the ikea effect to spark your relationship #psychologytips #psychologytipsandtricks ♬ original sound – Psychology Animated
Στο βίντεο, βλέπουμε ένα ετερόφυλο ζευγάρι, όπου ο άνδρας επενδύει περισσότερο από τη γυναίκα. Σε μια προσπάθεια να τη χειραγωγήσει ώστε να τον αγαπήσει περισσότερο, μετατρέπει τη σχέση τους σε ένα είδος πειράματος. Αντί να επιλέγει τα εύκολα ραντεβού και τις χαλαρές βραδιές με Netflix, την παρακινεί σε πιο απαιτητικές και δημιουργικές δραστηριότητες.
Δραστηριότητες όπως η κατασκευή μιας πολύπλοκης βιβλιοθήκης ή το μαγείρεμα ενός γεύματος από το μηδέν, υποτίθεται ότι ενισχύουν τον δεσμό τους. Όλα αυτά ενορχηστρώνονται μέσω του λεγόμενου «φαινομένου ΙΚΕΑ». Είναι, λοιπόν, ένα έξυπνο trick που όντως μπορεί να βοηθήσει ή απλώς μια μορφή ψυχολογικής χειραγώγησης;
Ίσως η αλήθεια να βρίσκεται κάπου στη μέση. Από τη μία πλευρά, το να αφιερώνουμε χρόνο και κόπο στις σχέσεις μας μπορεί να είναι το κλειδί για πιο ουσιαστικές συνδέσεις με τους ανθρώπους που θέλουμε δίπλα μας. Μας βγάζει από τη λογική του εύκολου και του επιφανειακού και μας στρέφει πιο κοντά στην ουσία.
Από την άλλη, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος της χειραγώγησης. Είναι άραγε τόσο έντονη η μοναξιά μας, ώστε να αναζητούμε «μαγικές λύσεις» μέσα από dating tips στο TikTok; Ίσως τα πράγματα να εξελίσσονταν πιο φυσικά αν αφήναμε τα συναισθήματα να πάρουν τον δρόμο τους.
Όπως και να έχει, το πιο σημαντικό είναι να ξέρουμε καλά σε ποιον χαρίζουμε τον κόπο και την προσπάθειά μας. Οι σχέσεις, είτε ερωτικές είτε φιλικές, χτίζονται πάνω σε μια λεπτή ισορροπία. Θέλουν αμοιβαιότητα, διάθεση για ουσιαστική αλληλεπίδραση, αλλά και ειλικρίνεια στις προθέσεις. Δεν είναι κακό να προσπαθούμε παραπάνω ή να επενδύουμε χρόνο σε κάποιον που μας ενδιαφέρει, αρκεί αυτό να μην γίνεται μέσο χειραγώγησης ή επιβολής.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Inst
