Μια τεράστια παγίδα συνοδεύει τον όρο burnout: όλοι μας λένε ότι η λύση βρίσκεται μέσα μας. “Κοιμήσου περισσότερο”. “Κάνε yoga”. “Βρες ισορροπίες”. Λες και η εξουθένωση είναι μια ιδιοτροπία χαρακτήρα, μια έλλειψη θέλησης ή οργάνωσης. Όμως το burnout δεν είναι ιδιωτικό σφάλμα. Δε γεννιέται στο σώμα ενός εργαζομένου, αλλά στην κουλτούρα μιας δουλειάς. Είναι “προϊόν” συστημάτων που ζητούν περισσότερα από όσα προσφέρουν ξαι η μεγαλύτερη παρανόηση είναι πως θα το λύσουμε μόνοι μας, με “self-care” αντί για αλλαγές στο περιβάλλον εργασίας. 

Όταν ένας άνθρωπος νιώθει απόλυτα ικανός αλλά εξουθενωμένος, όταν κάποιος που αγαπά τη δουλειά του αρχίζει ξαφνικά να γίνεται κυνικός, απόμακρος, όταν η παραγωγικότητα γίνεται μια μάχη χωρίς αντίκρισμα, τότε χρειάζεται καλύτερες συνθήκες. Το burnout είναι μιας μορφής συλλογική κακοποίηση. 

Το θετικό είναι πως υπάρχουν τρόποι να σπάσει αυτός ο κύκλος. 

1. Ονομάστε τοburnout- Τι ακριβώς είναι 
Η εξουθένωση δεν είναι απλώς “κάνω ένα διάλειμμα και επανέρχομαι”. Δε θεραπεύεται με ένα Σαββατοκύριακο. Δε διορθώνεται με ένα μάθημα mindfulness. Είναι τρία πράγματα μαζί: συναισθηματική εξάντληση, αποξένωση από τη δουλειά και απώλεια αίσθησης αποτελεσματικότητας. Αυτό δεν είναι “περαστικό”, αποτελεί προειδοποίηση πριν τελική παραίτηση. Όταν ο εργαζόμενος νομίζει ότι το πρόβλημα είναι δικό του, τότε το burnout τον βυθίζει στη ντροπή και τηναίσθηση αποτυχίας. Το να ονομάζουμε την εξουθένωση σωστά είναι το πρώτο βήμα για να την αντιμετωπίσουμε.

2. Σταματήστε να “ηρωοποιείτε” την εξάντληση
Η κουλτούρα της υπερ-απόδοσης έχει ντύσει την κούραση με μετάλλια. Όταν κάποιος δουλεύει χωρίς ωράριο γίνεται “αφοσιωμένος”. Όταν ξεπερνά τα όριά του γίνεται “μαχητής”. Η εξάντληση ανταμείβεται σαν ταλέντο, η σιωπή για την πίεση παρουσιάζεται σαν αρετή. Μόνο που ένα σύστημα που χρειάζεται ήρωες για να λειτουργήσει, είναι σύστημα εκ προοιμίου αποτυχημένο. 

Δεν χρειαζόμαστε εργαζόμενους που “θυσιάζονται”. Χρειαζόμαστε περιβάλλοντα που δε ζητούν θυσίες για να λειτουργήσουν. Η επαγγελματική υπευθυνότητα δεν μετριέται από το πόσο υποφέρεις. Μετριέται από το πόσο καλά δουλεύεις χωρίς να καταστρέφεσαι.

3. Χτίστε πραγματικές σχέσεις
Το burnout πολλαπλασιάζεται όταν ο άνθρωπος απομονώνεται. Όταν κάποιος εξουθενώνεται γεννιέται η αμφιβολία κι η πρώτη του αντίδραση είναι η απόσυρση, σαν μία άμυνα. Η σχέση με συναδέλφους γίνεται μηχανική, ο διάλογος περιορίζεται στα απολύτως απαραίτητα, οι συναντήσεις μοιάζουν βάρος. 

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν ηρεμεί στη μοναξιά, έχει ανάγκη την υποστήριξη. Μικρές, ανθρώπινες παρεμβάσεις μπορούν να λειτουργήσουν πιο θεραπευτικά από ολόκληρες εταιρικές “στρατηγικές ευεξίας”. Ένα ειλικρινές check-in, μια πραγματική συζήτηση, μια ομαδική λύση σε ένα πρόβλημα. Όχι corporate slogans του τύπου “εδώ είμαστε οικογένεια”. Η επαγγελματική ενσυναίσθηση αποτελεί ευλογία.

4. Αντί για μεγάλα άλματα, επιλέξτε μικρές νίκες
Το burnout δε σπάει με επαναστάσεις, άλλωστε δεν έχει έρθει ο καιρός για αυτές. Σπάει με μικρές, συστηματικές αλλαγές: σαφείς ρόλοι, ρεαλιστικές προθεσμίες, σταθερές διαδικασίες, προβλέψιμη επικοινωνία. Όχι με φανταχτερά προγράμματα wellbeing, αλλά με όρια: τι είναι δουλειά και τι δεν είναι. Δεν χρειάζεται να διπλασιάσουμε τα προνόμια. Πρέπει να μισήσουμε τον παραλογισμό. Κάθε μικρή αλλαγή που επαναφέρει την κοινή λογική στη δουλειά, είναι μια νίκη. Και αυτές οι “micro wins” σωρευτικά σπάνε τον κύκλο της εξάντλησης. 

Οι άνθρωποι δεν είναι μηχανές, δεν προγραμματίζονται, δεν κάνουν reset, δεν μπορούν να λειτουργούν χωρίς πόρους. Όσο οι χώροι εργασίας ζητούν ανθρώπινα αποτελέσματα με μηχανικούς ρυθμούς, η εξάντληση θα συνεχίζει να θερίζει. Η λύση δεν βρίσκεται σε εργαζομένους που “μαθαίνουν να αντέχουν”, αλλά σε οργανισμούς που μαθαίνουν να σέβονται. Αν θέλουμε να σπάσει ο κύκλος του burnout, δεν πρέπει να αλλάξουν οι άνθρωποι, πρέπει να αλλάξει ο τρόπος που τους αντιμετωπίζουμε. 

*Mε στοιχεία από το Psychloogy Today 

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.