Σύμφωνα με τον Stephen King, «τα βιβλία είναι μια μοναδική φορητή μαγεία». Χρειάζονται έναν χώρο για την αποθήκευσή τους—και οι βιβλιοθήκες που κατά καιρούς έχουν δημιουργηθεί για να τα στεγάσουν μπορεί να είναι εξίσου μαγικές. Υπάρχουν 2,7 εκατομμύρια βιβλιοθήκες διάσπαρτες σε όλο τον κόσμο, και ενώ πολλές από αυτές είναι ιδιαίτερα όμορφες, κάποιες είναι απλά μοναδικές. Παρακάτω θα βρείτε 10 από τις πιο ασυνήθιστες βιβλιοθήκες του κόσμου — από αρχιτεκτονικά αριστουργήματα μέχρι βιβλιοθήκες που δεν στεγάζονται καν σε κτίρια.

1. Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Seikei / Τόκιο, Ιαπωνία

Το κύριο αίθριο της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Seikei διαθέτει πέντε υπερυψωμένες γυάλινες «κάψουλες» μελέτης που μοίαζουν βγαλμένες από ταινία επιστημονικής φαντασίας. Η βιβλιοθήκη σχεδιάστηκε από τον Shigeru Ban και ολοκληρώθηκε το 2006. Ένας τοίχος της πενταώροφης βιβλιοθήκης είναι κατασκευασμένος σχεδόν εξ ολοκλήρου από γυαλί, δίνοντας σε όσους βρίσκονται έξω από το κτίριο μια υπέροχη θέα στις υπερυψωμένες αίθουσες συσκέψεων που είναι διάσπαρτες στα διάφορα επίπεδα του κτιρίου. Οι φουτουριστικές θολωτές «κάψουλες» είναι εύστοχα γνωστοί ως «πλανήτες».

2. Δωρεάν βιβλιοθήκη The Haskell & Opera House / Κεμπέκ, Καναδάς και Βερμόντ, ΗΠΑ

Μπαίνοντας στη βιβλιοθήκη, ο αναγνώστης μπορεί να πει ότι επισκέφτηκε δύο χώρες. Πώς γίνεται αυτό; Η δωρεάν βιβλιοθήκη Haskell βρίσκεται στα σύνορα μεταξύ Καναδά και Ηνωμένων Πολιτειών και εξυπηρετεί επισκέπτες κι από τις δύο χώρες. Η κύρια είσοδος βρίσκεται στην αμερικανική πλευρά, αλλά η πλειοψηφία των βιβλίων βρίσκεται στον Καναδά. Υπάρχει ακόμη και μια γραμμή στο πάτωμα για να σηματοδοτήσει τα σύνορα μεταξύ των δύο χωρών. Αν και οι Καναδοί δεν απαιτείται να επιδείξουν το διαβατήριό τους για να εισέλθουν στη βιβλιοθήκη, συνιστάται να φέρουν στοιχεία ταυτότητας σε περίπτωση που η Συνοριακή Περιπολία των ΗΠΑ ή το RCMP αποφασίσουν να κάνουν ελέγχους.

Εκτός από τη λειτουργία ως κανονική βιβλιοθήκη, το κτίριο φιλοξενεί επίσης μια όπερα. Η σκηνή είναι στον Καναδά, αλλά οι περισσότερες θέσεις είναι στις Ηνωμένες Πολιτείες!

3. Future Library Project / Όσλο, Νορβηγία

Τι μπορεί να περιλαμβάνει μια βιβλιοθήκη του μέλλοντος; Βιβλία που η ανθρωπότητα δεν έχει διαβάσει ακόμα. Κάθε χρόνο η Future Library—που περιγράφεται από την εφημεριδα «The Guardian» ως «η πιο μυστική βιβλιοθήκη του κόσμου»—βλέπει έναν διαφορετικό συγγραφέα να προσθέτει ένα χειρόγραφο σε μια συλλογή που δεν θα είναι διαθέσιμη προς ανάγνωση μέχρι το 2114! Το έργο ξεκίνησε το 2014 από την Σκωτσέζα καλλιτέχνιδα Katie Paterson , και οι σχετικές ιστορίες αποθηκεύονται στο Silent Room στη Δημόσια Βιβλιοθήκη του Όσλο. Μόλις συγκεντρωθούν τα 100 βιβλία, θα τυπωθούν σε χαρτί φτιαγμένο από δέντρα που προέρχονται από ένα ειδικά καλλιεργημένο δάσος.

Η επιτροπή Future Library έχει συσταθεί για να επιλέγει ποιος συγγραφέας θα πρέπει να προσκαλείται ώστε να συνεισφέρει κάθε χρόνο. Η απόφαση λαμβάνεται με βάση την «εξαιρετική συμβολή στη λογοτεχνία ή την ποίηση και την ικανότητα του έργου τους να αιχμαλωτίζει τη φαντασία αυτής της γενιάς αλλά και των μελλοντικών γενεών». Η Μάργκαρετ Άτγουντ ήταν η πρώτη συγγραφέας που έγραψε μια μυστική ιστορία για τη Βιβλιοθήκη του Μέλλοντος. Άλλοι συγγραφείς που έχουν συνεισφέρει είναι οι David Mitchell, Han Kang και Ocean Vuong.

4. Beach Library / Δήμος Balchik, Βουλγαρία

Το «beach-read» στην πιο κυριολεκτική του έννοια. Το θέρετρο διακοπών Albena έχει την τέλεια λύση για επισκέπτες που θέλουν να διαβάσουν δίπλα στη θάλασσα, αλλά δεν θέλουν να περιπλανώνται με βιβλία στο χέρι ή να κινδυνεύουν να ρίξουν άμμο στο τάμπλετ τους: Μια υπαίθρια βιβλιοθήκη στην παραλία. Το τεράστιο θέρετρο, που βρίσκεται στην ακτή της Μαύρης Θάλασσας, διαθέτει τις αναμενόμενες ανέσεις, όπως πολυτελή σπα και αθλητικές εγκαταστάσεις. Όμως, αυτό που αγαπούν περισσότερο στο θέρετρο οι λάτρεις του βιβλίου είναι η παραλιακή βιβλιοθήκη έξω από το ξενοδοχείο Kaliakra. Η βιβλιοθήκη διαθέτει περίπου 6000 βιβλία σε 15 γλώσσες, τα οποία βρίσκονται σε 140 ανθεκτικά στις καιρικές συνθήκες ράφια. Ένα πλαστικό κάλυμμα προστατεύει τα ράφια κατά τη διάρκεια κακοκαιρίας.

5. Bibliotheca Alexandrina / Αλεξάνδρεια, Αίγυπτος

Η Bibliotheca Alexandrina στέκεται σε ανάμνηση της αρχαίας Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας που δυστυχώς χάθηκε στην αρχαιότητα. Σχεδιασμένη από το νορβηγικό αρχιτεκτονικό γραφείο Snøhetta, η βιβλιοθήκη στεγάζεται μέσα σε ένα κυλινδρικό κτίριο που μοιάζει σαν να έχει κοπεί η κορυφή του διαγώνια και να υψώνεται από μια λίμνη νερού. Η κατασκευή ολοκληρώθηκε το 2001, κοντά στη θέση της αρχικής βιβλιοθήκης.

Σύμφωνα με τον ιστότοπο του Snøhetta, «Η τεράστια κυκλική του μορφή δίπλα στο κυκλικό λιμάνι της Αλεξάνδρειας υπενθυμίζει την κυκλική φύση της γνώσης, που παραμένει διαχρονικά ρευστή». Η κεκλιμένη οροφή, που λάμπει στον ήλιο, σχεδιάστηκε για να θυμίζει τον αρχαίο Φάρο της Αλεξάνδρειας.

Εκτός από τις εγκαταστάσεις της βιβλιοθήκης, το κτίριο φιλοξενεί επίσης ένα πλανητάριο, ένα συνεδριακό κέντρο, τέσσερα μουσεία και μια σειρά από γκαλερί τέχνης.

6. Βιβλιοθήκη Tianjin Binhai / Tianjin, Κίνα

Είναι όμορφη, ναι – αλλά δεν την λες και πολύ λειτουργική. Μια άλλη βιβλιοθήκη με φουτουριστικό σχέδιο επιστημονικής φαντασίας είναι η βιβλιοθήκη Tianjin Binhai στην Κίνα. Το κύριο αίθριο διαθέτει σειρές από κυματιστά λευκά ράφια που εκτείνονται μέχρι την οροφή. Στο κέντρο όλων βρίσκεται ένα τεράστιο σφαιρικό αμφιθέατρο, γνωστό ως The Eye. Αν και είναι οπτικά εντυπωσιακό, δεν είναι απολύτως πρακτικό – τα ψηλότερα ράφια είναι απρόσιτα και είναι γεμάτα με εικόνες βιβλίων τυπωμένων σε πλάκες αλουμινίου.

Το MVRDV, το ολλανδικό αρχιτεκτονικό γραφείο που σχεδίασε το κτίριο, εξηγεί ότι «η πρόσβαση στα πάνω ράφια από τα δωμάτια πίσω από το αίθριο» είχε προγραμματιστεί, αλλά έπρεπε να εγκαταλειφθεί λόγω πιεσμένου ωραρίου—η βιβλιοθήκη ολοκληρώθηκε μόλις τρία χρόνια μετά την σχεδίαση του πρώτου της σκίτσου. «Το πλήρες όραμα για τη Βιβλιοθήκη Tianjin μπορεί ακόμη να υλοποιηθεί», σημειώνει αισιόδοξα το MVRDV.

7. Terence Cardinal Cooke-Cathedral Library / Νέα Υόρκη

Η Νέα Υόρκη είναι γνωστή για πολλές από τις βιβλιοθήκες της. Για παράδειγμα, το κεντρικό παράρτημα της Δημόσιας Βιβλιοθήκης της Νέας Υόρκης είναι μια από τις πιο διάσημες βιβλιοθήκες στον κόσμο. Αλλά εδώ θα μιλήσουμε για την πιο ασυνήθιστη βιβλιοθήκη στην πόλη: το Terence Cardinal Cooke-Cathedral Library. Για την ακρίβεια η συγκεκριμένη βιβλιοθήκη βρίσκεται κάτω από την πόλη που δεν κοιμάται ποτέ. Η μικροσκοπική αυτή βιβλιοθήκη βρίσκεται μέσα στο μετρό, συγκεκριμένα στη βορειοδυτική γωνία της Λεωφόρου Λέξινγκτον και της 50ης οδού, ακριβώς έξω από τα τουρνικέ (μάθαμε και μια νέα λέξη) προς το τρένο 6. Δεν υπάρχει σήμανση στο δρόμο που να υποδεικνύει την ύπαρξή του κάτω από το έδαφος. Έτσι, πολλοί Νεοϋρκέζοι δε γνωρίζουν καν την ύπαρξή της.

Το 2010, η τότε διευθύντρια του υποκαταστήματος Anisha Huffman είπε στους New York Times ότι οι άνθρωποι «έρχονται ζητώντας βοήθεια με το μηχάνημα του MetroCard. Τους βοηθάμε αν δεν είμαστε πολύ απασχολημένοι, και μας ζητούν επίσης χάρτες του μετρό, οπότε κρατάμε πολλούς από αυτούς στη διάθεσή μας». Ωστόσο, η υπόγεια βιβλιοθήκη εξυπηρετούσε για χρόνια το σκοπό της, να παρέχει αναγνωστικό υλικό στους επιβάτες. Βιβλία αυτοβοήθειας, διοίκησης επιχειρήσεων και μιθυστορήματα ήταν ιδιαίτερα δημοφιλή στους περαστικούς επισκέπτες. Από το 2022, ωστόσο, η βιβλιοθήκη Terence Cardinal Cooke-Cathedral έχει μετατραπεί προσωρινά σε γραφείο του μετρό.

8. Biblioteca Vasconcelos / Mexico City, Mexico

Εξωτερικά, η Biblioteca Vasconcelos μοιάζει με τσιμεντένιο μονόλιθο. Αλλά μέσα υπάρχει ένας τεράστιος, σπηλαιώδης χώρος γεμάτος με κάτι που μοιάζει με ατελείωτες στοίβες βιβλίων. Τα κλιμακωτά ράφια αιωρούνται πάνω από τον κεντρικό διάδρομο και είναι φραγμένα από ελάχιστα χαλύβδινα κάγκελα αντί για τοίχους. Όλα αυτά δίνουν στον χώρο μια ανοιχτή αίσθηση και αναδεικνύουν έξοχα τα εκατοντάδες ράφια. Η σχεδίαση είναι ταυτόχρονα γεωμετρικά δομημένη και χαοτική.

9. Biblioburro / La Gloria, Κολομβία

Όταν ο δάσκαλος Λουίς Σοριάνο συνειδητοποίησε ότι οι μαθητές του από την αγροτική περιοχή δεν είχαν πρόσβαση σε βιβλία στο σπίτι, αποφάσισε να πάρει την κατάσταση στα χέρια του και να τους παραδώσει έντυπα απευθείας με τη βοήθεια του γαϊδάρου του («burro» στα ισπανικά είναι ο γάιδαρος – βλέπεις πού το πάμε). «Στην αρχή, οι άνθρωποι με έβλεπαν σαν μισότρελο δάσκαλο με κάτι βιβλία και τον γάιδαρο του», θυμάται κάποτε ο Soriano. Αλλά η ιδέα του στέφθηκε με επιτυχία και σύντομα πρόσθεσε ένα δεύτερο γάιδαρο για το κουβάλημα των βιβλίων—τα γαϊδουράκια του ονομάζονται Alfa και Beto, δηλαδή, στα ισπανικά, αλφάβητο.

Η περιοδεύουσα βιβλιοθήκη γαϊδάρων του Soriano, την οποία ξεκίνησε το 1997, άκμασε με τα χρόνια. Στην αρχή η συλλογή του αριθμούσε μόλις 70 βιβλία, αλλά τώρα ξεπερνά τα 7000. Στην περιοχή λειτουργούν σχεδόν 20 Biblioburro. Ο Soriano βοήθησε επίσης στο άνοιγμα πολλών σχολείων καθώς και μιας δημόσιας βιβλιοθήκης -με τοίχους και όχι σαμαράκια αυτή τη φορά.

10. Seashore Library / Qinhuangdao, Κίνα

Η βιβλιοθήκη Seashore έχει χαρακτηριστεί «η πιο μοναχική βιβλιοθήκη του κόσμου», καθώς βρίσκεται σε μια απομονωμένη παραλία χωρίς οδική πρόσβαση. Στην πραγματικότητα δεν απέχει πολύ από τον πολιτισμό. Αν και οι επισκέπτες πρέπει να περπατήσουν στην άμμο για να φτάσουν στην πύλη, η βιβλιοθήκη βρίσκεται στην περιοχή Beidaihe, ένα δημοφιλές παραλιακό θέρετρο στο Qinhuangdao. Το μοναχικό κτίριο σχεδιάστηκε για να ενισχύει τη σύνδεση με τον ωκεανό και έτσι το κύριο αναγνωστήριο διαθέτει κλιμακωτό σχεδιασμό για να εξασφαλίσει ότι όλοι έχουν καλή θέα στη θάλασσα.

Μπόνους: Η άτυπη βιβλιοθήκη στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό / Χαμηλή τροχιά της Γης

Η άτυπη βιβλιοθήκη στο ISS, τον Διεθνή Διαστημιικό Σταθμό, είναι σίγουρα ασυνήθιστη, δεδομένου ότι δεν βρίσκεται καν στη Γη. Η μικρή διαστημική βιβλιοθήκη αποτελείται από βιβλία που έφεραν οι αστροναύτες για να τα απολαύσουν κατά τη διάρκεια του χρόνου τους. Όπως θα ήταν αναμενόμενο, η επιστημονική φαντασία είναι το είδος που εκπροσωπείται περισσότερο.

Σε περίπτωση που αναρωτήθηκες ποτέ τι διαβάζουν οι αστροναύτες, ο Alex Johnson γράφει: «Οι αστροναύτες στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό είναι πολυάσχολοι άνθρωποι, αλλά ακόμη και αυτοί χρειάζονται λίγο χρόνο για να χαλαρώσουν. Εκτός από μια άρτια εξοπλισμένη ταινιοθήκη (όπου κυριαρχούν ταινίες με διαστημικό θέμα), υπάρχουν πολλά βιβλία στην άτυπη βιβλιοθήκη τους. Μερικά τα έφεραν εκεί οι ίδιοι οι αστροναύτες – Στη Σούζαν Χελμς είχαν πει ότι μπορεί να φέρει μέχρι 10 χαρτόδετους τόμους κι επέλεξε το Όσα Παίρνει ο Άνεμος, το Vanity Fair και το Πόλεμος και Ειρήνη. Άλλα βιβλία τα φαίρνουν διαστημική τουρίστες, όπως ο δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας Τσαρλς Σιμόνι, ο οποίος έφερε τον Φάουστ και το The Moon Is a Harsh Mistress του Ρόμπερτ Χάινλαιν».