Από πάντα ειλικρινής – άλλωστε το έχει ξεκαθαρίσει σε συνέντευξη του στο παρελθόν λέγοντας «Πρέπει να καταστρέψεις για να δημιουργήσεις» – ο δαιμόνιος δημιουργικός διευθυντής του οίκου Balenciaga έχει ξανά τα μυαλά του διαδικτύου στα κάγκελα εκταμιεύοντας την οργή του. Συνεπής αν μη τι άλλο. Κάποια χρόνια πριν ο πρόσφυγας σχεδιαστής προκάλεσε αντιδράσεις στην Κίνα με μια καμπάνια “φτηνής αισθητικής” που σατίριζε την οπτική γλώσσα του κομουνισμού. Λίγο μετά εξόργισε το Λονδίνο όταν επιμελήθηκε μια βιτρίνα στο Selfridges -σε αυτήν αναπαρήγαγε τις εικόνες της αστεγίας της πόλης με μοντέλα που υποδύονταν τους αόρατους ανθρώπους φορώντας εξαιρετικά ακριβά hoodies αξίας 600 λιρών και πάνω ενώ μόλις πριν δύο μήνες προκάλεσε συζητήσεις με την πρόσφατη εμπόλεμη πασαρέλα του στην Εβδομάδα Μόδας του Παρισιού.

Σήμερα ο οίκος κερδίζει δημοφιλία με τα κατεστραμμένα “Paris Sneakers” που τιμολογούνται στα 1450 ευρώ – πάντα κατασκευασμένα στην Κίνα, πάντα υπερτιμολογημένα ως ένα ακόμη περιορισμένης κυκλοφορίας τοτέμ της μόδας του 2022 που η πελατεία του μπορεί να αποκτήσει για να διεκδικήσει likes στο τσίρκο των κοινωνικών δικτύων. Τρολάροντας τα στερεότυπα όπως ξέρει να κάνει από τα χρόνια που μονοπωλούσε το ενδιαφέρον των συντακτών μόδας ως σχεδιαστής και συνιδρυτής της Vetements, ο Γεωργιανός σε καταγωγή και πλέον κάτοικος Ελβετίας Gvasalia είναι επίμονος στο μοτίβο του. Υποκλέπτει τους αισθητικούς κώδικες των άθλιων κάνοντας την κοινότητα της μόδας να ασχολείται με το brand του ως μαέστρος της tone deaf τάσης που και βέβαια έχει ονομασία, τη λέμε #Poorcore.

«Είναι ευφυής. Μας έχει κάνει όλους να κάνουμε τη δουλειά του marketing τμήματος του οίκου του», σχολίασε ο TikToker και κριτικός μόδας @ideservecouture που βρήκε την κίνηση του οίκου “λαμπρή” γιατί το brand επωφελείται από την οργή.

@ideservecouture Balenciaga is the biggest troll and I love it @Balenciaga #balenciaga #parissneaker #fashion #fashiontiktok #demnagvasalia #sneaker #vogue #style #couture #catwalk #fashionreview ♬ Intentions (Instrumental Version) [Originally Performed by Justin Bieber & Quavo] – Elliot Van Coup

«Αυτή είναι η ευφυΐα της Balenciaga. Θέλουν να σας εκνευρίσουν. Είναι τα μεγαλύτερα trolls που υπήρξαν ποτέ στη βιομηχανία της μόδας. Oι άνθρωποι της Balenciaga επενδύουν στη τσαντίλα σας και στο ότι θα την επικοινωνήσετε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σας. Εσείς κάνετε τη δουλειά τους», είπε. Συμφωνώ. Ακόμη και αυτή η ανάρτηση πουλάει -αν και δεν θα το ήθελε- το brand που αγαπάει τη φετιχοποίηση την ανέχεια και τελικά αυτό είναι το ταλέντο του Gvasalia που δεν έχει ταλέντο στις φόρμες,  έχει ταλέντο στο να συζητιέται. Τα μέσα ενημέρωσης της βιομηχανίας του στιλ έχουν ρίξει πολύ μελάνι για το πώς ο Gvasalia “ανατρέπει” τη μόδα εξυψώνοντας το γούστο των κατώτερων τάξεων. Αυτό έκανε ήδη από την πρώτη του συλλογή για τον οίκο με την τσάντα “Βazar” – ένα αξεσουάρ εμπνευσμένο από τις φτηνές τσάντες που κουβαλούν οι Ινδοί στις τοπικές αγορές-, το ίδιο έκανε μ ένα πουκάμισο αξίας 850 δολαρίων “εμπνευσμένο” από μια πλαστική σακούλα σκουπιδιών ή με τα διαλυμένα αθλητικά παπούτσια που τώρα πουλάει σε ακόμη μια απόπειρα του να κάνει τη μόδα πολυτελείας πιο “πραγματική” ή “κοινωνικά ευαισθητοποιημένη”, διαλέγεις και παίρνεις την ερμηνεία που σου ταιριάζει και μετά περνάς από το ταμείο για κάποιες εκατοντάδες ευρώ λιγότερα στο λογαριασμό σου. Μπορείς.

Βέβαια στην πραγματικότητα ο δαιμόνιος σάτυρος της μόδας κάνει ακριβώς το αντίθετο όσο και αν τίτλοι όπως η Vogue ή οι Financial Times υπερασπίζονται τις επιλογές του. Η μόδα πολυτελείας κερδίζει πουλώντας ακριβά προϊόντα σε όσους έχουν την οικονομική δυνατότητα να πληρώσουν 1400 ευρώ για κάποια κατεστραμμένα αθλητικά “φτιαγμένα για να αντέξουν μια ολόκληρη ζωή” – σύμφωνα με τον οίκο.

Αν ο Gvasalia είναι ειλικρινής στο τρολάρισμα του, θα φρόντιζε ώστε η εταιρεία για την οποία δουλεύει να κάνει μεγαλύτερες δωρεές στο Παγκόσμιο Πρόγραμμα Σίτισης (World Food Programme) -το παρακλάδι του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών που ειδικεύεται στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας, και αποτελεί την μεγαλύτερη ανθρωπιστική οργάνωση στον κόσμο- από από κάποιες εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ. Θα έκανε κάτι περισσότερο από το να δώσει το οκ στα κανάλια κοινωνικής δικτύωσης Balenciaga να υπερασπίζονται την ειρήνη παροτρύνοντας την εύρωστη πελατεία του οίκου σε δωρεές. Αν μη τι άλλο είναι κομμάτι του ομίλου Kering που μέσα στην πανδημία, το 2021, κατάφερε να μετρήσει κέρδη που ξεπέρασαν τα $20 δισ. δολάρια.

Είναι συμπαντική αλήθεια ότι δεν πρέπει να πυροβολεί κάποιος τον πιανίστα και ο δημιουργικός διευθυντής του Balenciaga που πλέον θέλει να τον αποκαλούν με το μικρό του – απλά Demna, πρόσφυγας και ο ίδιος που εγκατέλειψε την πατρίδα του, τη Γεωργία, κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου της το 1993- αν μη τι άλλο δείχνει ότι ζει στο τώρα. «Ζούμε σε μια εποχή που η μόδα χάνει τη σημασία της και το πραγματικό δικαίωμα ύπαρξής της. Η μόδα μοιάζει με κάποιο είδος παραλογισμού», έγραψε στο σημείωμα του πριν την αμφιλεγόμενα πολιτικοποιημένη πασαρέλα του οίκου στο Παρίσι. Άλλωστε ο οίκος που ιδρύθηκε στο Παρίσι όταν ο Ισπανός σχεδιαστής Cristóbal Balenciaga διέφυγε από τον εμφύλιο πόλεμο της χώρας του το 1937, έχει στα γονίδια του το τραύμα του αίματος. «Γιατί οι ενδυματολογικές ασκήσεις του Gvasalia που θα μπορούσαν απλά να θεωρηθούν camp προσβάλουν;», αναρωτιέται ο συντάκτης και κριτικός μόδας στα The Business of Fashion, Vogue Russia, Buro247, Haaretz Daily, Eugene Rabkin.

«Επειδή για τους φτωχούς η ειρωνεία της μόδας είναι το τελευταίο πράγμα που έχουν στο μυαλό τους όταν προσπαθούν να ξεφύγουν από τα υπόγεια της ζωής», σχολιάζει ο καθηγητής δημιουργικής γραφής στο Parsons the New School for Design. Όσο άβολο και αν είναι όταν ζεις κάτω από το όριο της φτώχειας δεν πρέπει να γίνεσαι έμπνευση σε όσους έχουν οικοδομήσει το σύστημα που σε έχει καταδικάσει, αγγίζει σχεδόν την ύβρη.

Με την επιμονή και εμμονή του ο Gvasalia να αμπαλάρει τους ενδυματολογικούς κώδικες των φτωχών στους πλούσιους πελάτες του -τη μούσα του Kim Kardashian και τους κλώνους της- καθιερώνει ένα καρναβάλι όπου οι πλούσιοι ντύνονται φτωχοί σε ένα δυστοπικά θλιβερό cosplay που μας αξίζει.

«Αναρωτήθηκα, καθώς παρακολουθούσα την επίδειξη, αν το θέμα των προσφύγων ως έμπνευση φλερτάρει με το ρομαντισμό ή εμπορευματοποιεί τον πόνο», έγραψε η συντάκρια μόδας της WSJ, Rory Satran λίγο μετά την επίδειξη του οίκου στο Παρίσι. «Θα μπορούσε κανείς να φανταστεί ότι αυτές οι δερμάτινες σακούλες σκουπιδιών θα μπορούσαν κάλλιστα να πωληθούν σε ολιγάρχες στη λεωφόρο Μάντισον την επόμενη σεζόν. Αν και η υποδοχή της συλλογής ήταν ως επί το πλείστον θετική, πολλοί στο διαδίκτυο έκαναν λόγο για ένα άβολο συναίσθημα, μια πασαρέλα ακατάλληλη για τους καιρούς μας», συμπλήρωσε, μνημονεύοντας τον αείμνηστο Alexander McQueen και τις συλλογές του, θυμίζοντας την επίδειξη με τίτλο “Highland Rape” του 1995 που είχε έμπνευση τη μεταχείριση της Σκωτίας από την Αγγλία τον 18ο αιώνα.

Ίσως η πρόσφατη επίδειξη θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένα ψήγμα ελπίδας για τα εκατομμύρια των εκτοπισμένων ανθρώπων που μετακινούνται σήμερα σε όλο τον κόσμο. Ή ως μια υπενθύμιση προς τη βιομηχανία της μόδας να σκεφτεί διαφορετικά για το πώς θα χρησιμοποιήσει την τεράστια πλατφόρμα της και τους σημαντικούς πόρους της κατά τη διάρκεια ενός πολέμου. Ίσως η ειρωνεία -μια αξία της ελίτ- έχει ενδιαφέρον αλλά όχι σήμερα, όχι τώρα.

Η προσποίηση από την πλευρά του Gvasalia να αποθεώνει ως έμπνευση τους φτωχούς μοιάζει με αντιπερισπασμό. Γιατί οι άστεγοι ή αυτοί που εκ των πραγμάτων φορούν κατεστραμμένα αθλητικά καθώς δεν μπορούν να αγοράσουν καινούργια όχι μόνο δεν γνωρίζουν ή δεν μπορούν να αποκτήσουν τα προϊόντα του οίκου -δεν κοιτάζουν καν τα περιοδικά στα οποία διαφημίζεται ο Balenciaga. Η πολυτέλεια δεν υπάρχει στη ζωή τους και ακόμη και αν υπήρχε, το τελευταίο πράγμα που θα ήθελαν θα ήταν να φορέσουν κάτι που μοιάζει με αυτό που τους θυμίζει το δρόμο με τις λάσπες, το αυτοσχέδιο στρώμα για τον ύπνο τους στα πεζοδρόμια της πόλης του φωτός και των κίτρινων γιλέκων. Παλιότερα η μόδα συνήθιζε να παραδέχεται ότι είναι ελιτίστικη, και παρόλο που θεωρούνταν υλιστική και επιπόλαιη, τουλάχιστον ήταν ειλικρινής. Σήμερα, η μόδα είναι και ελιτίστικη και ανέντιμη και αυτό είναι κάπως δύσκολο να της το συγχωρέσεις.

Επιστρέφοντας από εκεί που ξεκινήσαμε στα Paris Sneakers που φέρουν τρύπες, σκισίματα, σημάδια από γδαρσίματα και άλλα (ψεύτικα) σημάδια φθοράς και προορίζονται για ιδιοκτήτες που μπορούν να ξοδευτούν σε ελάχιστα πρακτικά αντικείμενα καθιστώντας σαφές ότι η φθορά είναι μια επιλογή μόδας και τίποτα περισσότερο, για προνομιούχους που τα κατεστραμμένα παπούτσια είναι αισθητική και όχι ένδειξη παραμέλησης, το debate μπορεί να συνεχιστεί εσαεί.

 

View this post on Instagram

 

A post shared by Balenciaga by Demna (@demnagram)

Ο δημιουργικός διευθυντής ξέρει πώς να δημιουργεί εκρηκτικά κοκτέιλ εντυπώσεων, να κάνει λογότυπο τον αλτρουισμό και να ωραιοποιεί την ανέχεια και την καταστροφή ενσωματώνοντας τες σε ένα μοντέρνο και hype αφήγημα που βρομάει άγνοια.

Η μόδα εναγκαλίζεται το δόγμα του σοκ και η τελευταία δημιουργία του καυστικού Demna μοιάζει να είναι η λυδία λίθος της ηλιθιότητας που πλατσουρίζουμε. Φάρσα; Ακριβό σκουπίδι; Οικειοποίηση (appropriation) της φτώχειας; Κοινωνικό πείραμα; Ένας φόρος τιμής στους ποτισμένους με ούρα δρόμους της γαλλικής πρωτεύουσας που είναι καλυμμένοι με τα πανταχού παρόντα περιττώματα σκύλων και αποτσίγαρα; Ένα κλείσιμο του ματιού στη σειρά ρούχων Derelicte -τη σειρά ρούχων εμπνευσμένη από τον άστεγο πληθυσμό της Νέας Υόρκης, που παρουσιάστηκε στην ταινία Zoolander;

«Το Paris Sneakers είναι ένα κόλπο του μάρκετινγκ. Έχει σχεδιαστεί για να προκαλέσει οργή και να αυξήσει την επισκεψιμότητα στους λογαριασμούς της εταιρείας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στον ιστότοπο», δήλωσε ο Timo Rissanen, αναπληρωτής καθηγητής μόδας και κλωστοϋφαντουργίας στο UTS μιλώντας για ένα έξυπνο κομμάτι guerilla marketing. «(Ο σημερινός επικεφαλής της Balenciaga) είναι ένας από τους σημαντικότερους διευθυντές μάρκετινγκ της δεκαετίας του 2020 και μόνο ο χρόνος θα δείξει αν η εταιρεία επιστρέψει μια μέρα την επιχείρησή της στις ρίζες της- στο σχεδιασμό μόδας», πρόσθεσε.

Τα αθλητικά λερώθηκαν στις λάσπες της άγνοιας.