Ο Lil Nas X προκάλεσε αναστάτωση, όπως συνηθίζει να κάνει, όταν έφτασε στο κόκκινο χαλί των Video Music Awards του MTV το περασμένο φθινόπωρο φορώντας ένα υβριδικό ντύσιμο στο χρώμα της λεβάντα -μισό παντελόνι και μισό φόρεμα, με τον έναν ώμο ακάλυπτο- του Atelier Versace. Ο στόχος, εξήγησε ο ράπερ, ήταν να περάσει «ένα μείγμα αρσενικής και θηλυκής ενέργειας». Την ιδέα αυτή ενίσχυαν και τα μαλλιά του: ένα συνονθύλευμα φτιαγμένο σε μπούκλα περμανάντ με λίγες κυματιστές τούφες να ξεφεύγουν στο πίσω μέρος δημιουργώντας αυτό που λέμε «χαίτη-λασπωτήρας». Το λουκ προκάλεσε συγκρίσεις με εκείνα του Rick James και του Little Richard, ενώ παράλληλα παρέπεμπε σε μια μακρινή και πολύχρωμη ιστορία.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι η χαίτη (mullet) -η οποία χαρακτηρίζεται από κοντά κουρεμένα μαλλιά παντού, εκτός από το πίσω μέρος του κεφαλιού, όπου αφήνονται μακριά- εμφανίστηκε στην αρχαία Ασσυρία, την Αίγυπτο και την Ελλάδα. Τα ελληνικά κείμενα υποδεικνύουν ότι το στυλ ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές στους πολεμιστές- χωρίς αμφιβολία, οι μακρύτερες πίσω τούφες κρατούσαν το λαιμό τους ζεστό, ενώ οι αφέλειες εξασφάλιζαν ότι μπορούσαν να βλέπουν καθαρά και, πράγματι, το στυλ αυτό έχει κάτι που θυμίζει κράνος.
Στην «Ιλιάδα» του Ομήρου, για παράδειγμα, οι Άβαντες, μια φατρία ακοντιστών, περιγράφονται ως έχοντες «μαλλιά μακριά στο πίσω μέρος». Οι απεικονίσεις των Ελλήνων θεών επιβεβαιώνουν επίσης ότι αυτό ήταν ένα στυλ της εποχής: το Apollo Belvedere, ένα ρωμαϊκό γλυπτό του δεύτερου αιώνα, απεικονίζει τον Απόλλωνα με μαλλιά δεμένα στην κορυφή και μπούκλες να ρέουν στο λαιμό του. Και σε ορισμένους αυτόχθονες πληθυσμούς, συμπεριλαμβανομένων φυλών των Δυτικών Ηνωμένων Πολιτειών, όπως οι Blackfoot και οι Crow, τα μακριά μαλλιά συμβόλιζαν τη δύναμη και τη σύνδεση με το θείο, και μια άλλη εκδοχή της χαίτης -το μπροστινό μέρος συγκρατημένο με υλικά όπως γράσο και το πίσω μέρος μακρύ και μερικές φορές πλεγμένο – θεωρείται παραδοσιακό στυλ.
Ίσως, η χαίτη να προκάλεσε τόσο έντονες αντιδράσεις επειδή αρνείται να είναι κάτι σαφές, καθώς βρίσκεται μεταξύ μακριού και κοντού, αρσενικού και θηλυκού, καλόγουστου και κακόγουστου.
Το γεγονός ότι τον 19ο αιώνα, οι άνδρες της φυλής Nez Perce του βορειοδυτικού Ειρηνικού που άφηναν τα μαλλιά τους μακριά στο πίσω μέρος αντιμετώπισαν την πίεση των χριστιανών ιεραποστόλων να εγκαταλείψουν το στυλ τους για χάρη του πιο «πολιτισμένου» μας λέει πολλά για τα δεινά της πολιτιστικής διαγραφής, αλλά και για την συμμόρφωση γενικότερα. Σε μεγάλο μέρος του δυτικού κόσμου, οι χαίτες έχουν θεωρηθεί σε μεγάλο βαθμό ως ματαίωση της σύμβασης -είτε το γιόρταζε κανείς είτε το φοβόταν. Πάρτε, για παράδειγμα, τον David Bowie, ο οποίος τόλμησε ακραία γκλάμορους μακιγιάζ, ψυχεδελικές φόρμες και μια χτενισμένη πορτοκαλί χαίτη για να κάνει το ντεμπούτο του με το απόκοσμο alter ego του Ziggy Stardust το 1972. Λίγο καιρό μετά την εμφάνιση αυτού του λαμπερού εξωγήινου παρουσιάστηκε – από την εργατική τάξη, κυρίως- η υποκουλτούρα του πανκ για την οποία η εξέγερση ήταν ο λόγος ύπαρξης. Και όσο και αν κυριάρχησαν τα σκισμένα ρούχα, οι παραμάνες, οι αλυσίδες και τα σκουλαρίκια – το υλικό του «ντυσίματος αντιπαράθεσης», όπως το αποκαλούσε η πιονέρος Vivienne Westwood – η χαίτη έπαιξε μεγάλο ρόλο στην αισθητική του κινήματος. Το κουρελιασμένο στυλ ήταν σκόπιμα άσχημο. «Είχε ως στόχο να σοκάρει την κοινωνία», λέει ο κομμωτής Guido Palau, ο οποίος ήταν μέλος της πανκ σκηνής του Dorset της Αγγλίας τη δεκαετία του 1970 και έφερε περήφανη χαίτη. «Περπατούσες στο δρόμο και οι άνθρωποι περνούσαν απέναντι για να σε αποφύγουν», λέει. «Προκάλεσε χάος».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Στη δεκαετία του ’80 και στις αρχές της δεκαετίας του ’90, ελαφρώς πιο ήπιες εκδοχές χαίτης διαχέονται στην ευρύτερη κουλτούρα μέσω των διασημοτήτων της εποχής (Lionel Richie, Andre Agassi, τα μέλη των Duran Duran), πριν περάσουν στην περιοχή της λάθος αισθητικής με τους Billy Ray Cyrus και Michael Bolton. Φυσικά το κούρεμα καθιέρωσε την κυριαρχία του στα ροκ είδωλα. Οι Joan Jett, Patti Smith και Prince, τίμησαν το στυλ, το οποίο αντέγραψαν πολλοί από τους θαυμαστές τους.
Όμως η χαίτη είναι μια αρχή, μια χειρονομία, μια υπόσχεση. Και τελικά, το στυλ, που αποκωδικοποιείται ως «δουλειά μπροστά, πάρτι πίσω», είναι αρκετά τέλειο για τις συνεδριάσεις του Zoom.
«Οι queer άνθρωποι πιθανότατα δεν πήγαιναν σε ένα mainstream κομμωτήριο, επειδή δεν ήταν ένας χώρος όπου ένιωθες άνετα», λέει η Rachael Gibson, συντάκτρια ομορφιάς, με έδρα το Λονδίνο, η οποία διατηρεί έναν λογαριασμό στο Instagram με το όνομα The Hair Historian, βάζοντας και την queer κοινότητα στο παιγνίδι. «Από τη φύση του και επειδή ήταν ένα do-it-yourself κούρεμα, έγινε μια ισχυρή δήλωση ότι είσαι outsider». Παρόλα αυτά, μια δεκαετία περίπου αργότερα, το χτένισμα, που μέχρι τότε αποτελούσε τραγικό σημάδι της υπερβολικής προσπάθειας, έπεσε από τη μόδα με κρότο.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Ίσως, η χαίτη να προκάλεσε τόσο έντονες αντιδράσεις επειδή αρνείται να είναι κάτι σαφές, καθώς βρίσκεται μεταξύ μακριού και κοντού, αρσενικού και θηλυκού, καλόγουστου και κακόγουστου. Αλλά αν η αδυναμία κατηγοριοποίησης προκαλεί δυσφορία σε κάποιους, αυτό το είδος του ενδιάμεσου είναι ακριβώς αυτό που κάποιοι αναζητούν, ειδικά σε μια εποχή που το φύλο και το γούστο αισθάνονται, δικαίως και αποφασιστικά, τόσο ρευστά. Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, που τα τελευταία πέντε χρόνια η χαίτη έχει γνωρίσει μια σχετική αναβίωση. Μορφές της ποπ κουλτούρας, όπως η Rihanna, η οποία παίζει συχνά με το στυλ, και η Miley Cyrus, της οποίας η ήπια εκδοχή έχει γίνει ένα είδος υπογραφής, επανέφεραν την χαίτη και τhn καθιέρωσαν και πάλι ως cool. Εμφανίστηκε σε πληθώρα επιδείξεων πασαρέλας το φθινόπωρο του 2022, όπως στην ready-to-wear συλλογή του Junya Watanabe, στην οποία τα μοντέλα περπάτησαν με τυχαία βαμμένες με χρώματα εκδοχές, καθώς και με πανκ δερμάτινα μπουφάν, και στην επίδειξη της Stella McCartney, η οποία παρουσίασε πιο «δασύτριχες» εκδοχές που θύμιζαν ροκάδες της δεκαετίας του ’70. Ο Guido Palau είναι υπεύθυνος για τις μπλιτζαρισμένες χαίτες που είδαμε στο σόου του Alexander McQueen την άνοιξη του 2022, με εμφανείς αναφορές στον Bowie. Ο hairstylist υπενθυμίζει ότι ο ιδρυτής του brand λάτρευε ιδιαίτερα το στυλ. «Του άρεσε η αίσθηση του παιχνιδιού», λέει η Palau, «το κοντό και το μακρύ μαζί».
Παιχνίδι, ναι, αλλά τι γίνεται με την ενδυνάμωση; Η γενιά Z έχει καταστήσει ιδιαίτερα σαφές ότι υπάρχουν πολλά που πρέπει να αντιμετωπιστούν. «Είτε είναι η συνείδηση της κλιματικής αλλαγής στην οποία έχουν γεννηθεί, είτε η ζωή τους μέσα στο διαδίκτυο, είτε ένας ακόμα πόλεμος, αναγνωρίζουν την βαναυσότητα του κόσμου», λέει η Moya Luckett, ιστορικός των μέσων μαζικής ενημέρωσης και καθηγήτρια της κουλτούρας των διασημοτήτων στο N.Y.U., η οποία έχει παρατηρήσει συχνότερους και πιο ριζοσπαστικούς πειραματισμούς στις εμφανίσεις των φοιτητών της τα τελευταία χρόνια. «Τους ενδιαφέρει να σπρώχνουν τα όριά τους». Ταυτόχρονα, αυτή η γενιά αναγνωρίζει ότι βρισκόμαστε σε μια μεταμοντέρνα εποχή στην οποία κανένα look δεν είναι απόλυτα in ή out, ούτε καν τόσο πιθανό να προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις. Θα ήταν δύσκολο να βρει κανείς κάποιον που να διασχίζει το δρόμο για να αποφύγει έναν πάνκη το 2022. Όπως το βλέπει η Palau, «είναι αρκετά δύσκολο να σοκάρεις τους ανθρώπους με τα μαλλιά σου πλέον, υπάρχουν τόσα πολλά σοκαριστικά πράγματα στον κόσμο». Τα παιδιά γνωρίζουν, επίσης, ότι οι πολιτικές δυνατότητες της αισθητικής φτάνουν μέχρις ενός σημείου. Όμως η χαίτη είναι μια αρχή, μια χειρονομία, μια υπόσχεση. Και τελικά, το στυλ, που αποκωδικοποιείται ως «δουλειά μπροστά, πάρτι πίσω», είναι αρκετά τέλειο για τις συνεδριάσεις του Zoom.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
*Με στοιχεία από nytimes.com
