Όλοι έχουμε δικαίωμα στην πλήξη

Στην ιαπωνική τέχνη και το design, ο όρος yohaku no bi (余白の美 ) εκφράζει την ομορφιά του κενού χώρου. Χρησιμοποιείται σε όλες τις τέχνες, από την αρχιτεκτονική, την κηπουρική και τη μαγειρική τέχνη μέχρι τη ζωγραφική, τη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο. Το yohaku – ο κενός χώρος – είναι ισχυρό για πολλούς λόγους: δίνει μορφή στο στερεό μέσω του κενού- μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να κατευθύνει το μάτι και προσφέρει στο μάτι ένα μέρος για να ξεκουραστεί- περιέχει άπειρες δυνατότητες- και δίνει χώρο στον θεατή να αλληλεπιδράσει και να εμπλακεί με το έργο, να δει τον εαυτό του στο έργο τέχνης, κάνοντάς το δικό του. Εν ολίγοις, ένας κενός χώρος με κάθε δυνατό τρόπο εμπλουτίζει και ενισχύει το περιεχόμενο και την εμπειρία ενός πίνακα, ενός κήπου, ενός γεύματος, μιας αρχιτεκτονικής, μιας ταινίας, ενός βιβλίου ή ενός σχεδίου.

Ωστόσο, στην καθημερινή μας ζωή, η τοξική μας φιλοδοξία και ο φόβος της πλήξης μας πνίγουν σε ένα βουνό από  πληροφορίες, δουλειές και δραστηριότητες. Ακριβώς όπως ένα έργο τέχνης χρειάζεται yohaku, η ζωή μας χρειάζεται επιτέλους λίγο κενό. Χρειαζόμαστε την πλήξη.

Η πλήξη είναι μια ενδιάμεση κατάσταση. Η παραγωγικότητα σας καλεί να επιβιβαστείτε σε έναν τροχό για χάμστερ και λέει: «κινηθείτε, κινηθείτε, κινηθείτε». Η πλήξη έρχεται μετά από εκείνο το «δεν ασχολούμαι άλλο». Είναι δυσάρεστη γιατί είναι αβέβαιη. Είναι ασαφής. Αλλά είναι επίσης μια ευκαιρία να αναπροσαρμόσετε τη ζωή σας προς τις αξίες σας ή απλά να ξεκουραστείτε και να αποκαταστήσετε τις δυνάμεις σας. Η πλήξη είναι η παύση ανάμεσα στις αναπνοές. Δεν είναι η εκπνοή της παραγωγής. Δεν είναι η εισπνοή της έμπνευσης. Είναι ο ενδιάμεσος χώρος. Το yohaku της ζωής μας.

Το «Μόνο οι βαρετοί άνθρωποι βαριούνται» είναι μια ταπεινωτική αντίληψη που δεν μας επιτρέπει να είμαστε συμφιλιωμένοι με την πλήξη μας χωρίς να ντρεπόμαστε γι’ αυτήν. Όταν ενστερνιζόμαστε αυτό το συναίσθημα, είναι πιο πιθανό να εμπλακούμε σε τοξικές φιλοδοξίες παρά να αναρωτηθούμε για το αν ζούμε μια ζωή που υπακούει στις αξίες μας. Είναι πιο πιθανό να πιάσουμε αρχίσουμε να σκρολάρουμε στο τηλέφωνό μας  ή να αρχίσουμε να σβήνουμε email από το inbox μας, ώστε ο αριθμός να πλησιάσει όσο γίνεται πιο κοντά στο 0 καθώς περιμένουμε στην ουρά. Με αυτόν τον τρόπο πιστεύουμε ότι εξουδετερώνουμε κάθε πιθανότητα πλήξης ενώ στην πραγματικότητα χάνουμε την ευκαιρία να ανασυγκροτηθούμε. Η υπερφόρτωση με πληροφορίες μας κάνει αγχωμένους και ανήσυχους, και η ενίοτε αναγκαία εστίαση στον ψηφιακό κόσμο όχι μόνο εξουδετερώνει την ικανότητά μας να παρατηρούμε τον φυσικό κόσμο γύρω μας, αλλά και μας αφήνει αποσυνδεδεμένους από τον ίδιο μας τον εαυτό.

Όταν αναζητούμε κατασταλτική θεραπευτική αγωγή, ψυχοδραστικά φάρμακα ή ναρκωτικά και άλλα “downers” με στόχο να καταστείλουμε τα συναισθήματά μας – πίνουμε, αποβλακωνόμαστε στην τηλεόραση, ψωνίζουμε on-line, στέλνουμε μηνύματα σε έναν πρώην, ελέγχουμε το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, τσεκάρουμε τα social μας, όταν πιάνουμε το τηλέφωνό μας για να γεμίσουμε αυτό το κενό καθώς περιμένουμε στην ουρά, στο λεωφορείο, ανάμεσα σε συναντήσεις, περπατώντας στο δρόμο – χάνουμε την ευκαιρία εκείνη τη στιγμή να επανεκτιμήσουμε, να επαναπροσδιορίσουμε, να αμφισβητήσουμε τη ζωή σε σχέση με τις αξίες μας.

Αλλά χωρίς να επιτρέψουμε τη διαδικασία της ενδιάμεσης κατάστασης (όπως αυτή που επιτρέπει η πλήξη) της ανασυγκρότησης και του αναστοχασμού, μπορεί να μη συνδεθούμε ποτέ με τον εαυτό μας, με αποτέλεσμα να νιώθουμε όλο και πιο εξαντλημένοι, αγχωμένοι, χαμένοι, και αποσυνδεδεμένοι. Έχουμε δικαίωμα στην πλήξη. Όπως επίσης και να χρησιμοποιούμε αυτή την πλήξη ως τρόπο για να ξανασυνδεθούμε με τον εαυτό μας, ως έναν τρόπο να αφήνουμε χώρο για δημιουργικότητα, φαντασία, δυνατότητα, αποκατάσταση. Χωρίς πλήξη δεν μπορούμε να ανασυγκροτηθούμε πλήρως, δεν μπορούμε να σκεφτούμε, δεν μπορούμε να φανταστούμε. Και όταν δεν μπορούμε να έχουμε πλήρη αποκατάσταση, να σκεφτούμε ή να φανταστούμε, οι φλόγες της τοξικής μας  φιλοδοξίας καίνε μέχρι να μας κάψουν.

Με τον ίδιο τρόπο που η «απομόνωση» και η «μοναξιά» εκφράζουν δύο διαφορετικούς τρόπους του να είσαι μόνος, ίσως χρειαζόμαστε μια νέα λέξη για την πλήξη yohaku που να εκφράζει τη θετική συμβολή που μπορεί να προσφέρει η πλήξη μέσω του χώρου που μας αφήνει, της ξεκούρασης και των δυνατοτήτων που μπορεί να φέρει στην κατά τα άλλα φορτωμένη με πληροφορίες ζωή μας.

Πώς να διεκδικήσουμε το δικαίωμά μας στην πλήξη

Το δικαίωμα στην πλήξη είναι:

– Το δικαίωμα να μην είμαστε παραγωγικοί. Δεν χρειάζεται να «τρέχω», να παράγω, να παραδίδω, να δουλεύω ασταμάτητα σαν σκυλί.

– Το δικαίωμα στις δικές μου σκέψεις.

– Το δικαίωμα να αλλάζω γνώμη. Το θάρρος για αλλαγή είναι αξιοθαύμαστο.

– Το δικαίωμα να νοιάζομαι λιγότερο για την εμφάνιση και περισσότερο για το πώς αισθάνεται το σώμα μου.

– Το δικαίωμα να παίζω. Το δικαίωμα να διασκεδάζω. Το δικαίωμα να αφιερώνω χρόνο για να κάνω κάτι που δεν θα «εξελίξει» την καριέρα μου.

– Το δικαίωμα να ξεκουράζομαι.

– Το δικαίωμα να ονειροπολώ. Το δικαίωμα να αφήνω το μυαλό μου να περιπλανιέται και να προβληματίζεται. Να έχω ένα ολόκληρο δημιουργικό εσωτερικό τοπίο μόνο για τον εαυτό μου. Να ξεκινάω προτάσεις με το «Τι θα γινόταν αν…» και να τις τελειώνω με το «…γιατί όχι;».

– Το δικαίωμα να είμαι ακίνητη. Το δικαίωμα στην ησυχία.

– Το δικαίωμα να μην ξέρω. Να μην έχω όλες τις απαντήσεις. Το δικαίωμα να εξερευνώ. Το δικαίωμα να ψάχνω. Το δικαίωμα να αμφισβητώ.

– Το δικαίωμα να φαντάζομαι έναν πιο όμορφο, δίκαιο και ασφαλή για όλους κόσμο. Το δικαίωμα στην φαντασίωση.

– Το δικαίωμα να μην έχω μελλοντικά σχέδια.

– Το δικαίωμα να δοκιμάζω πράγματα που μπορεί να μην «αξίζουν τον χρόνο μου», αλλά που παρ’ όλα αυτά τα βρίσκω ενδιαφέροντα.

– Το δικαίωμα να μην υπάρχουν φωτογραφίες ως τεκμήρια για κάπου που πήγα.

– Το δικαίωμα να ακούσω έναν δίσκο πολλές φορές προσπαθώντας να αποστηθήσω τους στίχους όπως έκανα στα 15.

– Το δικαίωμα για άσκοπες περιπλανήσεις στην πόλη.

– Το δικαίωμα να γράφω ποίηση, να περπατώ στα πάρκα και να συναντώ φίλους στο δρόμο τυχαία και να τους προτείνω να πάμε για πίτσα και μπύρα.

– Το δικαίωμα να μην ξέρω τι ακριβώς θέλω από τη ζωή και να μην έχω κανονισμένα ραντεβού και πρόγραμμα, το δικαίωμα να μην έχω κάνει τα ψώνια της εβδομάδας.

– Το δικαίωμα να αφουγγραστώ και να προσπαθήσω να καταλάβω τι προσπαθεί να μου πει το αίσθημα της πλήξης για τη ζωή μου, την αξία μου, τα όριά μου. Να αναστοχαστώ και να συνδεθώ με τον εαυτό μου. Είμαι αυτό που θέλω να είμαι; Ή το κάνω επειδή φαίνεται καλό στα χαρτιά, αυτό που θέλουν οι γονείς μου για μένα, αυτό που περιμένει ο σύντροφός μου από μένα, αυτό που επιδιώκουν οι φίλοι μου;

– Το δικαίωμα στον κενό χώρο.

Μπορεί να φαίνεται αντιφατικό και αμήχανο το να αποδεχόμαστε και να εντάσσουμε την πλήξη στη ζωή μας, αλλά αν καταφέρουμε να αφήσουμε την ντροπή και τον φόβο της πλήξη κατά μέρους, μπορεί να αποτελέσει ένα πολύτιμο εργαλείο στη ζωή μας και ένας τρόπος για να ξεπεράσουμε τις όποιες τοξικές φιλοδοξίες μπορεί να έχει ο καθένας μας.

Δείτε επίσης: Κοινωνία της κόπωσης: Γιατί η σύγχρονη εποχή εξελίσσεται σε μια κατάσταση γενικής εξάντλησης;