Πριν γράψω οποιαδήποτε λέξη γι’ αυτό το άρθρο, θα ήθελα να πω ότι μόλις διάβασα για τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας, κατευθείαν μου βγήκε η αυθόρμητη ανάγκη να τρέξω στο ημερολόγιο του κινητού μου και να ελέγξω αν βρισκόμαστε ακόμα στο 2025 ή έχουμε επιστρέψει στο 1725.

Λοιπόν, για να μην σας κρατάω σε αγωνία, η είδηση που διάβασα είχε να κάνει με τα period tracking apps ή, αλλιώς, το ηλεκτρονικό τεφτέρι που έχουμε στο κινητό μας για να γνωρίζουμε, εμείς οι γυναίκες, ανά πάσα στιγμή αν όλα βαίνουν καλώς στο γυναικολογικό μας σύστημα. Αν είσαι γυναίκα ή άτομο με μήτρα, μάλλον ξέρεις πολύ καλά για τι πράγμα μιλάω. Είναι αυτή η πολύτιμη εφαρμογή που, ακόμα και αν αλλάξεις τη συσκευή του κινητού σου, θα τρέξεις αμέσως να την κατεβάσεις ξανά. Αλλά αν διαβάζεις αυτές τις γραμμές και ακόμα δεν μπορείς να καταλάβεις περί τίνος πρόκειται, θα αφιερώσω τις επόμενες λέξεις για να σου εξηγήσω γιατί αυτές οι εφαρμογές είναι ταυτόχρονα ο μεγαλύτερος φίλος και ο χειρότερος εχθρός για όσους τις χρησιμοποιούν.

Μέσα σε αυτά τα apps, ο χρήστης μπορεί να καταγράψει οποιαδήποτε πληροφορία ανταποκρίνεται στο lifestyle του. Μερικές από αυτές τις πληροφορίες είναι ο κύκλος της περιόδου, οι διατροφικές προτιμήσεις, η άθληση, η διάθεση, το ποσοστό σεξουαλικής επιθυμίας, τα επίπεδα ορμονών και η χρήση αντισύλληψης. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι και ένα χρυσωρυχείο προσωπικών δεδομένων, που βοηθούν στη δημιουργία καταναλωτικών προφίλ για λογαριασμό των μεγάλων επιχειρήσεων. Και πράγματι, σύμφωνα με τη νέα έκθεση του Κέντρου Τεχνολογίας και Δημοκρατίας Minderoo του Πανεπιστημίου του Cambridge, φαίνεται ότι όλα αυτά τα δεδομένα έχουν μεγάλη οικονομική αξία, καθώς μπορούν να γλιτώνουν χρόνο και χρήμα από τις μεγάλες εταιρείες στο να ψάχνουν μέσα από δικές τους έρευνες για το «σωστό» καταναλωτικό κοινό.

Τα πράγματα, όμως, δεν είναι τόσο απλά όσο φαίνονται με μια γρήγορη ματιά. Όλο αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με τις διαφημίσεις σοκολάτας που θα πετάγονται κάθε φορά που κάποια γυναίκα θα βρίσκεται στις πρώτες μέρες της περιόδου της· είναι κάτι πιο βαθύ και άκρως ανησυχητικό.

Οι συντάκτες της έκθεσης προειδοποιούν ότι, στην περίπτωση που τα δεδομένα από εφαρμογές παρακολούθησης κύκλου (CTA) πέσουν σε λάθος χέρια, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε εμπόδια που αφορούν τις προοπτικές απασχόλησης, την παρακολούθηση του χώρου εργασίας, τις διακρίσεις στην ασφάλιση υγείας, ακόμα και στην απαγόρευση των αμβλώσεων.

«Οι εφαρμογές παρακολούθησης του εμμηνορροϊκού κύκλου παρουσιάζονται ως μέσα ενδυνάμωσης των γυναικών και αντιμετώπισης του χάσματος υγείας μεταξύ των φύλων», δήλωσε η Δρ. Stefanie Felsberger, κύρια συγγραφέας της έκθεσης από το Κέντρο Minderoo του Cambridge. «Ωστόσο, το επιχειρηματικό μοντέλο πίσω από τις υπηρεσίες τους βασίζεται στην εμπορική χρήση, την πώληση δεδομένων χρηστών και πληροφοριών σε τρίτους με σκοπό το κέρδος».

«Υπάρχουν πραγματικοί και τρομακτικοί κίνδυνοι για την ιδιωτικότητα και την ασφάλεια των γυναικών ως αποτέλεσμα της εμπορευματοποίησης των δεδομένων που συλλέγονται από εταιρείες εφαρμογών παρακολούθησης κύκλου».

Σύμφωνα με αυτή την έκθεση, τα δεδομένα που έχουν μεγαλύτερη αξία είναι αυτά που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη. Έτσι κι αλλιώς, αυτή είναι η κομβική στιγμή στη ζωή μιας γυναίκας, που χαρακτηρίζεται από συνεχόμενες αλλαγές.
Για την ακρίβεια, τα δεδομένα σχετικά με την εγκυμοσύνη πιστεύεται ότι είναι πάνω από διακόσιες φορές πιο πολύτιμα από τα δεδομένα που σχετίζονται με την ηλικία, το φύλο ή την τοποθεσία. Η έκθεση επισημαίνει ότι η παρακολούθηση της περιόδου θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιηθεί για την εμπορική στόχευση των γυναικών σε διαφορετικά σημεία του κύκλου τους. Για παράδειγμα, η φάση των οιστρογόνων και η αυξημένη λίμπιντο θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αύξηση των διαφημίσεων καλλυντικών.

Όσον αφορά το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ε.Ε., τα δεδομένα παρακολούθησης του εμμηνορροϊκού κύκλου θεωρούνται ως ειδική κατηγορία, όπως αυτά που αφορούν τη γενετική ή την εθνικότητα, γι’ αυτό και έχουν μεγαλύτερη νομική προστασία. Παρ’ όλα αυτά, οι νόμοι φαίνεται να είναι κάπως πιο ελαστικοί στο Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς κάποια από αυτά τα δεδομένα έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί για να χρεώνουν τις γυναίκες για παράνομη πρόσβαση σε υπηρεσίες αμβλώσεων.

Αλλά μιας και μιλάμε για αμβλώσεις, οι ΗΠΑ δεν θα μπορούσαν να είναι έξω από τη συζήτηση. Στην περίπτωσή τους, τα δεδομένα σχετικά με την περίοδο έχουν ήδη ξεκινήσει να συλλέγονται από αξιωματούχους που προσπαθούν με νύχια και με δόντια να υπονομεύσουν την πρόσβαση στις αμβλώσεις.

«Τα δεδομένα παρακολούθησης περιόδου χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο της αναπαραγωγικής ζωής των ανθρώπων», δήλωσε ο Felsberger. «Δεν πρέπει να αφεθούν στα χέρια ιδιωτικών εταιρειών».

Έρευνες από τα μέσα ενημέρωσης, τους μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς και τις ομάδες των καταναλωτών αποκάλυψαν ότι τα apps κοινοποιούν δεδομένα σε τρίτους, από διαφημιστές έως τεχνολογικούς γίγαντες όπως το Facebook και η Google.

Η έκθεση επικαλείται στοιχεία έρευνας που δημοσιεύθηκε νωρίτερα φέτος από την Privacy International, η οποία δείχνει ότι, ενώ τα μεγάλα apps έχουν ενημερώσει για την κοινοποίηση των προσωπικών δεδομένων, οι πληροφορίες από μικρότερες εφαρμογές στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ φαίνεται να συλλέγονται χωρίς «ουσιαστική συγκατάθεση».

Παρά τις βελτιώσεις στην προστασία δεδομένων, η έκθεση υποδηλώνει ότι οι πληροφορίες των χρηστών εξακολουθούν να κοινοποιούνται σε τρίτους, όπως δίκτυα παράδοσης που βασίζονται στο cloud και μετακινούν τα δεδομένα, και εξωτερικούς προγραμματιστές που έχουν αναλάβει τη διαχείριση των λειτουργιών των εφαρμογών.

Όχι ότι η όλη κατάσταση μας κάνει να πέφτουμε από τα σύννεφα, καθώς το ζήτημα των προσωπικών δεδομένων είναι ένα φλέγον θέμα που δεν θα πάψει να μας απασχολεί, αλλά πραγματικά νομίζω ότι έχουμε ξεπεράσει κατά πολύ τα όρια. Για μια ακόμη φορά το γυναικείο σώμα αλυσοδένεται με τις αλυσίδες των «μεγάλων εξουσιών», στέκοντας γυμνό απέναντι στα καπρίτσια του καθενός.

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.