Σεπτέμβριος, ο μήνας των σχολείων. Για τους γονείς το καλοκαίρι τελείωσε, ακόμη και αν το θερμόμετρο ξεπεράσει τους 30 βαθμούς Κελσίου, ενώ οι υπόλοιποι μπορούν να συνεχίσουν ανενόχλητοι τη ζωή τους, μακριά από αγχωμένα πρωινά ξυπνήματα για να μην χαθεί η πρώτη ώρα μαθήματος, προετοιμασία σχολικής τσάντας και κολατσιού, τσεκάρισμα εργασιών και υπολογισμός ρούχων που θα φορέσει το παιδί την επόμενη μέρα. Σίγουρα, ο καθένας έχει τα δικά του -δεν τραβάνε ζόρια μόνο οι γονείς. Παρ΄όλα αυτά, δικαιωματικά, ο Σεπτέμβριος ανήκει σε παιδιά, μαθητές και γονείς. Μην τα φέρουμε και #ola_anapoda.

Έχοντας αφήσει πίσω μας την 11η Σεπτεμβρίου -η οποία έχει συνδεθεί με την έναρξη των σχολείων, την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους της Νέας Υόρκης και το στρατιωτικό πραξικόπημα του Pinochet στη Χιλή (όλα τρομακτικά)- οι περισσότεροι γονείς έχουν προετοιμαστεί ήδη ψυχολογικά -και πρακτικά- για τη νέα σχολική χρονιά. Τετράδια, τσάντες, κασετίνες, γραφική ύλη κ.α. άδειασαν (και θα αδειάσουν) τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς, ενώ, παράλληλα, ξεκινάει και η αναζήτηση των εξωσχολικών δραστηριοτήτων που θα πάνε φέτος τα παιδιά. Σκάκι ή ζωγραφική; Μπάσκετ, ποδόσφαιρο ή καλλισθενική; Ωδείο ή ρομποτική; Και, φυσικά, μέσα σε όλα: οι ξένες γλώσσες.

Ωστόσο, οι γονείς συνήθως δεν είναι προετοιμασμένοι γι’ αυτό που σταδιακά -αν όχι άμεσα- θα εμφανιστεί και αφορά τις εκρήξεις θυμού των παιδιών με την επιστροφή τους στο σπίτι από το σχολείο.

Το φαινόμενο των εκρήξεων

Η συγκεκριμένη συμπεριφορά, σύμφωνα με τους παιδοψυχολόγους, είναι ένα συνηθισμένο φαινόμενο. Το παιδί πηγαίνει στο σχολείο με καλή διάθεση, περνάει καλά όσες ώρες βρίσκεται εκεί, και μετά, αφού γυρίσει σπίτι, καταρρέει συναισθηματικά. Φωνάζει, γκρινιάζει, κλαίει. «Ένα εντελώς διαφορετικό παιδί», μου είπε η Κ., που δουλεύει με τηλεργασία στο σπίτι.

Γιατί λοιπόν τα παιδιά, ενώ είχαν μια φαινομενικά ήρεμη και καλή μέρα στο σχολείο, αλλάζουν συμπεριφορά όταν επιστρέφουν σπίτι; Συχνά, ο λόγος είναι απλός. Όπως αναφέρει η Amanda Morin, συγγραφέας του “The Everything Parent’s Guide to Special Education” και πρώην διευθύντρια της μη κυβερνητής οργάνωσης Understood, που ευαισθητοποιεί τον κόσμο παρέχοντας ενημέρωση για άτομα με διαφορετική συμπεριφορά, «Τα παιδιά είναι εξαντλημένα και το σπίτι μπορεί να είναι ένα ασφαλές μέρος για να βγουν εκτός εαυτού».

Οι λόγοι που ένα παιδί ξεσπάει μετά το σχολείο

Για αρκετά παιδιά -αν όχι τα περισσότερα- το σχολείο, ειδικά στις πρώτες τάξεις, είναι μια ευχάριστη καθημερινή εμπειρία με μάθημα και παιχνίδι εναλλάξ. Όμως, παράλληλα, για ορισμένα παιδιά είναι τελείως εξαντλητικό.

Τα παιδιά περνούν όλη την ημέρα προσπαθώντας να μην κάνουν φασαρία μέσα στην τάξη, να συγκεντρώνονται στο μάθημα, να ανταπεξέλθουν στο άγχος των ερωτήσεων από τους δασκάλους, να δημιουργήσουν και να διαχειριστούν φιλίες. Ταυτόχρονα, να ακολουθήσουν τους κανόνες του σχολείου και τις ρουτίνες που προκύπτουν.

Σε αυτές τις ηλικίες, τα παιδιά δεν έχουν πάντα τον απαραίτητο αυτοέλεγχο και δεν έχουν αναπτύξει ακόμη τις δεξιότητες αντιμετώπισης των στρεσογόνων καταστάσεων. Κάποια παιδιά μαθαίνουν να ανταπεξέρχονται σε αυτές μέσω της μοντελοποίησης, δηλαδή αντιγράφοντας άλλους ανθρώπους. Αλλά τα περισσότερα παιδιά, χρειάζονται σχετική διδασκαλία.

Αυτά, μπορεί να είναι πιο ευαίσθητα από άλλα παιδιά της ηλικίας τους στις σχολικές απαιτήσεις και στο χτίσιμο των διαπροσωπικών σχέσεων, μπορεί να δυσκολεύονται με τα μαθηματικά, την ανάγνωση ή τον ορθογραφία και, έτσι, μέχρι το τέλος της ημέρας, δεν τους έχει απομείνει ενέργεια για να συγκρατήσουν τα συναισθήματά τους. Επιπλέον, μπορεί να μην γνωρίζουν καν ότι είναι καταβεβλημένα.

Γι’ αυτό τον λόγο, σύμφωνα με τους ειδικούς, τα παιδία θα πρέπει να νιώθουν ασφάλεια να εκφραστούν στο σπίτι, όποιο και αν είναι το συναίσθημά τους. Θα πρέπει να γνωρίζουν έμπρακτα ότι οι δικοί τους άνθρωποι είναι εκεί για εκείνα χωρίς μεταβολές στην τροφοδότηση και έκφραση αγάπης και μπορούν να τα βοηθήσουν να μάθουν πώς θα ηρεμούν ανεξάρτητα από το πώς συμπεριφέρονται.

Η διαχείριση των εκρήξεων μετά το σχολείο

Η αλήθεια είναι πως δεν είναι εύκολο να βλέπεις τα παιδιά να είναι αναστατωμένα και να διακατέχονται από θυμό έχοντας συναισθηματικές εκρήξεις. Παρακάτω, θα βρείτε κάποιους τρόπους για να τα βοηθήσετε να αντιμετωπίσουν αυτά τα συναισθήματα:

Παραμείνετε σιωπηλοί

Αφήστε τις ερωτήσεις που αφορούν το σχολείο για αργότερα. Τα περισσότερα παιδιά χρειάζονται λίγο χρόνο για να χαλαρώσουν πριν μιλήσουν για τη μέρα τους.

Οι γονείς έχουν μια ανάγκη να πάρουν μια άμεση ενημέρωση από τα παιδιά τους για το τι συνέβη κατά τη διάρκεια της σχολικής ημέρας, αλλά τα περισσότερα παιδιά έχουν επίσης ανάγκη να αποσυμπιεστούν, να βάλουν σε μια σειρά τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους και να χαλαρώσουν πριν συζητήσουν οτιδήποτε τους απασχόλησε στο σχολείο.

Να είστε απλοί

Ένας απλός χαιρετισμός με αγάπη και μια αγκαλιά είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να συνδεθείτε με το παιδί σας και έτσι να παρέχετε τον απαραίτητο συναισθηματικό χώρο μετά από μια σχολική ημέρα.

Αφήστε τα παιδιά ελεύθερα

Τα παιδιά χρειάζονται χρόνο: να παίξουν, να αράξουν, να διαβάσουν ό,τι θέλουν ή να δημιουργήσουν κάτι με τους δικούς τους όρους. Ο χρόνος χωρίς δομή και πλαίσια είναι το πρώτο πράγμα που χάνεται όταν ξεκινάει το σχολείο και αυτό μπορεί να έχει μεγάλες επιπτώσεις στα παιδιά, είτε κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς είτε αργότερα στη ζωή τους.

Να είστε παρόντες

Οι γονείς ανησυχούν ιδιαίτερα για το λεγόμενο «screen time» των παιδιών, δηλαδή το πόσο χρόνο αφιερώνουν τα παιδιά σε οθόνες, ενώ ξεχνάνε ότι το screen time αφορά και τους ίδιους. Είναι λοιπόν σημαντικό να δείχνουν οι γονείς ότι είναι παρόντες στη στιγμή που τα παιδιά επιστρέφουν από το σχολείο στο σπίτι, αλλά, παράλληλα, αν διαπιστώσουν ότι τα παιδιά έχουν ανάγκη την “απουσία” τους, να το αποδεχθούν και να αποχωρήσουν δίνοντας έτσι χώρο και χρόνο.

Όταν μιλάνε τα παιδιά, να ακούμε

Συνήθως τα παιδιά χρειάζονται κάποιον να τα ακούσει ενώ επεξεργάζονται τα συναισθήματά τους και προσπαθούν να λύσουν τα προβλήματά τους εκφράζοντάς τα. Αφήστε τα παιδιά να εκφραστούν ελεύθερα γιατί μόνο έτσι θα σας μιλήσουν με ειλικρίνεια.

Οι εργασίες για το σπίτι ας γίνουν αργότερα

Ένα παιδί δυσκολεύεται να διαχειριστεί την μεταβίβαση από το περιβάλλον του σχολείου στο σπίτι και αυτό γίνεται ακόμα πιο έντονο αν η επιστροφή τους συνοδεύεται με απευθείας έναρξη των εργασιών. Αν πρώτα παίξουν ή δεν κάνουν τίποτα, θα τα βοηθήσει να ανασυνταχθούν και να “βουτήξουν” αργότερα στα μαθήματα.

Δώστε τους αγαπημένα σνακ

Πολλά παιδιά επιστρέφουν στο σπίτι αφυδατωμένα και πεινασμένα, ακόμη και αν σας ενημερώνουν για το αντίθετο ή αν έχουν φάει ό,τι κολατσιό τους είχατε δώσει για το σχολείο. Η αγαπημένη τους λιχουδιά μαζί με ένα ποτήρι νερό θα τα βοηθήσει να νιώσουν καλύτερα και αν καθίσετε μαζί τους να μοιραστείτε την στιγμή τα πράγματα θα πάνε καλύτερα.

*Αν τα ξεσπάσματα είναι έντονα και δε μπορείτε να τα διαχειριστείτε, τότε θα πρέπει να συμβουλευτείτε έναν ειδικό.

➪ Με πληροφορίες από: Understood, PBS, Motherly