O ήχος της σιωπής μπορεί να γίνει εκκωφαντικά ενοχλητικός μέσα σε ένα ανηχωϊκό δωμάτιο ή anechoic room. Enjoy the silence κανείς;

Mέσα σε ένα ανηχωϊκό δωμάτιο, ένας απλός ήχος γίνεται εκκωφαντικός και όταν κινείστε, τα κόκαλά σας κάνουν έναν ήχο σαν τρίξιμο. Κάποιοι ακούν μέχρι και το ίδιο τους το… αίμα να κυλάει στις φλέβες τους. Είναι ένα δωμάτιο για να τρελαθείς (ενδεχομένως και κανονικά).

Ο ανηχωικός θάλαμος είναι ένας εξειδικευμένος χώρος, ακουστικά απομονωμένος από το εξωτερικό περιβάλλον, με υλικά που απορροφούν τα ακουστικά κύματα που προσπίπτουν σε αυτά. Όταν μιλάμε, για παράδειγμα, ο ήχος της φωνής μας ανακλάται από όλες τις επιφάνειες γύρω μας. Εντός του θαλάμου, όμως, οι ανακλάσεις των ακουστικών κυμάτων στα τοιχώματα είναι αμελητέες. Το οποίο σημαίνει ότι αυτός που μιλάει, σταδιακά χάνει την αίσθηση του περιβάλλοντος γύρω του και νιώθει αίσθηση αποπροσανατολισμού.

Ο διασημότερος ανηχωικός θάλαμος είναι κατά πάσα πιθανότητα αυτός της Microsoft, στο Ρέντμοντ της Ουάσιγκτον. Το τσιμεντένιο αυτό δωμάτιο κατέχει το παγκόσμιο ρεκόρ Γκίνες ως «το πιο ήσυχο μέρος του κόσμου», καθώς εκεί μπορεί κανείς να ακούσει τον παλμό του, το αίμα του να κυλά, ακόμα και τον ήχο που κάνουν τα οστά του καθώς κινείται.

Μέσα σε αυτόν τον ανηχωϊκό θάλαμο – δηλαδή χωρίς ηχώ – ο θόρυβος του περιβάλλοντος εντός του χώρου προσεγγίζει το κατώτατο όριο, το απόλυτο μηδέν του ήχου – το επόμενο βήμα είναι το κενό ή η απουσία ήχου.

Ο χώρος κατέκτησε το παγκόσμιο ρεκόρ ησυχίας, όταν ο ήχος μέσα του μετρήθηκε στα -20,6 ντεσιμπέλ. Μείον είκοσι κόμμα έξι ντεσιμπέλ, ολογράφως.

«Μόλις κάποιος εισέρχεται στο δωμάτιο, αισθάνεται αμέσως μια παράξενη και μοναδική αίσθηση που είναι δύσκολο να περιγραφεί», αναφέρει στο CNN o Hundraj Gopal, επιστήμονας και κύριος σχεδιαστής της ανηχωϊκής αίθουσας της Microsoft, που κόστισε πάνω από 1,5 εκατομμύρια δολάρια. «Όταν γυρίσεις το κεφάλι σου, μπορεί να ακούσεις αυτή την κίνηση, μπορεί να ακούσεις τον εαυτό σου να αναπνέει», λέει.

Anechoic room: Κάτι σαν… κρεμμύδι από τσιμέντο και χάλυβα

Για να επιτευχθεί η απόλυτη σιωπή, το δωμάτιο έχει σχεδιαστεί σαν τη δομή του κρεμμυδιού.

Είναι κατασκευασμένο από έξι στρώματα τσιμέντου και χάλυβα και είναι μερικώς αποσυνδεδεμένο από το περιβάλλον κτίριο, επειδή βρίσκεται πάνω σε μια σειρά από ελατήρια απόσβεσης κραδασμών. Μέσα, οι σφήνες από ανθρακονήματα που είναι τοποθετημένα στο πάτωμα, στην οροφή και στους τοίχους για να «σπάνε» τα ηχητικά κύματα πριν αναπηδήσουν πίσω στο δωμάτιο.

Ωστόσο, κανείς δεν έχει καταφέρει να αντέξει μέσα στο δωμάτιο πάνω από 45 λεπτά. Τα λίγα άτομα που έχουν εισέλθει σε αυτό έχουν παραπονεθεί για την ίδια τους την φωνή, τον ήχο από το στομάχι τους, μέχρι και το πόσο δυνατά ακούγεται η αναπνοή τους. «Μερικοί άνθρωποι έρχονται για ένα μόλις λεπτό και βγαίνουν αμέσως», δήλωσε ο Gopal.

Υπάρχουν anechoic rooms και στην Ελλάδα;

Ναι, υπάρχουν, αν και είναι μετρημένα στα δάχτυλα του ενός χεριού, τονίζει η κ. Γεωργία Ρεμπούτσικα, διευθύνουσα σύμβουλος του Εθνικού Συστήματος Υποδομών Ποιότητας (ΕΣΥΠ), η οποία εξηγεί στην «Καθημερινή» ότι ο ανηχωικός θάλαμος χρησιμοποιείται για μετρήσεις ελεύθερου πεδίου. Μετρήσεις δηλαδή, που πρέπει να υλοποιηθούν χωρίς την παρεμβολή των ακουστικών κυμάτων από ανάκλαση.

Στόχος των μετρήσεων, σημειώνει η κ. Ρεμπούτσικα, είναι η μελέτη των ακουστικών ιδιοτήτων διαφόρων αντικειμένων και οργάνων, όπως ηχεία, μικρόφωνα και διάφορες ηχητικές πηγές. Τέτοιου είδους μετρήσεις πραγματοποιούνται στον δεύτερο ανηχωικό θάλαμο της Θεσσαλονίκης, στο Ελληνικό Ινστιτούτο Μετρολογίας, το οποίο λειτουργεί υπό την «ομπρέλα» του ΕΣΥΠ. Από την άλλη πλευρά, ο θάλαμος στο ΑΠΘ αφορά κυκλώματα υψηλών συχνοτήτων, όπου γίνονται μετρήσεις οποιασδήποτε συσκευής μπορεί να δουλεύει στο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα, όπως κεραίες και διατάξεις για τις προηγμένες ασύρματες επικοινωνίες (π.χ. 5G).

«Για ένα πείραμα, πέρα από τη σχεδίαση και την κατασκευή της διάταξης, η μέτρηση μπορεί να διαρκέσει από μερικά λεπτά έως κάποιες ώρες. Το κόστος των πειραμάτων διαφέρει ανάλογα με το πόσο εξειδικευμένα είναι. Για τον θάλαμο του ΑΠΘ μπορεί να ξεκινήσει από μερικές εκατοντάδες ευρώ και να ξεπεράσει τα 1.000 ευρώ. Πάντως, ο κ. Γιούλτσης τονίζει χαρακτηριστικά ότι «δεν ξέρει πόσες φορές» έχει αποσβεστεί το κόστος της δημιουργίας του θαλάμου από την ολοκλήρωσή του προ δεκαπενταετίας. Τότε, για το στήσιμό του -που διήρκεσε περίπου δύο χρόνια – χρειάστηκαν μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ. Ενδεικτικά, μόνο το κύριο όργανο μέτρησης, ο αναλυτής κυκλωμάτων, στοίχισε 100.000 ευρώ», τονίζει το δημοσίευμα της «Καθημερινής».

Οι τοίχοι του ανηχωικού θαλάμου στο ΕΙΜ μοιάζουν με μαξιλάρια. Αντιθέτως, στο ΑΠΘ είναι επικαλυμμένοι με ένα υλικό σπογγώδες σε αίσθηση και με σχήμα πυραμίδας.

«Στους δύο θαλάμους της Θεσσαλονίκης ανατίθενται πειράματα και διακριβώσεις από εταιρείες και συνεργάτες. Ο θάλαμος στο ΕΙΜ, το οποίο είναι η «κεφαλή» του εθνικού μετρολογικού συστήματος, έχει πολύ υψηλές προδιαγραφές για τις διακριβώσεις και λειτουργεί σε εξαιρετικά χαμηλές συχνότητες. Από την άλλη πλευρά, ο χώρος του ΑΠΘ λειτουργεί σε συχνότητες άνω των 500 Μεγαχέρτζ και εξυπηρετεί παράλληλα το διδακτικό έργο, αφού διατίθεται και για ερευνητικούς και εκπαιδευτικούς σκοπούς. Παρότι η συμβολή των ανηχωΐκών θαλάμων είναι σημαντική και απαραίτητη, ο μικρός αριθμός τους στη χώρα δικαιολογείται από το περιορισμένο μέγεθος της ελληνικής βιομηχανίας», επισημαίνει το δημοσίευμα της εφημερίδας.

«Υπάρχει σαφέστατα ένα μέρος βιομηχανικής δραστηριότητας, αλλά δεν μπορούμε να συγκριθούμε με χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, ακόμη και με την Ολλανδία, ως προς το μέγεθος του εξοπλισμού που χρειάζεται να μετρηθεί», καταλήγει εμφατικά ο κ. Γιούλτσης.