Οι περισσότεροι από εμάς μεγαλώνουμε σε μια οικογένεια είτε γεννιόμαστε σε αυτή, είτε όχι. Από την παραδοσιακή, την μονογονεϊκή και την θετή οικογένεια μέχρι τη διευρυμένη, ο καθένας μας έχει σχηματίσει μία άποψη για το τι σημαίνει οικογένεια.

Σύμφωνα με την κλινική ψυχολόγο από την Ατλάντα Liz Currin, η ομάδα ανθρώπων που μας μεγάλωσε αναφέρεται ευρέως με τον όρο “οικογένεια καταγωγής” (Family Of Origin) και εμείς δεν μπορούμε να έχουμε τον έλεγχο ως παιδιά για το ποιος βρίσκεται ή μπορεί να ενταχθεί στην οικογένειά μας. Αν δηλαδή οι γονείς μας γεννήσουν άλλα δύο αδέρφια μετά από εμάς, αυτόματα θα είμαστε το ένα από τα τρία αδέρφια. Εάν οι γονείς μας χωρίσουν, συνήθως μετά μένουμε με τον έναν εξ αυτών, ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο να ξαναπαντρευτεί στο μέλλον -χωρίς απαραίτητα να μας ζητήσει τη γνώμη μας για την επιλογή του νέου συζύγου. Η οικογένεια ακόμα είτε παραμείνει σταθερή είτε όχι, εμείς ως παιδιά δεν έχουμε τη δύναμη να τη διαμορφώσουμε βάσει των δικών μας προτιμήσεων και αναγκών μας.

Η οικογένεια καταγωγής πέρα από συγγένειες εξ αίματος, μοιράζεται και πολιτιστικές και κοινωνικές αφηγήσεις. Αυτές κληροδοτούνται στα μικρότερα ηλικιακά μέλη της οικογένειας και παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των αξιών και της ταυτότητας ενός ατόμου. Η σχέση μας με τις οικογένειές μας είναι το θεμέλιο της πρώιμης κοινωνικοποίησής μας, διαδραματίζοντας καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς μας. Παρόλα αυτά, δεν είναι αυτονόητο ότι η οικογένεια θα προσφέρει στο εκάστοτε παιδί της άνευ όρων αγάπη και ασφάλεια. Η πραγματικότητα είναι συχνά διαφορετική από τη που έχουμε στο μυαλό μας ως κανονική.

Οι άνθρωποι μπορεί να κακομεταχειρίζονται, να αδιαφορούν, να παραμελούν, να καταπιέζουν, να εξουσιάζουν κ.α. μέλη της οικογένειάς τους συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών τους. Ίσως υπάρχουν και στο δικό σας περιβάλλον αυτά τα πρόσωπα ή σε κάποιο άλλο κοντινό σας πρόσωπο ή στο διπλανό σας διαμέρισμα. Αυτό που προσπαθώ να πω είναι ότι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο έχουμε γίνει μάρτυρες τέτοιων περιστατικών, ακόμα κι αν δεν αφορούν εμάς τους ίδιους.

Μια “οικογένεια από επιλογή” είναι μια διαφορετική οντότητα, δεδομένου ότι έχουμε λόγο για το ποιος είναι μέρος αυτής της οικογένειας. Αυτό συχνά έχει να κάνει με άτομα που αναγνωρίζουμε ως φίλους. Μπορεί να είναι φίλοι από την παιδική ηλικία, πανεπιστήμιο, τη πρώτη δουλειά, από κάποιο χόμπι. Μπορεί να είναι συνάδελφοι ή γείτονες ή και κάποιο μέλος της οικογένειάς σας που από δική σας επιλογή τους έχετε διαλέξει και για τη δεύτερή οικογένειά σας.

Η οικογένεια από επιλογή αναφέρεται σε μια ομάδα ατόμων με τα οποία κάποιος μοιράζεται έναν βαθύ συναισθηματικό δεσμό, που ξεπερνά τα όρια των σχέσεων αίματος. Πρόκειται για μία συνειδητή απόφαση δημιουργίας ουσιαστικής σύνδεσης. Σε αντίθεση με τις βιολογικές οικογένειες, οι επιλεγμένες οικογένειες σχηματίζονται μέσω αμοιβαίας αγάπης, κοινών εμπειριών, κοινών ενδιαφερόντων και μιας συνειδητής απόφασης να οικοδομήσουμε μια ουσιαστική σχέση. Οι οικογένειες από επιλογή δημιουργούνται με γνώμονα την ελευθερία.

Οι φίλοι είναι ο ακρογωνιαίος λίθος των υγιών σχέσεων και το θεμέλιο των συστημάτων κοινωνικής υποστήριξης μας. Όσοι συμμετέχετε ξέρετε ότι θα αλληλοϋποστηρίζεστε όσο διαρκεί η σχέση σας. Αυτό το δίκτυο θα προσαρμοστεί στις ανάγκες και τις αξίες του ατόμου και θα είναι απαλλαγμένο από τα δεσμά της καταπίεσης που μπορεί να υπήρχαν στην οικογένεια καταγωγής. Δεν είναι τυχαίο ότι η οικογένεια από επιλογή προτιμάται συχνότερα, από την οικογένεια καταγωγής.

Για πολλούς, οι επιλεγμένες οικογένειες παρέχουν μια αίσθηση του ανήκειν και της αποδοχής που μπορεί να είχαν στερηθεί πριν. Η ελευθερία επιλογής ατόμων που ευθυγραμμίζονται με τις αξίες κάποιου καλλιεργεί ένα περιβάλλον όπου η αυθεντικότητα και η ατομικότητα μπορούν να ευδοκιμήσουν. Αυτές λοιπόν, έχουν ως στόχο την προσωπική ανάπτυξη και άνθιση κάθε μέλους, αλλά και να δημιουργηθεί μία συνθήκη ασφαλούς μέρους (safe place) για όλα τα μέλη. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πολλές φορές ένας μέρος μπορεί να είναι μόνο ένας άνθρωπος.

Υπάρχει η πεποίθηση ότι η οικογένεια είναι μόνο μία και δεν πρέπει να την απαρνιόμαστε ό,τι κι αν έχει συμβεί. Υπάρχουν διάφορα γνωμικά στο διαδίκτυο προς ενίσχυση αυτής της άποψης, η οποία μπορεί να ωθήσει τους ανθρώπους εξαιτίας των τύψεων και των ενοχών να παραμείνουν σε κακοποιητικές γι’ αυτούς σχέσεις. Γιατί μία τέτοια σχέση μπορεί να είναι και η οικογενειακή.

Ο καθηγητής αυτοβελτίωσης και συγγραφέας Waye Dyer είχε πει ότι «οι φίλοι είναι η συγγνώμη του Θεού για την οικογένειά σου», όμως πέρα από το προφανές μήνυμα, υπάρχει και ένα άλλο που κρύβεται από πίσω. Αν έχουμε ταλαιπωρηθεί από την οικογένεια καταγωγής, είναι σημαντικό να μάθουμε να διαλέγουμε σωστά τα μέλη της νέας μας.

Η καλλιέργεια μιας δεύτερης οικογένειας, δεν είναι τόσο απλή. Πρόκειται για μία περίπλοκη διαδικασία και δυνητικά πολύ χρονοβόρα αν το άτομο που προσπαθεί να δημιουργήσει τη νέα του οικογένεια προηγουμένως είχε κακοποιηθεί, νιώσει παραμελημένος, ντρεπότον για τον εαυτό του ή δεν είχε άλλου είδους τραύματα. Αν δεν έχει πραγματοποιηθεί σωστά η συναισθηματική ανάπτυξη, τότε είναι πολύ πιθανό να κάνει λάθος επιλογές και να δει στα νέα μέλη, τα παλιά. Συνήθως αυτά τα άτομα σύμφωνα με την κλινική ψυχολόγο, δεν ξέρουν πώς πρέπει να είναι οι υγιείς, λειτουργικές σχέσεις και αγωνίζονται (μερικές φορές βαθιά) να μάθουν ποιοι είναι, τι χρειάζονται και θέλουν, και τι και ποιος θα τους έκανε ευτυχισμένους. Σε αυτόν τον αγώνα, ο καλύτερος και πιο αποτελεσματικός σύμμαχος είναι η θεραπεία.

Αν νιώθουμε ελεύθεροι και συναισθηματική πληρότητα με τη νέα μας οικογένεια, τότε θα ξέρετε ότι θα έχετε κάνει τη σωστή επιλογή.