Όλοι λίγο πολύ, σε κάποιο σημείο της ζωής τους έχουν βιώσει την ανίκητη δύναμη της αναβλητικότητας. Μοιάζει σαν να μπαινεις σε έναν κύκλο χάους, που σε οδηγεί να κάνεις οτιδήποτε άλλο παρουσιάζεται εκείνη τη στιγμή, εκτός από αυτό που πρέπει. Πόσες φορές δεν έχουμε απογοητευτεί από τον εαυτό μας και την αδυναμία μας να συγκετρωθούμε στο στόχο μας και αυτομαστιγωνόμαστε με το να λέμε ότι είμαστε τεμπέληδες. 

Η αναβλητικότητα είναι η πράξη της καθυστέρησης ή της αναβολής των εργασιών μέχρι την τελευταία στιγμή ή πέραν της προθεσμίας τους. Ορισμένοι ερευνητές ορίζουν την αναβλητικότητα ως «μια μορφή αποτυχίας αυτορρύθμισης που χαρακτηρίζεται από την παράλογη καθυστέρηση των εργασιών παρά τις πιθανές αρνητικές συνέπειες».

Παρά την κοινή αντίληψη ότι η αναβλητικότητα είναι απόρροια της τεμπελιάς, η επιστημονική κοινότητα φαίνεται να έχει άλλη άποψη: 

Σύμφωνα με την Jenny Yip, κλινική ψυχολόγος και εκτελεστική διευθύντρια του Little Thinkers Center με έδρα το Λος Άντζελες, το οποίο βοηθά τα παιδιά με ακαδημαϊκές προκλήσεις,  «Η τεμπελιά είναι σαν,”Δεν έχω καμία απολύτως επιθυμία να το σκεφτώ”. Η αναβλητικότητα είναι, “Με ενοχλεί να το σκέφτομαι αυτό. Και ως εκ τούτου, είναι δύσκολο για μένα να ολοκληρώσω τη δουλειά”. Αυτή έχει μια μεγάλη διαφορά».

Οι άνθρωποι εμπλέκονται σε αυτόν τον παράλογο κύκλο χρόνιας αναβλητικότητας λόγω της αδυναμίας να διαχειριστούν τα αρνητικά συναισθήματα και διαθέσεις γύρω από μια εργασία.

Η αναβλητικότητα μπορεί να έχει πρακτικές συνέπειες, όπως η καθυστέρηση στη δουλειά ή η αποτυχία επίτευξης προσωπικών στόχων ή η διαγραφή θελημάτων από μια λίστα υποχρεώσεων. Υπάρχουν όμως και συναισθηματικές ή ψυχικές επιπτώσεις. Έχει συσχετιστεί με κατάθλιψη, άγχος και στρες, κακό ύπνο, ανεπαρκή σωματική δραστηριότητα, μοναξιά και οικονομικές δυσκολίες, σύμφωνα με μια μελέτη του Ιανουαρίου σε περισσότερους από 3.500 φοιτητές.

 Αναβάλλουμε δηλαδή λόγω αρνητικών συναισθημάτων; Με λίγα λόγια: ναι.

Η αναβλητικότητα δεν είναι ένα μοναδικό ελάττωμα χαρακτήρα ή μια μυστηριώδης κατάρα για την ικανότητά σας να διαχειρίζεστε το χρόνο, αλλά ένας τρόπος να αντιμετωπίζετε δύσκολα συναισθήματα και αρνητικές διαθέσεις που προκαλούνται από ορισμένες εργασίες – πλήξη, άγχος, ανασφάλεια, απογοήτευση, μνησικακία, αμφιβολία για τον εαυτό σας και όχι μόνο.

Η αναβλητικότητα είναι πρόβλημα ρύθμισης των συναισθημάτων, όχι πρόβλημα διαχείρισης χρόνου.

Σε μια μελέτη του 2013, ο  Dr. Pychyl καθηγητής ψυχολογίας και μέλος της Ερευνητικής Ομάδας Αναβλητικότητας στο Πανεπιστήμιο Carleton στην Οτάβα και ο Dr.Sirois διαπίστωσαν ότι η αναβλητικότητα μπορεί να γίνει κατανοητή ως «η υπεροχή της βραχυπρόθεσμης αποκατάστασης της διάθεσης… έναντι της μακροπρόθεσμης επιδίωξης των επιδιωκόμενων ενεργειών».  Με απλά λόγια, η αναβλητικότητα έχει να κάνει με το να εστιάζουμε περισσότερο στην «άμεση επείγουσα ανάγκη διαχείρισης αρνητικών διαθέσεων» παρά να συνεχίσουμε με το έργο.

Αλλά, φυσικά, αυτό απλά ενισχύει μόνο τις αρνητικές συσχετίσεις που έχουμε με το έργο και αυτά τα συναισθήματα θα εξακολουθούν να υπάρχουν όποτε επιστρέφουμε σε αυτό, μαζί με αυξημένο άγχος και αισθήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης.

Στην πραγματικότητα, υπάρχει ένας ολόκληρος όγκος έρευνας αφιερωμένος στις μηρυκαστικές, αυτοκατηγορητικές σκέψεις που πολλοί από εμάς τείνουν να κάνουν μετά την αναβλητικότητα, οι οποίες είναι γνωστές ως «αναβλητικές γνώσεις». Οι σκέψεις που έχουμε για την αναβλητικότητα συνήθως επιδεινώνουν την αγωνία και το άγχος μας, τα οποία συμβάλλουν στην περαιτέρω αναβλητικότητα, δήλωσε ο Dr.Sirois.

Αν σας φαίνεται ειρωνικό το ότι χρονοτριβούμε για να αποφύγουμε τα αρνητικά συναισθήματα, αλλά καταλήγουμε να νιώθουμε ακόμα χειρότερα, αυτό συμβαίνει γιατί όντως είναι. Και για άλλη μια φορά, αυτό οφείλεται στην εξελικτική θεωρία. 

Η αναβλητικότητα είναι ένα τέλειο παράδειγμα της “προκατάληψης του τώρα”, της αρχέγονης τάσης μας να δίνουμε προτεραιότητα στις βραχυπρόθεσμες ανάγκες πάνω από τις μακροπρόθεσμες. Τείνουμε λοιπόν να παρακινούμαστε περισσότερο από την άμεση ικανοποίηση ή ανταμοιβές παρά από τις μακροπρόθεσμες ανταμοιβές

Το να γνωρίζετε γιατί αναβάλλετε μπορεί να σας κάνει να συνειδητοποιήσετε τον εαυτό σας, αλλά χρειάζεστε ακόμα στρατηγικές για να κόψετε αυτή τη συνήθεια. «Διαφορετικά, θα συνεχίσουμε να επαναλαμβάνουμε τα πράγματα», είπε η Vara Saripalli, κλινική ψυχολόγος με έδρα το Σικάγο. «Η στρατηγική που πρόκειται να εφαρμόσετε για να νικήσετε την αναβλητικότητα θα αλλάξει με βάση τον σκοπό που σας εξυπηρετεί η αναβλητικότητα».

Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι, στον πυρήνα της, η αναβλητικότητα αφορά τα συναισθήματα και όχι την παραγωγικότητα. 

Η λύση δεν περιλαμβάνει τη λήψη μιας εφαρμογής διαχείρισης χρόνου ή την εκμάθηση νέων στρατηγικών για αυτοέλεγχο. Έχει να κάνει με τη διαχείριση των συναισθημάτων μας με έναν νέο τρόπο.

«Ο εγκέφαλός μας αναζητά πάντα σχετικές ανταμοιβές. Εάν έχουμε μια συνήθεια γύρω από την αναβλητικότητα, αλλά δεν έχουμε βρει καλύτερη ανταμοιβή, ο εγκέφαλός μας θα συνεχίσει να το κάνει ξανά και ξανά μέχρι να του δώσουμε κάτι καλύτερο να κάνει», δήλωσε ο ψυχίατρος και νευροεπιστήμονας Dr. Judson Brewer, Διευθυντής Έρευνας και Καινοτομίας στο Κέντρο Mindfulness του Πανεπιστημίου Brown.

Για να ανανεώσουμε οποιαδήποτε συνήθεια, πρέπει να δώσουμε στον εγκέφαλό μας αυτό που ο Dr. Brewer αποκάλεσε τη «Μεγαλύτερη Καλύτερη Προσφορά» Στην περίπτωση της αναβλητικότητας, πρέπει να βρούμε μια καλύτερη ανταμοιβή από την αποφυγή – μια ανταμοιβή που μπορεί να ανακουφίσει τα δύσκολα συναισθήματά μας στην παρούσα στιγμή χωρίς να βλάψει τον μελλοντικό μας εαυτό.

Η δυσκολία του να σπάσουμε τον εθισμό στην αναβλητικότητα είναι ότι υπάρχει ένας άπειρος αριθμός πιθανών υποκατάστατων ενεργειών που θα εξακολουθούσαν να μας δίνουν μικρές χαρές και να ενισχύουν την αναβλητικότητά μας, δήλωσε ο Dr. Brewer. Γι’ αυτό η λύση πρέπει επομένως να είναι εσωτερική και να μην εξαρτάται από τίποτα άλλο εκτός από εμάς τους ίδιους.

Kαλλιεργήστε την περιέργεια: Εάν αισθάνεστε στον πειρασμό να αναβάλλεται, στρέψτε την προσοχή σας στις αισθήσεις που προκύπτουν στο μυαλό και το σώμα σας. Ποια συναισθήματα προκαλούν τον πειρασμό σας; Τι σας θυμίζουν; Τι συμβαίνει στη σκέψη της αναβολής καθώς την παρατηρείτε; Πώς αλλάζουν οι αισθήσεις στο σώμα σας καθώς συνεχίζετε να στηρίζετε την επίγνωσή σας σε αυτές; Με αυτόν τον τρόπο θα εκπαιδεύσετε τον εαυτό σας να αντιλαμβάνεται τα συναισθήματά σας και να δράτε αναλόγως. 

Σκεφτείτε την επόμενη ενέργεια:  Είναι σημαντικό να σκέφτεστε μόνο το επόμενο βήμα και την επόμενη ενέργεια με μεθοδικότητα. Ακόμα και αν δεν έχεις αποφασίσει να ξεκινήσεις άμεσα, αυτό που είναι καλύτερο να φέρνετε στο μυαλό σας είναι το πρώτο βήμα και όχι ολόκληρο το έργο, που ίσως σας φανεί βουνό και σας δημιουργήσει πανικό. Μην περιμένετε να έχετε τη διάθεση να κάνετε μια συγκεκριμένη εργασία. Το κίνητρο ακολουθεί τη δράση. Ξεκινήστε και θα διαπιστώσετε ότι ακολουθεί το κίνητρό σας. 

Κάντε τους πειρασμούς σας πιο άβολους: Σύμφωνα με την κοινωνική ψυχολογία είναι πιο εύκολο να αλλάξουμε τις συνθήκες μας παρά τους εαυτούς μας. Αν ξεκινήσουμε να βάζουμε για εμπόδια στους πειρασμούς μας. Εάν ελέγχετε καταναγκαστικά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, για παράδειγμα, διαγράψτε αυτές τις εφαρμογές από το τηλέφωνό σας ή βάλτε έναν πολύ περίπλοκο κωδικό πρόσβασης όχι μόνο με πέντε ψηφία, αλλά με 12. Κάνοντας αυτό, προσθέτετε τριβή και κόπο στον κύκλο της αναβλητικότητας και κάνετε την αξία ανταμοιβής του πειρασμού σας λιγότερο άμεση.

Η αναβλητικότητα είναι βαθιά υπαρξιακή, καθώς εγείρει ερωτήματα σχετικά με την ατομική δράση και το πώς θέλουμε να περάσουμε τον χρόνο μας σε αντίθεση με το πώς κάνουμε πραγματικά. Αλλά είναι επίσης μια υπενθύμιση ότι είμαστε άνθρωποι και όλοι ευάλωτοι σε οδυνηρά συναισθήματα και οι περισσότεροι από εμάς θέλουμε απλώς να είμαστε ευχαριστημένοι με τις επιλογές που κάνουμε.