Δεδομένα που συλλέχθηκαν από περισσότερους από 45.000 φοιτητές στη Νορβηγία δείχνουν ότι κάθε επιπλέον ώρα μπροστά σε οθόνη σχετίζεται με αύξηση 63% του κινδύνου για αϋπνία και μείωση του ύπνου κατά 24 λεπτά, ωστόσο οι αρμόδιοι επιστήμονες επεσήμαναν ότι διαπίστωσαν μόνο μια συσχέτιση ανάμεσα στη χρήση οθονών και την ποιότητα ύπνου — δεν απέδειξαν ότι η χρήση προκαλεί την αϋπνία. Οι ειδικοί λένε πως το να αφήνει κανείς το κινητό πριν τον ύπνο, να κάνει κάτι χαλαρωτικό και να καθιερώσει μια ρουτίνα μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση του ύπνου. 

Οι ερευνητές που βασίστηκαν σε αντιπροσωπευτικά εθνικά δεδομένα από φοιτητές ηλικίας 18-28 ετών που συλλέχθηκαν το 2022 ήθελαν να εξετάσουν τη σύνδεση ανάμεσα στον χρόνο που περνάει κάποιος με οθόνες στο κρεβάτι και στα διαφορετικά μοτίβο ύπνου. Επιπλέον διερεύνησαν αν η χρήση των social media έχει διαφορετική επίδραση σε σχέση με άλλες δραστηριότητες μπροστά σε οθόνες. 

Η Δρ Γκούνχιλντ Γιόνσεν Χιέτλαντ από το Νορβηγικό Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας, κύρια συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Frontiers, ανέφερε ότι ο τύπος της δραστηριότητας φαίνεται να είναι λιγότερο σημαντικός από τον συνολικό χρόνο μπροστά σε οθόνες. «Δεν βρήκαμε σημαντικές διαφορές ανάμεσα στα social media και σε άλλες δραστηριότητες με οθόνες, κάτι που υποδηλώνει ότι η ίδια η χρήση οθόνης είναι ο βασικός παράγοντας που διαταράσσει τον ύπνο». 

Τα ερωτήματα που αφορούσαν την υγεία και την ευεξία ζητούσαν από τους συμμετέχοντες να αναφέρουν αν χρησιμοποιούν ψηφιακά μέσα αφού ξαπλώσουν στο κρεβάτι. Οι επιλογές περιλάμβαναν την παρακολούθηση ταινιών ή τηλεόρασης, το scrolling στα social media, την περιήγηση στο διαδίκτυο και τα βιντεοπαιχνίδια. Από αυτούς που δήλωσαν ότι χρησιμοποιούν οθόνες στο κρεβάτι πριν κοιμηθούν, το 69% είπε ότι χρησιμοποιεί τα social media μαζί με άλλες δραστηριότητες με οθόνες. Οι συμμετέχοντες ρωτήθηκαν επίσης πόσες νύχτες την εβδομάδα ασχολούνται με αυτά τα μέσα και για πόσο χρόνο, καθώς και πόσο συχνά δυσκολεύονται να κοιμηθούν, να παραμείνουν σε κατάσταση ύπνου, ξυπνούν νωρίς ή αισθάνονται κόπωση. Ως αϋπνία ορίστηκε η παρουσία τέτοιων προβλημάτων τουλάχιστον τρεις νύχτες ή ημέρες την εβδομάδα για τουλάχιστον τρεις μήνες. 

Παρότι η μελέτη βρήκε σύνδεση μεταξύ της χρήσης οθονών στο κρεβάτι και της διαταραχής του ύπνου ή της αϋπνίας, οι ερευνητές επισημαίνουν ότι δεν σημαίνει πως υπάρχει αιτιώδης σχέση. «Η μελέτη αυτή δεν μπορεί να αποδείξει αιτιότητα — για παράδειγμα αν η χρήση οθόνης προκαλεί αϋπνία ή αν οι φοιτητές με αϋπνία χρησιμοποιούν περισσότερο τις οθόνες». Αυτό θυμίζει το η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα; 

Ο Τζόσουα Πάιπερ, ειδικός σε ζητήματα που αφορούν τον ύπνο από την ResMed UK, δήλωσε ότι η μελέτη προσφέρει «πολύτιμες και αυξανόμενες ενδείξεις» ότι η χρήση ηλεκτρονικών συσκευών επηρεάζει αρνητικά τον ύπνο. «Κλέβει τόσο τον χρόνο όσο και την ποιότητα του ύπνου, γι’ αυτό και μερικοί δυσκολεύονται να αποκοιμηθούν ή να παραμείνουν στην επιθυμητή κατάσταση». Αν και ορισμένοι προσπαθούν να μειώσουν την επίδραση ρυθμίζοντας τη φωτεινότητα της οθόνης ή ενεργοποιώντας τη νυχτερινή λειτουργία, ο Πάιπερ είπε ότι προηγούμενες μελέτες δείχνουν πως το scrolling και η ενασχόληση με τη συσκευή είναι αυτό που πιθανότατα προκαλεί τη διατάραξη του ύπνου. 

Η αϋπνία εκτιμάται ότι επηρεάζει έως και ένα στα τρία άτομα σχεδόν σε παγκόσμια κλίμακα. Η διαταραχή ύπνου αυτή εντάσσεται σε ένα ευρύτερο φάσμα προβλημάτων που αναφέρουν οι άνθρωποι σε σχέση με τον ύπνο τους — με τη χρήση του κινητού αργά το βράδυ και το doomscrolling (το ασταμάτητο σκρολάρισμα σε αρνητικές ειδήσεις) να θεωρούνται συχνά υπεύθυνα. Παρόλο που η πρακτική αυτή είναι πολύ συνηθισμένη, ο ακριβής αντίκτυπος της χρήσης social media ή του σκρολαρίσματος στο διαδίκτυο στο κρεβάτι — στη σωματική και ψυχική υγεία — παραμένει αντικείμενο συζήτησης. 

Οι ειδικοί προτείνουν να σταματά κανείς τη χρήση ψηφιακών συσκευών λίγο πριν προσπαθήσει να κοιμηθεί. Επίσης, λένε ότι η καθιέρωση μιας ρουτίνας — πηγαίνοντας για ύπνο και ξυπνώντας την ίδια ώρα κάθε μέρα — μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της ποιότητας του ύπνου. 

Οι φιλανθρωπικές οργανώσεις ψυχικής υγείας Mind και Rethink συστήνουν: 

• Να κάνετε κάτι χαλαρωτικό πριν τον ύπνο, όπως: 

• Ασκήσεις αναπνοής, 

• Διάβασμα βιβλίου ή 

• Ένα χαλαρωτικό μπάνιο, αντί να πιέζετε τον εαυτό σας να κοιμηθεί. 

Να αποφεύγετε: 

• Την καφεΐνη, 

• Το αλκοόλ και 

• Τα βαριά γεύματα πριν τον ύπνο. 

• Να εντάξετε ήπια άσκηση μέσα στη μέρα και να φροντίσετε ο χώρος του υπνοδωματίου να είναι όσο το δυνατόν πιο άνετος. 

Η θεραπεύτρια ύπνου, Δρ Kat Lederle, υποστηρίζει ότι η έκθεση στο φυσικό φως της ημέρας — ειδικά το πρωί — είναι ζωτικής σημασίας για τη ρύθμιση του εσωτερικού μας ρολογιού. Επισημαίνει επίσης ότι είναι σημαντικό να βρίσκουμε τρόπους για να «αφήνουμε πίσω τη γεμάτη σκέψεις ημέρα», όπως κάνοντας μια ευχάριστη αλλά όχι υπερβολικά διεγερτική δραστηριότητα. 

*Με στοιχεία από το BBC.

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.