Θυμάμαι τον εαυτό μου όταν είχα δουλέψει για λίγο καιρό μπουφέ και σέρβις σε ένα μαγαζί στο Πεδίον του Άρεως, όλα μου φαίνονταν βουνό κι εγώ ένιωθα ανίκανη, γιατί από καφέδες ήξερα να κάνω μόνο espesso, freddo espresso και frappe. Ναι, δεν ήξερα να κάνω να κάνω τον αγαπημένο για πολλούς ελληνικό και σύντομα αποδείχθηκε μεγάλο πρόβλημα, αφού αυτός ήταν ο πρώτος καφές της ημέρας των μισών πελατών του συγκεκριμένου συνοικιακού μαγαζιού. Στην αρχή, το καϊμάκι δεν ήταν καλό, η φωτιά ήταν πολύ δυνατή, κάποιες φορές δεν τον προλάβαινα γιατί έκανα άλλα πράγματα ταυτόχρονα, φούσκωνε παραπάνω απ’ όσο έπρεπε και άλλες χυνόταν. Ο ελληνικός ήθελε τέχνη, το ίδιο και το αφρόγαλα στο cappuccino. Δεν έχετε ιδέα πόσο γάλα έκαψα τις πρώτες μέρες και πόσοι καφέδες επιστράφηκαν. Tips δεν έπαιρνα και προφανώς ούτε καμία επιβράβευση, τουλάχιστον για τον πρώτο μήνα.

Σε αυτή τη δουλειά κατάλαβα ότι όχι μόνο το φιλοδώρημα δεν είναι αυτονόητο, αλλά ότι πρέπει να καταβάλεις ΠΟΛΛΗ προσπάθεια για να το κερδίσεις. Tο «πολλή» το τονίζω γιατί στην Ελλάδα το εργασιακό multitasking σε βαθμό “καψίματος” πολλές φορές, είναι βασική προϋπόθεση σε αρκετές -για να μην πω στις πω στις περισσότερες- δουλειές εκεί έξω. Η πίεση και ό,τι αρκετά πράγματα θεωρούνται αυτονόητα ενώ δεν έχεις προηγούμενη σχετική προϋπηρεσία, σιγά σιγά σου μειώνουν την αυτοπεποίθηση και ταυτόχρονα σε καταβάλλει ολοένα και πιο πολύ η κούραση, με αποτέλεσμα να νιώθεις καταβεβλημένος/ η από τις πρώτες κιόλας εβδομάδες μετά την πρόσληψη.

Σίγουρα θα έχετε δει σε πολλά -κυρίως take away- καφέ να έχουν κοντά στο ταμείο ένα πλαστικό ποτήρι στο οποίο είτε αναγράφεται μόνο η λέξη «tips», είτε συνοδεύεται από κάποιον λόγο που τα χρειάζονται, π.χ. για να πάμε διακοπές, για να πληρώσουμε το μεταπτυχιακό, το ενοίκιο κ.τ.λ. Αυτό που έκανα εγώ λοιπόν, ήταν έχω μπροστά μου ένα αντίστοιχο ποτήρι στο οποίο έριχνα κάθε φιλοδώρημα και είχα γράψει απ’ έξω «μπράβο! Το κέρδισες με την αξία σου». Μερικές φορές μπορεί να το έριχνα με νεύρα, γιατί μόλις είχα πάρει 50 λεπτά από τον πιο αγενή πελάτη της ημέρας, αλλά και πάλι ήταν μία επιβράβευση στον εαυτό μου επειδή κατάφερα να παραμείνω ευγενική και χαμογελαστή. Σε ένα μήνα, λοιπόν, το ποτήρι είχε γεμίσει κι εγώ ένιωθα επιτέλους περήφανη για τον εαυτό μου.

Πρόσφατα, θυμήθηκα αυτό το ποτήρι και σκέφτηκα να το επαναφέρω ακόμα κι αν δε δουλεύω στην εστίαση. Δεν χρειάζεται πάντα να περιμένουμε τους άλλους να αναγνωρίσουν αν κάνουμε κάτι καλά, αν θέλουμε να επιβιώσουμε πρέπει να το κάνουμε μόνοι μας. Κι αυτό δεν αφορά απαραίτητα μόνο την εργασία. Αρκετοί από εμάς μπορεί να περάσουμε κάποιο διάστημα για διάφορους λόγους που να μην έχουμε τη δύναμη ή το κουράγιο να βάλουμε ούτε ένα πλυντήριο. Ακόμα και σε αυτή την περίπτωση μπορεί να χρησιμοποιηθεί το ποτήρι ή αν δεν θέλετε κάτι πιο όμορφο και καλαίσθητο, μπορείτε να αγόρασετε έναν από αυτούς τους ξύλινους, τους τετράγωνους κουμπαράδες οι οποίοι έχουν συνήθως ένα plexiglass απ’ έξω και στο εσωτερικό τους υπάρχει μία εκτύπωση με τον σκοπό της αποταμίευσης. Μπορείτε λοιπόν, είτε να τον αγοράσετε είτε να τον φτιάξετε μόνοι σας, όμως εσείς θα τον χρησιμοποιείτε αποκλειστικά και μόνο για να γιορτάσετε τις νίκες σας ακόμα και τις πιο μικρές.

Η καταμέτρηση των νικών, μπορεί να αποτελέσει ένα αρκετά ισχυρό κίνητρο για να παρακινηθείτε και να προσπαθήσετε περισσότερο, επισήμανε ο B.J. Fogg, ιδρυτής του Behavioral Design Lab στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και συγγραφέας του βιβλίου “Tiny Habits: The Small Changes That Change Everything” (Οι μικρές αλλαγές που αλλάζουν τα πάντα). Μετά από δύο δεκαετίες έρευνας που έκανε για το βιβλίο του, διαπίστωσε ότι οι ενήλικες εφεύρισκαν πολλούς τρόπους να πουν «η δουλειά μου δεν ήταν καλή» και πολύ λίγους τρόπους να πουν «μπράβο» στον εαυτό τους ή έστω να αναγνωρίσουν ότι τα πήγαν καλά. Αυτό μπορεί να αλλάξει αν ρίχνετε ένα κέρμα κάθε φορά που πετυχαίνετε κάτι δύσκολο για εσάς την εκάστοτε χρονική περίοδο. Επίσης, το κέρμα δεν πρέπει ντε και καλά να έχει κάποια χρηματική αξία μεγάλη. Και καμία να μην έχει πάλι δεν πειράζει. Την αξία θα τη δώσετε, όταν αναγνωρίσετε την επιτυχία της πράξης σας. Αυτό είναι το πρώτο και το πιο σημαντικό βήμα που πρέπει να κάνει κανείς. Στη συνέχεια, αφού ρίξετε το κέρμα θα είναι σα να προκαλείται τον εαυτό σας να αισθανθεί επιτυχημένος εκείνη τη στιγμή και πιστέψτε με, πιάνει!

Τα μεγάλα επιτεύγματα, όπως η ολοκλήρωση ενός σημαντικού έργου, μπορεί να έχουν μεγαλύτερη κινητήρια δύναμη, αλλά είναι σπανιότερα τόνισε η Teresa Amabile, καθηγήτρια διοίκησης επιχειρήσεων στο Harvard Business School και συγγραφέας του βιβλίου “The Progress Principle: Using Small Wins to Ignite Joy, Engagement and Creativity at Work”. Και αυτό συμβαίνει γιατί δεν μας ανατίθονται τόσο συχνά, δε μπορούμε να τα βγάλουμε εις πέρας σε μικρό χρονικό διάστημα και προφανώς δεν μπορούμε να βασιστούμε σε αυτά για να παραμείνουμε παρακινημένοι σε καθημερινή βάση.

Η Δρ Amabile δήλωσε ότι η έρευνά της υποδεικνύει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν «βιώσει ένα είδος υπέρμετρης απόλαυσης» από μικρές νίκες στη δουλειά. Εξήγησε πώς ένα υποκείμενο, για παράδειγμα, διόρθωσε ένα σφάλμα στο σύστημα υπολογιστή του γραφείου του και αυτό τον έκανε να αισθάνεται «ευτυχισμένος και παρακινημένος για μέρες». Κάθε επίτευγμα, όσο μικρό κι αν είναι, απελευθερώνει ντοπαμίνη και ενισχύει τη διάθεση, τα κίνητρα και την προσοχή σας. Κάθε μικρή νίκη είναι μια απόδειξη της προόδου που έχει σημειώσει ο καθένας και μια ευκαιρία να αναγνωριστεί ο κόπος του. Μπορούμε να πούμε ότι είναι σαν μία πηγή ανατροφοδότησης θετικής ενίσχυσης, η οποία έχει δημιουργηθεί από εσάς για να ανταμοίβετε εσάς. Επιπλέον, το ανθρώπινο μυαλό είναι σχεδιασμένο να ανταποκρίνεται στις ανταμοιβές, οπότε αν αναρωτιέστε κατά πόσο μπορεί να λειτουργήσει αυτή η διαδικασία, αυτή είναι η απάντησή σας.

Η επιστήμη είναι ξεκάθαρη: Οι μικρές νίκες έχουν σημασία και πρέπει να αρχίσετε κι εσείς να τις αναγνωρίζετε από σήμερα κιόλας.