Με τον τίτλο του πρωταθλητή της Basket League να καθορίστηκε την Παρασκευή το βράδυ στο ΟΑΚΑ, ο αναβρασμός των οπαδών του Ολυμπιακού και του Παναθηναϊκού είναι μεγάλος. Μέσα σε όλα τα σχόλια, τα άρθρα και τα αφιερώματα στα social media και τις εφημερίδες, βρέθηκα να βλέπω ένα βιντεάκι από έναν από τους αγώνες των δύο ομάδων, όπου ο Νάιτζελ Γουίλιαμς Γκος, (παίκτης του Ολυμπιακού) έχασε την ψυχραιμία του και επιχείρησε να επιτεθεί στον προπονητή του -Γιώργο Μπαρτζώκα- μετά από παρατήρηση που του έκανε, ενώ συμπαίκτες προσπάθησαν να τον συγκρατήσουν.

Δεν είμαι ειδήμων στο μπάσκετ και ιδιαίτερα στην αθλητική δημοσιογραφία. Αλλά δε χρειάζεται να είσαι ειδικός για να ξέρεις ότι ο συγκεκριμένος προπονητής είναι καπως ευέξαπτος. Και όταν λέω ευέξαπτος, εννοώ βρίζει θεούς και δαίμονες με κάθε ευκαιρία. Δεν γνωρίζω καθόλου τι έγινε πριν ή μετα το σκηνικό με τον Γκος, αλλά κατευθείαν ήρθε στο μυαλό μου πόσο δύσκολο θα είναι να είσαι επαγγελματίας αθλητής με έναν προπονητή που μονίμως φέρνει τον Χριστό και την Παναγία στο προσκήνιο, και όχι για καλό λόγο.

Μπορεί ο Γκος να υπερέβαλε, μπορεί ο Μπαρτζώκας όντως να τον έβγαλε εκτός εαυτού. Σίγουρα όμως δεν θα είναι και εύκολο να έχεις το άγχος του αγώνα, της καριέρας σου, την κούραση να παίζεις δίνοντας όλο σου το είναι και να έχεις έναν προπονητή να σε βρίζει μονίμως.

«Έτσι είναι ο Γιώργος Μπαρτζώκας και έχει εξηγηθεί» διαβάζω συχνά. Δεν είναι δικαιολογία όμως αυτό για κανέναν. Τι είναι ο χαρακτήρας και τον παρουσιάζουμε σαν κάτι νομοτελειακό, που είμαστε αντιμέτωποι και δεν μπορούμε να το αλλάξουμε; Πώς είναι δυνατόν να δικαιολογούμε μία κακή συμπεριφορά με το πρόσχημα του «έλα μωρε, τον ξέρεις τώρα, έτσι είναι». Και γιατί πρέπει να το ανεχτεί κάποιος αυτό ειδικά στην εργασία του; Αντιλαμβάνομαι την πίεση εν ώρα αγώνα και ότι πολύ συχνά γίνονται παρόμοια σκηνικά, με παρεξηγήσεις και ξεσπάσματα.

Αλλά πόσο δύσκολη μπορεί να είναι η συνεργασία με έναν τέτοιον άνθρωπο και πόσο μπορεί να συμβάλει στην κακή ψυχολογία των αθλητών;

Ο προπονητής είναι σαν μάνατζερ

Είναι αυτός που δίνει το ρυθμό και μπουστάρει τους παίκτες. Όπως ένας μάνατζερ σε ένα γραφείο. Η φύση της εργασίας μπορεί να μη σχετίζεται, αλλά τα προσόντα που κάνουν έναν σπουδαίο προπονητή μπάσκετ είναι τα ίδια χαρακτηριστικά που κάνουν έναν σπουδαίο ηγέτη και μάνατζερ.

Ένας από τους πρωταρχικούς ρόλους ενός προπονητή μπάσκετ/μάνατζερ σε ένα γραφείο είναι να εμπνέει και να παρακινεί τα μέλη της ομάδας του. Αυτό απαιτεί ισχυρές ηγετικές ικανότητες. Να καταλαβαίνει πώς να συνδέεται με την ομάδα του και να οικοδομεί εμπιστοσύνη, κάτι που τους επιτρέπει να επικοινωνούν αποτελεσματικά το όραμα και τους στόχους τους. Να μπορεί να εμπνέει το team του να πιστεύουν στον εαυτό τους και στην ικανότητά τους να πετύχουν ενώ είναι σημαντικό επίσης να διαχειρίζεται αποτελεσματικά την ομάδα τους και να δημιουργούν μια κουλτούρα νίκης. Ένας σπουδαίος ηγέτης πρέπει να μπορεί να ιεραρχεί καθήκοντα, να αναθέτει ευθύνες και να δημιουργεί μια θετική ομαδική κουλτούρα επιλύοντας αποτελεσματικά πιθανές συγκρούσεις και διαφωνίες που προκύπτουν.

Ένας μάνατζερ με εκρήξεις θυμού, που με την πρώτη ευκαιρία ξεσπά σε φωνές και βωμολοχία, σίγουρα δεν μπορεί να εμπνεύσει και να ενώσει ένα team. Και άντε πες σε ένα παρκέ γηπέδου, η πίεση είναι τέτοια που συμβαίνει καμιά φορά, όχι δικαιολογημένα φυσικά, τουλάχιστον οι παίκτες έχουν τον αγώνα να βγάλουν την ένταση και τα νεύρα τους. Σε ένα γραφείο όμως, πόσο ψυχοφθόρο είναι να δουλεύεις με εντάσεις και φωνές και με έναν μανατζερ που βρίζει συνεχώς, και εσύ πρέπει να παραμείνεις επαγγελματίας, να συνεχίσεις το meeting ή να μιλήσεις με ηρεμία στους πελάτες;

Άγχος και κακή διαχείριση

«Η ψυχική ευημερία των ανθρώπων έχει επιδεινωθεί. Τα τελευταία 10 χρόνια ο αριθμός των ανθρώπων που εκφράζουν άγχος, θλίψη, άγχος, θυμό ή ανησυχία έχει αυξηθεί, φτάνοντας στα υψηλότερα επίπεδά» σύμφωνα με έκθεση των Ηνωμένων Εθνών.

Το αυξανόμενο αυτό άγχος προκαλεί ραγδαία αύξηση των εντάσεων και της αγένειας στην εργασία, σύμφωνα με την καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Georgetown, Christine Porath.  Αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό αν σκεφτεί κανείς ότι περνάμε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας δουλεύοντας περισσότερο μάλιστα από ότι περνάμε με την οικογένειά μας ή τους φίλους μας.

Αυτό το είδος αγένειας, εντάσεων και κακών συμπεριφορών μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη συναισθηματική και σωματική υγεία των ανθρώπων,  δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο αρνητικών συμπεριφορών και στρεσογόνων καταστάσεων. Η έρευνα δείχνει ότι η επιβλαβής συμπεριφορά στο χώρο εργασίας μπορεί να μειώσει την απόδοση, να αυξήσει τον κύκλο εργασιών των εργαζομένων, ακόμη και να βλάψει τις σχέσεις με τους πελάτες.

Στην τελευταία έκθεση State of the Global Workplace,  το 41% ​​των εργαζομένων αναφέρει ότι βιώνει «πολύ άγχος». Ωστόσο, το άγχος ποικίλλει σημαντικά ανάλογα με τον τρόπο λειτουργίας των οργανισμών.

Όσοι εργάζονται σε εταιρείες με κακές πρακτικές διαχείρισης έχουν 60% περισσότερες πιθανότητες να υποφέρουν από άγχος από εκείνους που εργάζονται σε περιβάλλοντα με καλές πρακτικές διαχείρισης. Στην πραγματικότητα, το να βιώνουν «πολύ άγχος» αναφέρεται 30% συχνότερα από υπαλλήλους που εργάζονται υπό κακή διαχείριση παρά από άνεργους.

μάνατζερ, προπονητής, άγχος coach team
Πηγή: Gallup

Διευθυντές και μάνατζερ γνωρίζουν ότι το άγχος στο χώρο εργασίας είναι πρόβλημα – έχουν δει τα δεδομένα, τα έχουν ακούσει από τους συναδέλφους τους και σίγουρα το έχουν βιώσει οι ίδιοι. Το 1/4 των ηγετών αισθάνεται ότι φτάνει συχνά σε burnout, και τα ⅔ το έχουν βιώσει κάποιες φορές. Πολλοί προσπαθούν να το αντιμετωπίσουν, αλλά συχνά με αναποτελεσματικούς τρόπους.

Οι δημοφιλείς λύσεις περιλαμβάνουν εφαρμογές ευεξίας ή εκπαίδευση διαχείρισης άγχους. Ωστόσο, πρόσφατη έρευνα από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης βρίσκει «λίγα στοιχεία που να υποστηρίζουν τυχόν οφέλη από αυτές τις παρεμβάσεις». Οι εφαρμογές ενσυνειδητότητας ή ο διαλογισμός μπορεί να είναι αποτελεσματικές μεμονωμένα, αλλά μπορεί να είναι αντιπαραγωγικές σε χώρους εργασίας με κακή διαχείριση ή αρνητική κουλτούρα.

Εν ολίγοις, μια εφαρμογή διαλογισμού δεν μπορεί να διορθώσει τις ψυχικές ζημιές που επιφέρει ένας κακός μάνατζερ.

Τι μπορεί να λειτουργεί καλύτερα; Σύμφωνα με τη μελέτη της Οξφόρδης, «πρωτοβουλίες σε επίπεδο οργανισμού, όπως βελτιώσεις στην αλλαγή του προγραμματισμού, στις πρακτικές διαχείρισης, στους πόρους προσωπικού ή στον προσαρμοσμένο σχεδιασμό εργασίας». Με άλλα λόγια, οι οργανισμοί χρειάζονται καλύτερες πρακτικές διαχείρισης.

Ο παγκόσμιος χώρος εργασίας μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της παγκόσμιας κρίσης ψυχικής υγείας. Όπως περιγράφεται στη φετινή Έκθεση State of the Global Workplace: 2024 Report ο μετασχηματισμός των προσεγγίσεων διαχείρισης είναι κρίσιμος για την ανακούφιση πολλών από τους περιττούς στρεσογόνους παράγοντες στον κόσμο της εργασίας.

Έρευνες δέιχνουν ότι η αγένεια μοιάζει με το κοινό κρυολόγημα: είναι μεταδοτική, εξαπλώνεται γρήγορα, ο καθένας μπορεί να είναι φορέας — στη δουλειά, στο σπίτι, στο διαδίκτυο ή στις κοινότητές μας — και η μόλυνση δεν παίρνει πολύ χρόνο. Το πώς πιστεύουμε ότι μας βλέπουν οι άλλοι διαμορφώνει ποιοι είμαστε και πώς συμπεριφερόμαστε.  Οι άνθρωποι νιώθουν αξία όταν τους αναγνωρίζουμε και τους ευχαριστούμε. Όταν δεν τους σεβόμαστε, τους κάνουμε να νιώθουν μικρότεροι και άσχημοι.

Όταν η ασέβεια εξαπλώνεται, επηρεάζει ανθρώπους και οργανισμούς με διάφορους τρόπους. Ας αφήσουμε λοιπόν τα “έτσι είναι”, “το έχει δηλώσει ότι λειτουργεί με φωνές” και ας προσπαθήσουμε να βελτιώσουμε το περιβάλλον στο οποίο δουλεύουμε, μειώνοντας τις εντασεις και τις φωνές για το καλό της ψυχικής μας υγείας αλλά και της απόδοσής μας στο εργασιακό περιβάλλον.