Μπορεί να είστε ο απόλυτα επιτυχημένος στον εργασιακό στίβο, όμως τη στιγμή που κάτι αγγίζει το εύθικτο εγώ σας, ο εσωτερικός μετρονόμος χαλάει. Λίγες λέξεις που σας φάνηκαν αιχμηρές, ένα βλέμμα που ερμηνεύσατε ως ασέβεια, μια παρατήρηση που σας πλήγωσε και ξαφνικά πυροδοτείται μία έκρηξη: το εγώ απαιτεί επανόρθωση εδώ και τώρα. Σε κλάσματα δευτερολέπτου εξαπολύετε θυμό, ειρωνεία ή περιφρόνηση και πριν καν το καταλάβετε έχετε εκτροχιάσει έναν δεσμό που κατά βάθος δε θέλατε να χάσετε. Τι ρόλο παίζει η ανάσα και εν γένει αυτοβοήθεια στη βελτίωση μίας τέτοιας κατάστασης;

Αυτό το μοτίβο, κοινό στους ανθρώπους με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας σπανίως οφείλεται σε πραγματική ασυμβατότητα αξιών. Πρόκειται κυρίως για ελάχιστα δευτερόλεπτα κακού timing. Η ευχάριστη είδηση είναι πως ο χρόνος κι η διαχείρισή του διδάσκονται, η δυσάρεστη πως απαιτεί την πιο άβολη παραδοχή: «Έχω πρόβλημα: αγνοώ τα σήματα του άλλου, μιλώ όταν δεν πρέπει, επιμένω να προηγούνται τα δικά μου». Όσο ο εγωισμός αντιστέκεται σ’ αυτή την ομολογία, κάθε σχέση θα μένει εκτεθειμένη στο ίδιο αυτογκόλ. 

Το πρώτο βήμα είναι να βγείτε από το κέντρο του σύμπαντος. Όσο διατηρείτε το αξίωμα ότι οι δικές σας εκκρεμότητες προέχουν, οποιοδήποτε χρονολόγιο του συντρόφου ή της οικογένειάς σας θα μοιάζει δευτερεύον. Καθίστε, λοιπόν, απέναντί τους και ρωτήστε: «Τι έχεις μπροστά σου σήμερα; Πού σε δυσκολεύει το πρόγραμμά μου;». Αυτή η απλή κίνηση ανατρέπει τη λογική της μονοκρατορίας και εκπαιδεύει την προσοχή σας να παρατηρεί ό,τι μέχρι τώρα περνούσε αθόρυβο. 

Το κατεξοχήν εργαλείο αλλαγής είναι η παύση. Τρία καθαρά δευτερόλεπτα που λειτουργούν σαν αερόσακος πριν από τη σύγκρουση. Την επόμενη φορά που θα νιώσετε το κύμα της αγανάκτησης, κλείστε νοητά έναν μετρονόμο: εισπνοή, παύση, εκπνοή. Αν η σιωπή σας φανεί ατέλειωτη, τόσο το καλύτερο: σημαίνει πως το σώμα σας είχε εθιστεί χρόνια στην άμεση πυροδότηση και τώρα μαθαίνει άλλο ρυθμό. 

Η παύση δεν είναι απλή αναβολή, είναι γέφυρα προς τη μεγάλη εικόνα. Ο θυμός εστιάζει στο δέντρο που σας γρατζουνά, ενώ η ζωή αφορά το δάσος. Πριν μιλήσετε, ρωτήστε τον εαυτό σας: «Σε έναν χρόνο από τώρα θα με νοιάζει τόσο πολύ;». Συνήθως η ειλικρινής απάντηση είναι αρνητική και η παρόρμηση αποδεικνύεται φούσκα. Συμπληρωματικά θυμηθείτε τον τελικό στόχο: θέλετε να «κερδίσετε» τη συζήτηση ή να διατηρήσετε έναν ζωντανό δεσμό; Στις περισσότερες συγκρούσεις δεν γίνεται και τα δύο. 

Ακόμα όμως κι όταν η απάντηση είναι αυτονόητη, χρειάζεται η τέχνη της μη–απάντησης. Υπάρχουν θέματα που ωριμάζουν όπως το κρασί. Αν ανοιχτούν πρόωρα ξινίζουν και καταστρέφουν τη γεύση όλης της σοδειάς. Η φράση «θα το ξαναδούμε αύριο» μπορεί να είναι ένδειξη σεβασμού, όχι υπεκφυγή και όσο κερδίζετε μικρές νίκες απέναντι στον παρορμητικό εαυτό, όπως ένα βράδυ που συγκρατηθήκατε, ένα πρωινό που συντονίσατε τα ραντεβού σας με τα άλλα μέλη του σπιτιού, τόσο καλιμπράρεται ο εσωτερικός σας ρυθμός. Η επανάληψη χτίζει μυϊκή μνήμη, ακόμη και στην ψυχή και όλο αυτό μπορεί να το πει κανείς με μία λέξη αυτοβοήθεια.

Το δυσκολότερο κομμάτι, κρυμμένο κάτω από κάθε κακή στιγμή είναι ο φόβος της έκπτωσης: «Αν δεν απαντήσω, θα φανώ αδύναμος». Η πραγματικότητα όμως λειτουργεί αντίστροφα. Η ισχύς μετριέται στην ικανότητα αυτοσυγκράτησης, όπως το λιοντάρι που δεν βρυχάται σε κάθε θόρυβο και αυτό απαιτεί ένα είδος δημιουργικής αναβολής: αφήνετε τη σκέψη να ζυμωθεί ώσπου να κατασταλάξει. Δέκα γραμμές ημερολογίου ή μισή ώρα μουσικής ενίοτε μεταμορφώνουν μια επίθεση σε κανονικό διάλογο. 

Ένα «σήμα παύσης» που συμφωνείτε με τον σύντροφό σας, μια κοινή λέξη, μία μικρή χειρονομία βοηθά να σταματάτε πριν οι λέξεις γίνουν βλήματα. Η αλλαγή timing δεν είναι εργαλείο δημοσίων σχέσεων για να δείχνετε πιο συμπαθείς, είναι ο μόνος τρόπος να πάψετε να αυτοϋπονομεύεστε. Μοιάζει μ’ ένα νέο μουσικό μέτρο: όταν ακούτε τον ρυθμό του άλλου, η μελωδία της σχέσης βρίσκει ανάσα. Όταν παίζετε επίμονα solo πάνω στις σιωπές του συντρόφου, η συναυλία τελειώνει απότομα συχνά χωρίς encore. Αν, λοιπόν, θέλετε ο ναρκισσισμός σας να πάψει να είναι καταστροφέας και να γίνει κινητήρια δύναμη, ξεκινήστε από το ρολόι. Το λεπτό που κερδίζετε πριν ανοίξετε το στόμα σας μπορεί να σώσει μια αγάπη, μια φιλία, μια οικογένεια και τελικά εσάς τον ίδιο. 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.