Η εποχή μας λατρεύει τη συνέπεια. Την κάνει σύνθημα, τη μετατρέπει σε ηθικό κανόνα, τη σερβίρει ως τη μοναδική συνταγή για επιτυχία. «Να είσαι συνεπής», ακούς παντού κι αν δεν τα καταφέρεις, η αποτυχία μοιάζει να γράφεται στο μέτωπό σου. Όμως τι γίνεται όταν η ίδια η συνέπεια καταντά βραχνάς; 

Πόσες φορές δεν έχουμε αρχίσει με ενθουσιασμό μια νέα συνήθεια, όπως ένα πρόγραμμα γυμναστικής, μια δίαιτα, μια καθημερινή άσκηση γραφής και την εγκαταλείψαμε ύστερα από λίγες εβδομάδες; Το συναίσθημα που μένει είναι συνήθως ενοχή: «δεν έχω πειθαρχία», «δεν είμαι αρκετά καλός». Στην πραγματικότητα το πρόβλημα δεν είναι η αδυναμία μας, αλλά ο τρόπος που σκεφτόμαστε τη συνέπεια. 

Η επιστήμη των συνηθειών προσφέρει έναν πιο ήπιο κι ανθρώπινο δρόμο. Έξι απλές αρχές μας βοηθούν να αποτινάξουμε την ενοχή και να ξαναδούμε τη συνέπεια όχι σαν καταναγκασμό, αλλά σαν εργαλείο.

1. Η συνέπεια είναι εργαλείο, όχι ταυτότητα
Μπερδεύουμε συχνά τη συνέπεια με την αξία μας. Αν είμαστε συνεπείς, είμαστε “νικητές”. Αν όχι “χαμένοι”. Η συνέπεια είναι απλώς ένα εργαλείο που βελτιώνει την καθημερινότητά μας. Δεν την χρειάζεσαι παντού, ούτε πάντα. Το ζήτημα είναι να τη χρησιμοποιείς εκεί όπου σε εξυπηρετεί πραγματικά. Όταν τη δεις έτσι, χάνεται το βάρος της αυτοκριτικής.

2. Οι συνήθειες χρειάζονται υποδομή
Καμιά συνήθεια δεν στέκεται μόνη της. Θέλεις να τρέχεις κάθε πρωί; Χρειάζεσαι πρώτα έναν καλό ύπνο. Θέλεις να γυμνάζεσαι; Χρειάζεσαι καθαρά ρούχα, φαγητό οργανωμένο, μια ζωή λιγότερο χαοτική. Η “υποδομή” σε κάθε ανάλογη περίπτωση δεν είναι πολυτέλεια, ίσα ίσα είναι το έδαφος πάνω στο οποίο ανθίζει η συνέπεια. Χωρίς αυτή κάθε καλή πρόθεση θα μοιάζει με σπόρο που φυτεύτηκε στην άμμο.

3. Συχνότητα κι ένταση
Όταν κάτι πάει καλά, γίνεται δελεαστικό να ανεβάσουμε τον πήχη. Αν τρέχουμε δύο φορές, να πάμε για τέσσερις. Αν γράψαμε πέντε σελίδες, να γράψουμε δέκα, αλλά η επιστήμη είναι ξεκάθαρη: μέχρι να σταθεροποιηθεί η συχνότητα, η αύξηση όγκου ή έντασης είναι παγίδα.
Η μεγαλύτερη αυτοπειθαρχία είναι συχνά να κάνεις λιγότερα, αλλά σταθερά. Να μείνεις σε ένα πρόγραμμα τόσο καιρό που θα αντέξει ακόμη κι όταν η ζωή αναποδογυρίσει.

4. Κατανόησε τους κανόνες και παίξε δημιουργικά
Οι συνήθειες χτίζονται με έναν απλό κύκλο: ερέθισμα → συμπεριφορά → ανταμοιβή. Ακούγεται βαρετό, αλλά η δύναμη κρύβεται στη δημιουργικότητα με την οποία χειριζόμαστε αυτή την αλυσίδα. Η άσκηση στο γυμναστήριο. Το ερέθισμα είναι η είσοδος στην αίθουσα. Η συμπεριφορά μπορεί να διαφέρει κάθε φορά, ανάλογα με τον διαθέσιμο εξοπλισμό. Το σημαντικό είναι ότι η διαδικασία είναι αυτόματη. Αυτή η ευελιξία μέσα σε μια σταθερή δομή είναι που δίνει διάρκεια.

5. Η ανταμοιβή είναι αναγκαία
Κάποιες συνήθειες είναι φυσικά ευχάριστες, άλλες όμως όχι ( το τρέξιμο πονάει, το καθάρισμα κουράζει, το γράψιμο απογοητεύει). Τότε χρειάζεται να βρούμε εμείς μια ανταμοιβή: μια αγαπημένη μουσική μετά την άσκηση, ένα μικρό τελετουργικό χαλάρωσης μετά τη δουλειά κι ακόμα πιο σημαντικό: η εσωτερική μας φωνή. Αν μας τιμωρεί με συνεχείς επικρίσεις, κάθε συνήθεια σβήνει. Αν μας επιβραβεύει για τις μικρές προόδους, τότε η συνέπεια γίνεται πιο ελαφριά.

6. Μην πιστεύεις τα παραμύθια των influencers
Τα social media είναι γεμάτα “γκουρού” που προτείνουν ακραία προγράμματα: καθημερινά HIIT, 5 το πρωί ξύπνημα, δεκάδες βίντεο την εβδομάδα. Στην πραγματικότητα ούτε οι επαγγελματίες αθλητές δεν τα καταφέρνουν αυτά για καιρό. Αν η δραστηριότητα δεν είναι η κύρια δουλειά σου, δεν μπορείς να έχεις τις συνήθειες εκείνων που πληρώνονται για να τις διατηρούν και δε χρειάζεται. Η συνέπεια πρέπει να είναι βιώσιμη, όχι εξαντλητική. 

Η συνέπεια δεν είναι στέμμα ούτε κατάρα. Είναι εργαλείο. Όσοι φαίνονται πιο “πειθαρχημένοι” δεν είναι ανώτεροι άνθρωποι, έχουν απλώς μάθει να χειρίζονται το εργαλείο καλύτερα, να αποφεύγουν τις παγίδες και να ενσωματώνουν ανταμοιβές. Αντί να τους βλέπουμε με φωτοστέφανο, ας δούμε τον εαυτό μας στην ίδια πορεία, απλώς σε άλλο στάδιο. Η συνέπεια δεν είναι ο τελικός προορισμός. Είναι το μονοπάτι που περπατάμε σιγά-σιγά και κάθε βήμα, όσο μικρό κι αν είναι, μετράει. 

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.