Ακούω πολλούς να μιλάνε για την ταχύτητα της εποχής μας. Για την ταχύτητα των ειδήσεων: να τρέξει, να ιδρώσει το newsroom, να βγάλει την είδηση όσο πιο γρήγορα γίνεται, αν γίνεται, και πριν ακόμα συμβεί. Μιλάνε για την ταχύτητα του internet που μοιάζει με παραισθησιογόνο ποτάμι: ατελείωτα memes και ηλίθια βίντεο, καταρράκτες δεδομένων, φράσεις που αναβοσβήνουν σαν νευρώνες σε κακό τριπ, φωτογραφίες αγνώστων, γνωστών, ή κάποιων που μπορεί να έχεις συναντήσει τουλάχιστον μια φορά στη ζωή σου από κοντά. Ένα κβαντικό χάος που μαστιγώνει τα μάτια μας πιο αδίστακτα κι απ’ τον εαυτό μας. Και μετά, έχουμε την ταχύτητα της παράδοσης, για όλα αυτά που έχεις παραγγείλει από την Amazon, που πριν καν προλάβεις να τα θελήσεις, χτυπάει κιόλας το κουδούνι, και το «θέλω» γίνεται «έχω» χωρίς να περάσει από καμία εσωτερική διεργασία. Άλλοι μιλάνε για το πιο γρήγορο φαγητό που θα σου το φέρει στο γραφείο το πιο γρήγορο delivery, ένα γεύμα που είναι περισσότερο προσομοίωση γεύσης παρά αληθινή γεύση, copy-paste θερμίδων που διασχίζουν το σώμα σου σαν το δήθεν γάστρο-glitch στο μυαλό ενός καλοδιαφημισμένου σεφ. Και μετά όταν τελειώνει η δουλειά, ψάχνεις την πιο άδεια λωρίδα της λεωφόρου που θα σε πάει πιο γρήγορα σπίτι, αλλά ποιο σπίτι; Ένα κουτί με Wi-Fi, όπου το παιχνίδι της ταχύτητας συνεχίζεται με scroll, refresh, like, repeat. Στην εποχή της ταχύτητας όλα είναι μια λούπα. Είδηση, εικόνα, πακέτο, άνθρωπος: όλα τρέχουν γύρω γύρω, 24 ώρες το 24ώρο, όλα συρρικνώνονται σε στιγμιαία παρόντα που εξαφανίζονται πριν τα ζήσεις. Κι όλοι εμείς, μαριονέτες ενός ρυθμού που κανένας από εμάς δεν όρισε, απλώς όλοι τον χορεύουμε χωρίς σταματημό.
Ζούμε σε μια εποχή όπου το «γρήγορα» είναι (μάλλον) το μοναδικό επίθετο που μετράει, η μοναδική αξία που έχει σημασία. Τόσο που αν ο θάνατος μπορούσε να έρθει με υπηρεσία next-day delivery, κάποιοι από εμάς, μέσα στην λούπα της ταχύτητας, μπορεί να είχαμε κάνει και γι’ αυτό συνδρομή σε κάποια εφαρμογή.
Και ποια είναι η ειρωνεία όλου αυτού; Όσο πιο γρήγορα τρέχουμε, τόσο πιο πολύ βυθιζόμαστε στην ίδια λάσπη. Κάποτε ο Επίκουρος μιλούσε για την καλή ζωή, δηλαδή μια ζωή απλή, γεμάτη μικρές απολαύσεις, φιλία, λίγο καλό φαγητό και λίγο κρασί κάτω απ’ τα δέντρα. Κι εμείς; Στήνουμε βωμούς και ποντάρουμε σε startups που υπόσχονται να μας παραδίνουν τον καφέ πριν καν τον παραγγείλουμε. Οπότε, σκέφτομαι, τι αξία έχει να ζεις γρήγορα; Ναι, ΟΚ, ο Τζέιμς Ντιν το έκανε μύθο, αλλά πέθανε στα 24. Και η αλήθεια είναι ότι η βιασύνη και η ταχύτητα της εποχής μάς τρώνε αργά αργά σαν σαρκοφάγοι σκαραβαίοι.
Η τρεχάλα δεν σε βγάζει πουθενά. Και η βιασύνη σήμερα είναι σαν να πατάς το γκάζι ενώ το αμάξι δεν έχει βενζίνη. Πολύ θόρυβος, πολύ κάψιμο λαδιών, αλλά καμία κίνηση. Μπορείς, βέβαια, από την άλλη να βιάζεσαι αργά, να κάνεις το κάθε βήμα σαν να είναι τελετουργία, σαν το άναμμα του τσιγάρου στο σινεμά του Αντονιόνι. Αλλά να μάθεις, όμως, το κάνεις συνειδητά.
Γιατί η γρήγορη ζωή είναι σαν να γεμίζεις μια βαλίτσα με ρούχα τσαλακωμένα, πολλά ναι, αλλά όλα άχρηστα όταν θα τα χρειαστείς. Περισσότερα emails, περισσότερα deadlines, περισσότερα “to-dos”, περισσότερες προσθέσεις, αφαιρέσεις, prompts, μηνύματα, chats, DMs, όλα ικανά να σε στοιχειώνουν στον ύπνο. Και γι’ αυτό θεωρώ τη σημερινή σύγχρονη ψηφιακή ζωή μια φούσκα σαν το Excel που ποτέ δεν χώνεψα. Γιατί η καλή ζωή είναι μια άλλη υπόθεση, η οποία προϋποθέτει παρουσία, βαρύτητα, διάλογο, επίγνωση. Να μπορείς να ξεχωρίζεις το αναγκαίο από το επείγον. Γιατί το σημερινό επείγον είναι πάντα ένα ψέμα.
Η ταχύτητα δεν φέρνει πάντα τα επιθυμητά αποτελέσματα. Projects χωρίς ψυχή, επαγγελματικές σχέσεις χτισμένες στον φόβο του χρόνου και της διάρκειας, σχέσεις χωρίς ανάσα, επιτυχίες που αν τις κατακτήσεις, μετά από λίγο δεν θα θυμάσαι καν πώς αποκτήθηκαν. Ένας αγώνας δρόμου με πολλά στενά, παρακάμψεις, στάσεις για καφέ, λάθη, πισωγυρίσματα.
Ο κανόνας που θέλω να ακολουθώ πια είναι πολύ απλός: αν πιστεύεις ότι κάτι αξίζει να γίνει, τότε αξίζει την προσοχή σου και τον χρόνο σου. Αν κάτι αξίζει, τότε αξίζει και να το ζήσεις ολόκληρο, και όχι σαν σκιά σε κάποιο ρημαγμένο timeline.
Μου αρέσει αυτό που έχει γράψει ο συγγραφέας Carl Honoré στο βιβλίο του The Power of Slow: «Καμιά φορά χρειάζεται ένα γερό ξύπνημα για να συνειδητοποιήσεις ότι βιάζεσαι περισσότερο μέσα στη ζωή σου αντί να τη ζεις». Ότι, δηλαδή, ζεις τη γρήγορη ζωή αντί για την καλή ζωή. Γιατί η βιασύνη δεν αποδίδει, και στην εποχή μας είναι, όσο ποτέ πιο πριν, γεμάτη λάθη.
Βέβαια, όπου χρειάζεται και όπου θέλεις, βιάσου συνειδητά. Αλλά μην μπερδεύεις την ταχύτητα με την παραγωγικότητα. Η παρουσία δεν «βελτιστοποιείται». Η παρουσία απλώς υπάρχει. Ή την έχεις ή την έχεις χάσει. Οπότε, καλύτερα, προστάτεψε αμείλικτα την προσοχή σου. Γιατί η προσοχή σου είναι η ζωή σου. Εκεί που την στρέφεις, εκεί ζεις. Και ο χρόνος που ξοδεύεις είναι η ίδια η ζωή σου. Άρα, περίμενε, πριν απαντήσεις «ναι», ρώτα πρώτα τον εαυτό σου «γιατί;». Γιατί να πας σε εκείνη την εκδήλωση; Γιατί να γεμίσεις τη μέρα σου με ό,τι σου σερβίρουν οι άλλοι; Γιατί δεν μπορείς να αφήνεις χώρο στο κενό, στο απλό, ή και στο «τίποτα»;
Η ταχύτητα που έγινε θρησκεία
Η σημερινή ταχύτητα έχει τους δικούς της παπάδες: τα apps που μας πουλάνε “χρόνο”, τις εταιρείες που μετράνε κάθε δευτερόλεπτο σαν τα τελευταία μετρητά στο ταμείο, τους γκουρού της παραγωγικότητας που σε κοιτούν με μισό μάτι αν δεν ξυπνάς στις 5:00 το πρωί για να “κερδίσεις τη μέρα”. Και το νέο δόγμα είναι απλό: τρέξε, δούλεψε, κατανάλωσε και αν πεθάνεις νέος, τουλάχιστον θα το έχεις κάνει γρήγορα.
Τα social media είναι ο καθεδρικός ναός αυτής της θρησκείας. Εκεί όλα πρέπει να συμβούν τώρα: η είδηση, το selfie, η επιβεβαίωση, η επιτυχία. Αν αργήσεις, φίλε μου, είσαι αόρατος. Η βιασύνη είναι το εισιτήριο ύπαρξης. Και το κοινό, αυτό το απρόσωπο τέρας, σε τιμωρεί με την λήθη. Αλλά η ταχύτητα είναι ψεύτικος θεός. Τρέχεις και δεν φτάνεις, όχι γιατί πρέπει, αλλά γιατί δεν υπάρχει τέρμα. Σαν τον Σίσυφο, μόνο που αντί για βράχο σπρώχνεις deadlines, ειδοποιήσεις, tasks. Κι όταν κοιτάξεις πίσω, η ζωή σου είναι ένα timeline γεμάτο θραύσματα.
Το να ζήσεις την καλή (και πιο αργή) ζωή σήμερα μοιάζει σχεδόν επαναστατική πράξη. Να πατήσεις pause εκεί που όλοι κάνουν fast forward. Να πιεις έναν καφέ χωρίς να τον ανεβάσεις. Να διαβάσεις μια σελίδα χωρίς να κοιτάξεις το κινητό. Να περπατήσεις χωρίς να μετράς βήματα. Να αφήσεις το τίποτα να υπάρχει.
Γιατί μόνο στο τίποτα μπορεί να ανθίσει κάτι νέο.
Κι αν θέλεις πραγματικά να γκρεμίσεις το ιερατείο της ταχύτητας, κάνε το αδιανόητο: μείνε σιωπηλός. Άφησε τον κόσμο να τρέχει. Κι εσύ στάσου. Γιατί εκεί, στην ακινησία, ξεκινάει η καλή ζωή.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
Ακούω πολλούς να μιλάνε για την ταχύτητα της εποχής μας. Για την ταχύτητα των ειδήσεων: να τρέξει, να ιδρώσει το newsroom, να βγάλει την είδηση όσο πιο γρήγορα γίνεται, αν γίνεται, και πριν ακόμα συμβεί. Μιλάνε για την ταχύτητα του internet που μοιάζει με παραισθησιογόνο ποτάμι: ατελείωτα memes και ηλίθια βίντεο, καταρράκτες δεδομένων, φράσεις που αναβοσβήνουν σαν νευρώνες σε κακό τριπ, φωτογραφίες αγνώστων, γνωστών, ή κάποιων που μπορεί να έχεις συναντήσει τουλάχιστον μια φορά στη ζωή σου από κοντά. Ένα κβαντικό χάος που μαστιγώνει τα μάτια μας πιο αδίστακτα κι απ’ τον εαυτό μας. Και μετά, έχουμε την ταχύτητα της παράδοσης, για όλα αυτά που έχεις παραγγείλει από την Amazon, που πριν καν προλάβεις να τα θελήσεις, χτυπάει κιόλας το κουδούνι, και το «θέλω» γίνεται «έχω» χωρίς να περάσει από καμία εσωτερική διεργασία. Άλλοι μιλάνε για το πιο γρήγορο φαγητό που θα σου το φέρει στο γραφείο το πιο γρήγορο delivery, ένα γεύμα που είναι περισσότερο προσομοίωση γεύσης παρά αληθινή γεύση, copy-paste θερμίδων που διασχίζουν το σώμα σου σαν το δήθεν γάστρο-glitch στο μυαλό ενός καλοδιαφημισμένου σεφ. Και μετά όταν τελειώνει η δουλειά, ψάχνεις την πιο άδεια λωρίδα της λεωφόρου που θα σε πάει πιο γρήγορα σπίτι, αλλά ποιο σπίτι; Ένα κουτί με Wi-Fi, όπου το παιχνίδι της ταχύτητας συνεχίζεται με scroll, refresh, like, repeat. Στην εποχή της ταχύτητας όλα είναι μια λούπα. Είδηση, εικόνα, πακέτο, άνθρωπος: όλα τρέχουν γύρω γύρω, 24 ώρες το 24ώρο, όλα συρρικνώνονται σε στιγμιαία παρόντα που εξαφανίζονται πριν τα ζήσεις. Κι όλοι εμείς, μαριονέτες ενός ρυθμού που κανένας από εμάς δεν όρισε, απλώς όλοι τον χορεύουμε χωρίς σταματημό.
Ζούμε σε μια εποχή όπου το «γρήγορα» είναι (μάλλον) το μοναδικό επίθετο που μετράει, η μοναδική αξία που έχει σημασία. Τόσο που αν ο θάνατος μπορούσε να έρθει με υπηρεσία next-day delivery, κάποιοι από εμάς, μέσα στην λούπα της ταχύτητας, μπορεί να είχαμε κάνει και γι’ αυτό συνδρομή σε κάποια εφαρμογή.
Και ποια είναι η ειρωνεία όλου αυτού; Όσο πιο γρήγορα τρέχουμε, τόσο πιο πολύ βυθιζόμαστε στην ίδια λάσπη. Κάποτε ο Επίκουρος μιλούσε για την καλή ζωή, δηλαδή μια ζωή απλή, γεμάτη μικρές απολαύσεις, φιλία, λίγο καλό φαγητό και λίγο κρασί κάτω απ’ τα δέντρα. Κι εμείς; Στήνουμε βωμούς και ποντάρουμε σε startups που υπόσχονται να μας παραδίνουν τον καφέ πριν καν τον παραγγείλουμε. Οπότε, σκέφτομαι, τι αξία έχει να ζεις γρήγορα; Ναι, ΟΚ, ο Τζέιμς Ντιν το έκανε μύθο, αλλά πέθανε στα 24. Και η αλήθεια είναι ότι η βιασύνη και η ταχύτητα της εποχής μάς τρώνε αργά αργά σαν σαρκοφάγοι σκαραβαίοι.
Η τρεχάλα δεν σε βγάζει πουθενά. Και η βιασύνη σήμερα είναι σαν να πατάς το γκάζι ενώ το αμάξι δεν έχει βενζίνη. Πολύ θόρυβος, πολύ κάψιμο λαδιών, αλλά καμία κίνηση. Μπορείς, βέβαια, από την άλλη να βιάζεσαι αργά, να κάνεις το κάθε βήμα σαν να είναι τελετουργία, σαν το άναμμα του τσιγάρου στο σινεμά του Αντονιόνι. Αλλά να μάθεις, όμως, το κάνεις συνειδητά.
Γιατί η γρήγορη ζωή είναι σαν να γεμίζεις μια βαλίτσα με ρούχα τσαλακωμένα, πολλά ναι, αλλά όλα άχρηστα όταν θα τα χρειαστείς. Περισσότερα emails, περισσότερα deadlines, περισσότερα “to-dos”, περισσότερες προσθέσεις, αφαιρέσεις, prompts, μηνύματα, chats, DMs, όλα ικανά να σε στοιχειώνουν στον ύπνο. Και γι’ αυτό θεωρώ τη σημερινή σύγχρονη ψηφιακή ζωή μια φούσκα σαν το Excel που ποτέ δεν χώνεψα. Γιατί η καλή ζωή είναι μια άλλη υπόθεση, η οποία προϋποθέτει παρουσία, βαρύτητα, διάλογο, επίγνωση. Να μπορείς να ξεχωρίζεις το αναγκαίο από το επείγον. Γιατί το σημερινό επείγον είναι πάντα ένα ψέμα.
Η ταχύτητα δεν φέρνει πάντα τα επιθυμητά αποτελέσματα. Projects χωρίς ψυχή, επαγγελματικές σχέσεις χτισμένες στον φόβο του χρόνου και της διάρκειας, σχέσεις χωρίς ανάσα, επιτυχίες που αν τις κατακτήσεις, μετά από λίγο δεν θα θυμάσαι καν πώς αποκτήθηκαν. Ένας αγώνας δρόμου με πολλά στενά, παρακάμψεις, στάσεις για καφέ, λάθη, πισωγυρίσματα.
Ο κανόνας που θέλω να ακολουθώ πια είναι πολύ απλός: αν πιστεύεις ότι κάτι αξίζει να γίνει, τότε αξίζει την προσοχή σου και τον χρόνο σου. Αν κάτι αξίζει, τότε αξίζει και να το ζήσεις ολόκληρο, και όχι σαν σκιά σε κάποιο ρημαγμένο timeline.
Μου αρέσει αυτό που έχει γράψει ο συγγραφέας Carl Honoré στο βιβλίο του The Power of Slow: «Καμιά φορά χρειάζεται ένα γερό ξύπνημα για να συνειδητοποιήσεις ότι βιάζεσαι περισσότερο μέσα στη ζωή σου αντί να τη ζεις». Ότι, δηλαδή, ζεις τη γρήγορη ζωή αντί για την καλή ζωή. Γιατί η βιασύνη δεν αποδίδει, και στην εποχή μας είναι, όσο ποτέ πιο πριν, γεμάτη λάθη.
Βέβαια, όπου χρειάζεται και όπου θέλεις, βιάσου συνειδητά. Αλλά μην μπερδεύεις την ταχύτητα με την παραγωγικότητα. Η παρουσία δεν «βελτιστοποιείται». Η παρουσία απλώς υπάρχει. Ή την έχεις ή την έχεις χάσει. Οπότε, καλύτερα, προστάτεψε αμείλικτα την προσοχή σου. Γιατί η προσοχή σου είναι η ζωή σου. Εκεί που την στρέφεις, εκεί ζεις. Και ο χρόνος που ξοδεύεις είναι η ίδια η ζωή σου. Άρα, περίμενε, πριν απαντήσεις «ναι», ρώτα πρώτα τον εαυτό σου «γιατί;». Γιατί να πας σε εκείνη την εκδήλωση; Γιατί να γεμίσεις τη μέρα σου με ό,τι σου σερβίρουν οι άλλοι; Γιατί δεν μπορείς να αφήνεις χώρο στο κενό, στο απλό, ή και στο «τίποτα»;
Η ταχύτητα που έγινε θρησκεία
Η σημερινή ταχύτητα έχει τους δικούς της παπάδες: τα apps που μας πουλάνε “χρόνο”, τις εταιρείες που μετράνε κάθε δευτερόλεπτο σαν τα τελευταία μετρητά στο ταμείο, τους γκουρού της παραγωγικότητας που σε κοιτούν με μισό μάτι αν δεν ξυπνάς στις 5:00 το πρωί για να “κερδίσεις τη μέρα”. Και το νέο δόγμα είναι απλό: τρέξε, δούλεψε, κατανάλωσε και αν πεθάνεις νέος, τουλάχιστον θα το έχεις κάνει γρήγορα.
Τα social media είναι ο καθεδρικός ναός αυτής της θρησκείας. Εκεί όλα πρέπει να συμβούν τώρα: η είδηση, το selfie, η επιβεβαίωση, η επιτυχία. Αν αργήσεις, φίλε μου, είσαι αόρατος. Η βιασύνη είναι το εισιτήριο ύπαρξης. Και το κοινό, αυτό το απρόσωπο τέρας, σε τιμωρεί με την λήθη. Αλλά η ταχύτητα είναι ψεύτικος θεός. Τρέχεις και δεν φτάνεις, όχι γιατί πρέπει, αλλά γιατί δεν υπάρχει τέρμα. Σαν τον Σίσυφο, μόνο που αντί για βράχο σπρώχνεις deadlines, ειδοποιήσεις, tasks. Κι όταν κοιτάξεις πίσω, η ζωή σου είναι ένα timeline γεμάτο θραύσματα.
Το να ζήσεις την καλή (και πιο αργή) ζωή σήμερα μοιάζει σχεδόν επαναστατική πράξη. Να πατήσεις pause εκεί που όλοι κάνουν fast forward. Να πιεις έναν καφέ χωρίς να τον ανεβάσεις. Να διαβάσεις μια σελίδα χωρίς να κοιτάξεις το κινητό. Να περπατήσεις χωρίς να μετράς βήματα. Να αφήσεις το τίποτα να υπάρχει.
Γιατί μόνο στο τίποτα μπορεί να ανθίσει κάτι νέο.
Κι αν θέλεις πραγματικά να γκρεμίσεις το ιερατείο της ταχύτητας, κάνε το αδιανόητο: μείνε σιωπηλός. Άφησε τον κόσμο να τρέχει. Κι εσύ στάσου. Γιατί εκεί, στην ακινησία, ξεκινάει η καλή ζωή.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.
