«Υποφέρουμε», είπε ο Σενέκας, «πιο συχνά στη φαντασία παρά στην πραγματικότητα». Ο Στωικός φιλόσοφος θα μπορούσε να μιλά για τις γενιές. Τα μέλη της Gen Ζ, γεννημένα μεταξύ 1997 και 2012 υποστηρίζουν πως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατέστρεψαν την παιδική τους ηλικία. Οι millennials, γεννημένοι μεταξύ 1981 και 1996 παραπονιούνται ότι δεν μπορούν να αγοράσουν σπίτι. Οι baby-boomers, γεννημένοι μεταξύ 1946 και 1964 γκρινιάζουν πως αντιμετωπίζουν μια αβέβαιη συνταξιοδότηση. 

Πολλοί ξεχνούν τη Gen Χ που περιλαμβάνει όσους γεννήθηκαν μεταξύ 1965 και 1980. Σύμφωνα με τις αναζητήσεις στο Google, ο κόσμος ενδιαφέρεται λιγότερο ελάχιστα για τη Gen Χ σε σχέση με τους millennials, τους Gen Z ή τους baby-boomers. Υπάρχουν λίγα podcasts ή memes για τη Gen Χ. Εκτός από το βιβλίο του Douglas Coupland, «Generation X: Tales for an Accelerated Culture» που εκδόθηκε το 1991 και έκανε γνωστό τον όρο, ελάχιστα έργα αναφέρονται σε αυτή τη γενιά. Στη Βρετανία, τα μέλη της Gen Χ είναι τα λιγότερο πιθανό από οποιαδήποτε άλλη ηλικιακή ομάδα να γνωρίζουν σε ποια γενιά ανήκουν. 

Οι Gen Xers μπορεί να μην έχουν θέση στη λαϊκή φαντασία, αλλά αντίθετα με τον Σενέκα, πραγματικά υποφέρουν. Αυτό συμβαίνει τόσο επειδή βρίσκονται σε δύσκολη ηλικία, όσο και επειδή η γενιά τους είναι «καταραμένη». 

Μια πρόσφατη μελέτη της Ipsos σε 30 χώρες δείχνει ότι το 31% των Gen Xers δηλώνουν ότι είναι «όχι πολύ ευτυχισμένοι» ή «καθόλου ευτυχισμένοι» — το υψηλότερο ποσοστό από κάθε άλλη γενιά. Ο David Blanchflower από το Dartmouth College βρίσκει ότι κάθε είδους δυσφορία — από τη δυστυχία μέχρι το άγχος και την απόγνωση — κορυφώνεται γύρω στην ηλικία των 50. Αυτό συμφωνεί με τη θεωρία του «σχήματος U της ζωής», σύμφωνα με την οποία οι άνθρωποι είναι πιο ευτυχισμένοι όταν είναι νέοι ή ηλικιωμένοι και πιο δυστυχισμένοι στη μέση ηλικία. Οι baby-boomers το πέρασαν, σύντομα θα το περάσουν και οι millennials. 

Το «σχήμα U» οφείλεται εν μέρει στο ότι στη μέση ηλικία αρχίζουν να εμφανίζονται χρόνια προβλήματα υγείας. Επίσης, οι άνθρωποι αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι δεν θα πετύχουν όλα όσα ήλπιζαν στην καριέρα τους. Πέρα από αυτό, οι Gen Xers συχνά φροντίζουν τόσο τα παιδιά τους όσο και τους γονείς τους. Στις ΗΠΑ, το 5% των δαπανών τους κατευθύνεται στη φροντίδα ατόμων κάτω των 18 ή άνω των 65, έναντι μόλις 2% για τους boomers. Στην Ιταλία, το ποσοστό των νέων 18 έως 34 ετών που ζουν με τους γονείς τους έχει αυξηθεί από 61% σε 68% τα τελευταία είκοσι χρόνια. Στην Ισπανία η αύξηση είναι ακόμη πιο δραματική. Σε ποια γενιά ανήκουν πολλοί από αυτούς τους γονείς; Στη Gen Χ. 

Πουθενά αλλού η ζωή δεν είναι πιο «U-σχηματισμένη» απ’ ό,τι στο Σαν Φρανσίσκο. Οι ιδεαλιστές νέοι της πόλης πιστεύουν ότι θα ιδρύσουν την επόμενη μεγάλη εταιρεία τεχνητής νοημοσύνης και “ανέχονται” το υψηλό κόστος ζωής και την εγκληματικότητα. Οι επιτυχημένοι boomers ζουν σε τεράστιες κατοικίες στο Pacific Heights και κάθονται σε διοικητικά συμβούλια εταιρειών. Οι Gen Xers, στη μέση, δεν έχουν ούτε τον ιδεαλισμό των νέων, ούτε τις υψηλές θέσεις των παλιών. Μόνο το 37% δηλώνει ικανοποιημένο από τη ζωή στο Σαν Φρανσίσκο, έναντι 63% των Gen Z, σύμφωνα με δημοσκόπηση του 2022 από την τοπική εφημερίδα San Francisco Standard. Πολλοί δεν έχουν άλλη επιλογή από το να ζήσουν στο Όκλαντ — φρίκη! — αν θέλουν να αποκτήσουν μεγάλο σπίτι. 

Αν και οι Gen Xers με τον καιρό θα ξεφύγουν από το “σχήμα U”, θα παραμείνουν χαμένοι με άλλους τρόπους. 

Ας δούμε τα εισοδήματά τους. Οι Gen Xers κερδίζουν μεν περισσότερα, προσαρμοσμένα στον πληθωρισμό από τις προηγούμενες γενιές — μια συνέχεια μιας μακροχρόνιας ιστορικής τάσης από την οποία επωφελούνται επίσης οι millennials και η Gen Ζ. Όμως η πρόοδός τους ήταν αργή. 

Μια πρόσφατη μελέτη των Kevin Corinth από το American Enterprise Institute (δεξαμενή σκέψης) και Jeff Larrimore από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ εξετάζει τα εισοδήματα των αμερικανικών νοικοκυριών ανά γενιά, λαμβάνοντας υπόψη φόρους, κρατικές μεταβιβάσεις και πληθωρισμό. Στην ηλικία των 36 έως 40, τα πραγματικά εισοδήματα των νοικοκυριών της Γενιάς Χ ήταν μόλις 16% υψηλότερα από εκείνα της προηγούμενης γενιάς στην ίδια ηλικία — η μικρότερη βελτίωση από κάθε άλλη γενιά. 

Ίσως αυτή η φτωχή ανάπτυξη εισοδήματος να είναι συνέπεια ενός στερεοτύπου, το οποίο έχει επιβεβαιωθεί από διάφορες ψυχολογικές μελέτες: οι Gen Xers είναι απρόθυμοι να γίνουν «εταιρικά ρομπότ», δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στην ισορροπία μεταξύ εργασίας και ζωής και στην αυτονομία. Δεν είναι τυχαίο ότι το 1999, όταν οι Gen Xers ήταν στο απόγειο της ζωής τους κυκλοφόρησαν δύο εξαιρετικά επιτυχημένες ταινίες στις οποίες οι ήρωες απελευθερώνονται από τα δεσμά της καθημερινότητας. Στο The Matrix, ο Thomas Anderson, προγραμματιστής υπολογιστών ανακαλύπτει ότι ο κόσμος είναι μια ψευδαίσθηση που προσομοιώνεται από ευφυείς μηχανές. Στο Fight Club, ένας υπάλληλος γραφείου εντάσσεται σε μια μυστική λέσχη των οποίων τα μέλη δέρνουν ο ένας τον άλλον. Όλα αυτά είναι, φυσικά, συναρπαστικά — αλλά δύσκολα οδηγούν σε σταθερή επαγγελματική πορεία. 

Οι Gen Xers, για να είμαστε δίκαιοι, αντιμετώπισαν δύσκολες συγκυρίες.
Τα εισοδήματα των ανθρώπων τείνουν να αυξάνονται ραγδαία στη δεκαετία των 30 και 40, καθώς προχωρούν σε διευθυντικές θέσεις. Δυστυχώς για τους Gen Xers, όταν ήταν σε αυτή την ηλικιακή φάση, οι αγορές εργασίας ήταν αδύναμες, ως συνέπεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2007–09. Το 2011 για παράδειγμα, οι ονομαστικοί μέσοι μισθοί των Βρετανών στα 30 τους αυξήθηκαν μόλις κατά 1,1%. Η αύξηση των εισοδημάτων στην Ιταλία, που επλήγη σοβαρά από την κρίση του ευρώ, ήταν εξίσου αδύναμη. Στον Καναδά από το 2011 έως το 2017 τα πραγματικά μέσα εισοδήματα των ατόμων ηλικίας 35 έως 44 δεν αυξήθηκαν καθόλου. 

Οι Gen Xers τα πήγαν επίσης άσχημα στη συσσώρευση πλούτου και την αποταμίευση. Κατά τη δεκαετία του 1980, όταν πολλοί boomers ήταν στα 30 τους οι παγκόσμιες χρηματαγορές τετραπλασιάστηκαν. Οι millennials που είναι τώρα στην ίδια ηλικία, έχουν απολαύσει μέχρι στιγμής ισχυρές αποδόσεις στις αγορές. Όμως τη δεκαετία του 2000, όταν οι Gen Xers ήλπιζαν να «εκμεταλλευτούν τη στιγμή», οι αγορές σημείωσαν μικρή πτώση. Εκείνη η περίοδος ήταν μια «χαμένη δεκαετία» για τις αμερικανικές μετοχές, καθώς ξεκίνησε μετά τη φούσκα του dotcom και έκλεισε με τη χρηματοπιστωτική κρίση. 

Και η ιδιοκτησία κατοικίας — το απόλυτο σύμβολο διαγενεακής ανισότητας;
Η κυρίαρχη αφήγηση συγκρίνει τους millennials που νοικιάζουν για πάντα με τους boomers που έχουν έξι άδεια υπνοδωμάτια. Όμως τα δεδομένα για την ιδιοκτησία κατοικίας, σύμφωνα με την Victoria Gregory από το παράρτημα του St. Louis της Fed, ανατρέπουν αυτή τη σοφιστεία. Στην πραγματικότητα η μεγάλη πτώση στα ποσοστά ιδιοκτησίας συνέβη από τους boomers προς τους Gen Xers. Από τα τέλη των 30 μέχρι τις αρχές των 40 τους, οι Gen Xers είχαν παρόμοιες πιθανότητες να κατέχουν σπίτι με τους σημερινούς millennials στην ίδια ηλικία.
 

Από τα τέλη των 30 μέχρι τις αρχές των 40 τους — όταν πολλοί μπαίνουν για πρώτη φορά στην αγορά κατοικίας — οι Gen Xers υπέστησαν τις συνέπειες της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Έγινε δύσκολο να λάβεις στεγαστικό δάνειο. Μερικοί από αυτούς που είχαν ήδη δάνειο, το έχασαν λόγω κατασχέσεων και επέστρεψαν στο ενοίκιο. 

Τα συνολικά στατιστικά αποτυπώνουν όλες αυτές τις τάσεις.
Ο Jeremy Horpedahl του University of Central Arkansas παρακολουθεί τον μέσο πλούτο ανά γενιά χρησιμοποιώντας δεδομένα της Fed. Διαπιστώνει ότι στην ηλικία των 31, οι millennials/Gen Z διαθέτουν περίπου διπλάσιο πλούτο από τον μέσο Gen Xer στην ίδια ηλικία. Από έρευνες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας προκύπτουν αντίστοιχα στοιχεία για την Ευρώπη: Από το 2010 έως το 2021, οι millennials στη ζώνη του ευρώ τριπλασίασαν την ονομαστική καθαρή περιουσία τους, έναντι λιγότερο από τον διπλασιασμό για τους Gen Xers. 

Η θέση των Gen Xers μάλλον δεν θα βελτιωθεί σημαντικά τα επόμενα χρόνια. Ίσως να είναι οι πρώτοι που θα πληγούν από κατεστραμμένα συνταξιοδοτικά συστήματα. Το αμερικανικό ταμείο κοινωνικής ασφάλισης προβλέπεται να εξαντληθεί μέχρι το 2033 — ακριβώς όταν οι Gen Xers αρχίσουν να συνταξιοδοτούνται — κάτι που σημαίνει ότι οι παροχές θα μειωθούν κατά 20-25%, εκτός αν το Κογκρέσο αναλάβει δράση. Στην Ελλάδα ήδη έχει συμβεί αυτό, η κατάσταση όμως δεν έχει αντιστραφεί, τουλάχιστον για τους παραμένοντες εντός συνόρων. 

*Με στοιχεία από το Economist.

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.