Δεν είναι εύκολες οι συζητήσεις που αφορούν τον θάνατο και τη θλίψη. Το να μιλήσεις στα παιδιά γι’ αυτά μπορεί να είναι ακόμα πιο δύσκολο. Το ένστικτό μας ωστόσο να προστατεύουμε τα παιδιά από τη σκληρή πραγματικότητα, δεν συνεπάγεται ότι μπορούμε να αποφεύγουμε εντελώς αυτά τα θέματα.

Όμως, τα παιδιά που χάνουν ένα αγαπημένο τους πρόσωπο, έχουν πολλές ερωτήσεις σχετικά με τον θάνατο και τη θλίψη.

Η παιδική θλίψη είναι κοινή

Τα παιδιά βιώνουν τη θλίψη πολύ πιο συχνά απ’ ό,τι νομίζουμε. Μια μελέτη στη Σκωτία διαπίστωσε ότι, μέχρι την ηλικία των δέκα ετών, το 62% των παιδιών αναφέρουν ότι έχουν θρηνήσει τον θάνατο ενός μέλους της οικογένειας, συνήθως γονέα, αδελφού, παππού ή γιαγιάς ή άλλου στενού τους προσώπου.

Έρευνα στο Ηνωμένο Βασίλειο διαπιστώνει ότι περίπου ένας στους 20 εφήβους θα έχει βιώσει το θάνατο του γονέα του. Μέχρι την ηλικία των 25 ετών, έως και το 8% των παιδιών και των νέων σε μια αμερικανική μελέτη είχαν χάσει έναν αδελφό τους.

Η έρευνα

Σε μια πρόσφατη μελέτη, ερευνητές ανέλυσαν  ερωτήσεις που έθεσαν περισσότερα από 200 παιδιά ηλικίας πέντε έως 12 ετών σχετικά με τον θάνατο και τη θλίψη. Είχαν βιώσει το θάνατο ενός γονέα, αδελφού ή άλλου μέλους της οικογένειας (όπως θείου ή γιαγιάς) τους τελευταίους τέσσερις μήνες έως πέντε χρόνια.

Οι αιτίες θανάτου περιλάμβαναν καρκίνο, αυτοκινητιστικά δυστυχήματα, καρδιακές προσβολές, αυτοκτονίες, εργατικά ατυχήματα, χρήση ουσιών και παιδικές ασθένειες.

Τα παιδιά υπέβαλαν τις ερωτήσεις τους κατά τη διάρκεια της παιδικής κατασκήνωσης Lionheart Camp for Kids, μιας διήμερης κατασκήνωσης για την υποστήριξη παιδιών, εφήβων και οικογενειών που πενθούν στη Δυτική Αυστραλία.

Τι ανακάλυψαν οι ερευνητές

Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Journal of Child and Family Studies, διαπίστωσε ότι πολλές από τις ερωτήσεις των παιδιών ήταν εξεζητημένες.

Αποκάλυπταν περιέργεια για διάφορες βιολογικές, συναισθηματικές και υπαρξιακές έννοιες, καταδεικνύοντας πολύπλοκες και πολύπλευρες σκέψεις σχετικά με τον θάνατο του αγαπημένου τους προσώπου και τον αντίκτυπό του στη ζωή τους.

Πολλές ερωτήσεις αντανακλούσαν την εγωκεντρική σκέψη που είναι τυπική στα παιδιά (σκέψη που αφορά τον εαυτό τους), όπως η σκέψη ότι προκάλεσαν το θάνατο.

Οι ερευνητές ομαδοποίησαν τις ερωτήσεις τους σε πέντε θεματικές.

1. Γιατί και πώς πεθαίνουν οι άνθρωποι

Από τι είδους ασθένειες μπορεί να πεθάνει οι άνθρωποι;

Η πιο συνηθισμένη ερώτηση αφορούσε τις αιτίες και τις διαδικασίες του θανάτου.

Αυτές οι ερωτήσεις κατέγραψαν την περιέργεια και τις ανησυχίες των παιδιών σχετικά με το γιατί και πώς πεθαίνουν οι άνθρωποι.

Για παράδειγμα, ήθελαν να μάθουν πώς και γιατί συμβαίνουν οι καρδιακές προσβολές, ο καρκίνος, η αυτοκτονία και η χρήση ουσιών. Ορισμένα παιδιά ήθελαν να μάθουν πώς και πότε θα πεθάνουν.

2. Διαχείριση της θλίψης

Γιατί με εγκατέλειψε;

Οι ερωτήσεις αυτές αντανακλούσαν τις προσπάθειες των παιδιών να κατανοήσουν τον θάνατο και τις επακόλουθες κοινωνικές και συναισθηματικές εμπειρίες τους.

Προσπάθησαν να κατανοήσουν τα συναισθήματά τους και τις αντιδράσεις τους, όπως οι αλλαγές στις συνήθειες ύπνου και τις σωματικές αισθήσεις.

Έκαναν επίσης ερωτήσεις σχετικά με το πώς θα μπορούσαν να κερδίσουν υποστήριξη από συνομηλίκους και καθηγητές.

3. Ανθρώπινη παρέμβαση

Πώς λειτουργεί ένας βηματοδότης;

Οι ερωτήσεις αυτές αφορούσαν συγκεκριμένες τεχνολογίες, όπως οι βηματοδότες, και θεραπείες, όπως τα φάρμακα, που εμπλέκονται στην πρόληψη του θανάτου και στη βοήθεια ανθρώπων που πεθαίνουν.

Ορισμένα παιδιά ήθελαν να μάθουν πώς να αποτρέψουν μελλοντικούς θανάτους στην οικογένειά τους.

4. Το νόημα της ζωής και του θανάτου

Ποιο είναι το νόημα της ζωής;

Αυτές οι ερωτήσεις αποτύπωσαν τις υπαρξιακές ανησυχίες των παιδιών σχετικά με τον σκοπό της ζωής και γιατί οι άνθρωποι πεθαίνουν.

Σε αυτές περιλαμβάνονταν ερωτήσεις σχετικά με το γιατί κάποιοι άνθρωποι μπορούν να πεθαίνουν τόσο νέοι, ενώ  άλλοι ζουν για πολλά χρόνια.

5. Μετά τοn θάνατο

Πώς αισθάνεσαι όταν βρίσκεσαι στον παράδεισο;

Η τελευταία ομάδα ερωτήσεων περιελάμβανε ερωτήσεις που αφορούσαν τη μεταθανάτια ζωή.

Πολλές ερωτήσεις αφορούσαν μεταθανάτιους προορισμούς, όπως ο παράδεισος και η κόλαση, αλλά και την πιθανότητα μετενσάρκωσης.

Και τώρα;

Τα παιδιά γνωρίζουν ότι οι ενήλικες είναι απρόθυμοι να συζητήσουν μαζί τους για τον θάνατο. Όμως η προφύλαξή τους από τις λεπτομέρειες θα μπορούσε να αυξήσει τη στενοχώρια και την ανησυχία τους.

Η έρευνά δείχνει ότι τα παιδιά που έχουν βιώσει το θάνατο ενός κοντινού τους προσώπου θέλουν να γνωρίζουν πώς να αντιμετωπίσουν τα δύσκολα συναισθήματα και χρειάζονται υποστήριξη, επιβεβαίωση και καθησυχασμό.

Χρειάζονται ενήλικες γύρω τους που να τα ενθαρρύνουν να κάνουν ερωτήσεις και στη συνέχεια οι ενήλικες αυτοί να τα ακούν και να απαντούν. Και οι ενήλικες θα πρέπει να προσπαθούν να βρίσκουν ευκαιρίες για να ξεκινήσουν μια συζήτηση με τα παιδιά, – είτε αυτά πενθούν είτε όχι- σχετικά με τον θάνατο και τη θλίψη.

Δείτε επίσης: Γιατί δεν γίνονται παιδικά πάρτι σε σπίτια;