Υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη αγάπης και συχνά χρησιμοποιούμε διαφορετικές λέξεις για να την περιγράψουμε. Παρόλα αυτά, η αγάπη δεν μπορεί να οριστεί εύκολα. Οι φιλίες συχνά υποβιβάζονται ως κατώτερες από άλλα είδη αγάπης, όπως η ερωτική αγάπη ή η οικογενειακή αγάπη. Ωστόσο, οι φιλίες αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του ποιοι είμαστε. Ίσως ήρθε η ώρα να επαναφέρουμε την έννοια της «φιλικής αγάπης»;

Το 1563, ο ποιητής και φιλόσοφος Étienne de La Boétie πέθανε από πανούκλα. Ο φίλος του Michel de Montaigne, κάποια χρόνια αργότερα, έγραψε:

Αν κάποιος με πίεζε να δώσω έναν λόγο για τον οποίο τον αγαπούσα, βρίσκω ότι δεν θα μπορούσε να εκφραστεί διαφορετικά, παρά μόνο απαντώντας: επειδή ήταν αυτός, επειδή ήμουν εγώ. Υπάρχει, πέρα από όλα όσα είμαι σε θέση να πω, δεν ξέρω ποια ανεξήγητη και μοιραία δύναμη έφερε αυτή την ένωση…. στην πρώτη μας συνάντηση, που έγινε τυχαία σε μια μεγάλη γιορτή της πόλης, αισθαμθήκαμε τόσο αμοιβαία γοητευμένοι ο ένας από τον άλλον, τόσο οικεία και τόσο φιλικά, ώστε από τότε τίποτα δεν ήταν τόσο κοντά μας όσο ο ένας στον άλλον.

Απ’ όσο γνωρίζουμε, ο Montaigne δεν ήταν ομοφυλόφιλος. Απλώς αγαπούσε τον φίλο του και αισθάνθηκε την ανάγκη να πει στον κόσμο πώς αισθανόταν. Το δοκίμιο του Montaigne, Περί φιλίας, εξακολουθεί να είναι μια από τις πιο σπαρακτικά ειλικρινείς περιγραφές του τι σημαίνει να έχεις έναν σπουδαίο φίλο. Ωστόσο, γιατί σήμερα είμαστε τόσο επιφυλακτικοί να χρησιμοποιήσουμε αυτό το είδος γλώσσας σήμερα; Ναι, μπορεί να πούμε «Σ’ αγαπώ, τσάο!» στο τέλος ενός τηλεφωνήματος, αλλά αυτό, σε καμία περίπτωση δεν θυμίζει τις διαχυτικές επιστολές του παρελθόντος.

Η αγάπη των φίλων έχει μακρά φιλοσοφική προέλευση. Ίσως ήρθε η ώρα να την επαναφέρουμε.

Όλα τα είδη της αγάπης

Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν πολλές λέξεις για τον έρωτα, και πολλά λόγια έχουν γραφτεί για το τι σήμαινε η καθεμία από αυτές. Ο Έρωτας τείνει να μεταφράζεται ως «έλξη» – η ρίζα της λέξης «ερωτική». Η σαρκική έλξη ενός ατόμου προς άλλο, έντονη επιθυμία ή αγάπη, υπερβολική αφοσίωση. Η αγάπη συνήθως αποκαλείται «θυσιαστική αγάπη» και είναι αυτό που ο Ιησούς χρησιμοποιούσε συχνότερα στην Καινή Διαθήκη. Η Φιλία μεταφράζεται συχνά ως «στοργή» ή «αγάπη μεταξύ φίλων». Και έτσι, είναι εύκολο να φανταστεί κανείς ότι η ζωή μπορεί να είναι έτσι διαιρεμένη. Αγαπώ τη γυναίκα μου (έρωτας), αγαπώ τον πλησίον μου (αγαπή) και αγαπώ τον κολλητό μου (φιλία). Η αγάπη μπαίνει σε κουτάκια.

Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι η αγάπη είναι μια τόσο πυκνή έννοια – ένα τόσο σύνθετο και έντονα ισχυρό συναίσθημα – που δεν μπορείς να την κατατάξεις τόσο εύκολα σε έναν ορισμό. Ενώ το να έχουμε πολλές λέξεις για την «αγάπη» μπορεί να φαίνεται ότι μας βοηθάει να ξεδιπλώσουμε καλύτερα την ιδέα, κινδυνεύει επίσης να δημιουργήσει μια ψευδή διχοτόμηση. Η αγάπη σπάνια είναι το ένα ή το άλλο πράγμα. Μια σύζυγος μπορεί να ποθεί παθιασμένα τον σύζυγό της σε μια στιγμή της ημέρας, να τακτοποιεί τα ρούχα του κατά τη διάρκεια μιας άλλης, και στη συνέχεια να γελάει και να αστειεύεται στο δείπνο. Όλα είναι «μορφές» αγάπης, ωστόσο φαίνεται τεχνητό και επιτηδευμένο να διαχωρίσουμε την καθεμία. Η αγάπη που έχετε για τον σύζυγό σας συχνά θα αντιστέκεται στους εύκολους ορισμούς, όσους ορισμούς και αν έχετε.

«Σ’ αγαπώ, φίλε»

Το ίδιο ισχύει και για τις φιλίες. Όπως υποστήριξε ο Ρώσος θεολόγος και φιλόσοφος Paul Florensky, «Καμία από αυτές τις λέξεις δεν εκφράζει την αγάπη της φιλίας που εξετάζουμε… μια αγάπη που συνδυάζει τις πτυχές της φιλίας, του έρωτα και της αγάπης, μια αγάπη που οι αρχαίοι προσπάθησαν να εκφράσουν σε κάποιο βαθμό με τη σύνθετη λέξη φιλοφροσύνη». Φιλοφροσύνη ορίζεται ως η φιλική συμπεριφορά, η ευμενής διάθεση προς τους άλλους, η ευγένεια, η περιποιητικότητα.

Φανταστείτε τον πιο στενό φίλο που είχατε ποτέ, τώρα ή στο παρελθόν. Φανταστείτε να βρίσκεστε σε ένα βαρετό πάρτι με άλλους ανθρώπους, να ανταλλάσσετενερόβραστες κουβέντες και να ψευτοχαχανίζετε ανάμεσα σε φιλοφρονήσεις και τυπικότητες, μέχρι τη στιγμή που μπαίνει αυτός ο φίλος. Εκείνη τη στιγμή, λες και ανοίγουν τα επουράνια, δημιουργείται μια αυτόματη έλξη προς το μέρος του, νιώθετε σα να φωτίζετε το δωμάτιο. Νιώθετε λες και θέλετε να του μιλήσετε για τους πάντες και τα πάντα, και να του πείτε μυστικά στο αυτί και να γελάτε από τα βάθη της ψυχής σας, σαν παιδιά που ετοιμάζονται να κάνουν κάποια σκανδαλιά, με συνωμοτική διάθεση. Υπάρχει μια ανάγκη ή μια ενστικτώδης έλξη να βρίσκεστε κοντά στον φίλο σας – μια έλξη που έχει εκπληκτική ομοιότητα με τον έρωτα. Ή, σκεφτείτε πόσο συχνά θα βοηθήσετε τον φίλο σας ή θα του «σταθείτε» όταν βρίσκεται σε κρίση: μια θυσία ακριβώς όπως η αγαπή. Και ναι, αισθάνεστε όμορφα να βρίσκεσαι κοντά στον φίλο σας. Σας κάνει να γελάτε και σας κάνει να αισθάνεστε καλύτερα.

Η αγάπη που έχουμε για έναν φίλο είναι εξίσου πλούσια και βαθιά με οποιαδήποτε ερωτική αγάπη ή ακόμα και οικογενειακή. Είναι εξίσου σημαντική για το ποιοι είμαστε και για την ευημερία μας. Ωστόσο, σπάνια μας δίνεται το λεξιλόγιο ή ο χώρος για να εκφράσουμε αυτή την αγάπη με τον ίδιο τρόπο όπως οι άλλες μορφές αγάπης.

Στηρίξου πάνω μου

Η κοινωνία είναι χτισμένη γύρω από την ιδέα ότι θα ερωτευτούμε (έρωτας) και θα νοικοκυρευτούμε για να κάνουμε παιδιά (η οικογενειακή αγάπη αυτού του είδους ονομάζεται στοργή). Πολλές θρησκείες είναι χτισμένες πάνω σε κάποιο είδος εκδοχής της αγάπης – σε πράγματα όπως ο χρυσός κανόνας και η συμπόνια για τους άλλους. Ωστόσο, μόνο σπάνια ακούτε τη λέξη «αγάπη» να χρησιμοποιείται με νόημα και ειλικρίνεια για τις φιλίες. Φανταστείτε εκείνον τον στενό φίλο που αναφέραμε νωρίτερα. Τώρα φανταστείτε μια στιγμή που θα τον κοιτάξετε στα μάτια και θα του πείτε, με σοβαρότητα, «Σ’ αγαπώ». Είναι τόσο αξιοπερίεργο όσο και κοινωνικά αμήχανο. Αλλά γιατί;

Έχουμε αποδείξεις δεκαετιών που αποδεικνύουν ότι οι καλές φιλίες βοηθούν στην καταπολέμηση της κατάθλιψης και του άγχους. Δίνει νόημα στη ζωή σας και σας κάνει να γερνάτε καλύτερα. Σας κάνει πιο ευτυχισμένους. Ωστόσο, στην πορεία, έχουμε χάσει την ικανότητα να εκφράζουμε αυτή την ανάγκη ο ένας στον άλλον. Και όταν δεν μπορούμε να εκφράσουμε ένα τόσο ισχυρό ανθρώπινο συναίσθημα, τότε υποφέρουμε εξαιτίας αυτού. Κινδυνεύει να υποτιμηθεί η σημασία της φιλίας. Όταν η λέξη «αγάπη» χρησιμοποιείται μόνο όταν μιλάμε για την οικογένεια ή τους ερωτικούς μας συντρόφους, τότε η έννοια της «φιλικής αγάπης» περνά σε δεύτερη μοίρα. Υπονοεί ότι δεν μπορείτε να αγαπήσετε έναν φίλο με το ίδιο βάθος ή την ίδια ένταση. Μπορείς όμως να το κάνεις. Μπορείτε να αγαπήσετε έναν φίλο. Στην πραγματικότητα, είναι σημαντικό να το κάνουμε.

Διαβάστε επίσης: «Μου την σπάει» – Γιατί δεν παρατάμε τους τοξικούς μας φίλους;