Για μεγάλο μέρος της ιστορίας της δυτικής φιλοσοφίας, το σεξ θεωρούνταν αναγκαίο κακό για την αναπαραγωγή, επειδή μας αποσπά την προσοχή από πιο «σημαντικά» πράγματα. Σήμερα, το σεξ παρουσιάζεται συχνά ως μια απλή απόλαυση που μπορεί να απολαμβάνεται όπως κάθε άλλη – να την έχετε ή να μην την έχετε και με όποιο τρόπο θέλετε. Για τον φιλόσοφο Ντέιβιντ Μπενάταρ, αυτό εγείρει ένα μεγάλο πρόβλημα. Το πρόβλημα του σεξ αφορά το γεγονός ότι υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη σεξ και η κοινωνία (όπως και η φιλοσοφία) διανύει μια αναστοχαστική περίοδο.

Ο Θωμάς Ακινάτης είναι ένας από τους πιο διάσημους θεολόγους και φιλοσόφους στην ιστορία. Το έργο του, Summa Theologica, που περιέχει περίπου δύο εκατομμύρια λέξεις, καθόρισε τη χριστιανική θεολογία και ηθική.

Ο Ακινάτης αφιέρωσε ένα ολόκληρο τμήμα του βιβλίου αυτού στο ζήτημα της παρθενίας, υποστηρίζοντας ότι είναι καλύτερη ακόμα και από το γάμο και ότι η αγαμία είναι μία από τις μεγαλύτερες αρετές. Η ιταλική οικογένειά του, που ήθελε τόσο απεγνωσμένα να κάνει σεξ ο μικρός Θωμάς, επινόησε ένα σχέδιο κλειδώνοντας τον μετέπειτα άγιο σε έναν πύργο μαζί με μια πόρνη. Εξοργισμένος τότε ο Ακινάτης σήκωσε ψηλά έναν αναμμένο πυρσό και κυνήγησε τη γυναίκα μέσα στο δωμάτιο. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Ακινάτης πέθανε παρθένος.

Οι σκέψεις του για το σεξ εγείρουν το ερώτημα: Γιατί η παρθενία, ή η αγνότητα, ήταν μια τόσο ιερή αρετή; Αντίστροφα, γιατί το σεξ θεωρήθηκε κακό και πού μπορούμε να βρούμε μια φιλοσοφία της σεξουαλικής ασυδοσίας;

Λόγος και έρως

Το σεξ είναι διασκέδαση. Σε πολλούς ανθρώπους αρέσει το σεξ. Όταν έχετε οργασμό, βιώνετε μια έντονη έκρηξη ντοπαμίνης, ωκυτοκίνης και ενδορφινών. Το σεξ παρουσιάζεται συχνά ως η απόλυτη κοσμική απόλαυση. Είναι μια φυσιολογική έκρηξη ικανοποίησης που η ιδέα του και μόνο κατακλύζει το μυαλό μας: Αυτό είναι καταπληκτικό. Απομακρύνει όλες τις άλλες σκέψεις και όλες τις άλλες νοητικές διεργασίες για να επικεντρωθεί σε μια απολαυστική, σαρκική στιγμή. Στην ιδρωμένη, λαχανιασμένη, παθιασμένη συγκίνηση του σεξ, οι άνθρωποι βρίσκουν τον πιο ζωώδη τους εαυτό. Εγκαταλείπουν τις ανώτερες ικανότητές τους και απολαμβάνουν αποκλειστικά τις εφήμερες απολαύσεις.

Όπως το έθεσε ο αείμνηστος Ρόμπιν Γουίλιαμς, «Ο Θεός έδωσε σε όλους μας ένα πέος κι ένα εγκέφαλο, αλλά αρκετό αίμα για να λειτουργεί μόνο το ένα κάθε φορά». Αν ήσασταν ένας χριστιανός κατά τον μεσαίωνα,  που προοριζόταν για άγιος, αυτό δημιουργούσε ένα μικρό πρόβλημα. Οι πρώτοι πατέρες της Εκκλησίας ήταν κληρονόμοι του Πλάτωνα και, όπως και οι πλατωνικοί, πίστευαν ότι ο φυσικός κόσμος των αισθήσεων έπρεπε να περιφρονηθεί. Οι υλικές ανησυχίες και οι γήινες απολαύσεις ήταν περισπασμοί – κάτι περισσότερο σαν ύπουλα μπιχλιμπίδια για να σας βγάλουν από το «σωστό» μονοπάτι. Αλλά σε ποιο μονοπάτι αναφέρονταν;

Για τον Πλάτωνα, ήταν ο Λόγος, που είναι ο πρθολογικός διαλογισμός. Για τη χριστιανική Εκκλησία, το σημάδι μιας καλής, ενάρετης ζωής ήταν ο διαλογισμός και η προσευχή. Επρόκειτο για την πίστη. Το πρόβλημα; Όταν συνουσιάζεσαι, σπάνια σκέφτεσαι τον Θεό. Όπως το θέτει ο Ακινάτης: «Ο σκοπός που καθιστά την παρθενία αξιέπαινη είναι να έχει κανείς ελεύθερο χρόνο για τα θεία πράγματα». Στην ερώτηση 152, με τίτλο «Παρθενία», ο Ακινάτης συγκρίνει τις παρθένες με τους μάρτυρες. Παρατηρεί ότι και οι δύο ομάδες παραδίδουν το σώμα τους – και παραιτούνται από τις σωματικές απολαύσεις – για τον υπέρτατο στόχο της προσκόλλησης στον Θεό.

Το σεξ είναι κακό, λοιπόν, επειδή μειώνει τις ανώτερες ικανότητές μας και ικανοποιεί τις ζωώδεις ορμές μας. Ο άσωτος άνθρωπος, για τον Ακινάτη, είναι κακός όχι επειδή το σεξ είναι κακό, αλλά επειδή τον εξευτελίζει.

Μια απόλαυση όπως καμία άλλη

Σήμερα, οι σεξουαλικοί νόμοι και η ηθική μας καθορίζονται λιγότερο από τις θρησκευτικές πεποιθήσεις. Είναι επίσης λιγότερο πιθανό να υμνούμε την «ορθολογική σκέψη» όσο ο Πλάτων ή ο Ακινάτης. Σε έναν μεταπολεμικό, μεταμοντέρνο κόσμο, η λογική δεν έχει προνομιακή θέση έναντι των συναισθημάτων ή της διαίσθησης.

Έτσι, στον απόηχο της σεξουαλικής επανάστασης, το σεξ γνώρισε έναν ριζοσπαστικό επαναπροσδιορισμό. Δεν αφορούσε πλέον την τεκνοποίηση, ούτε την ύπαρξη (ή την ανάγκη) οποιασδήποτε ρομαντικής ή ερωτικής σημασίας. Από τη δεκαετία του 1960 και μετά, το σεξ μπορούσε να θεωρηθεί ως μια απόλαυση που δεν μοιάζει με καμία άλλη, που περισσότερο προσομοίαζε σε μια εξαιρετικά γευστική εμπειρία. Το σεξ είναι απολαυστικό, χωρίς αμφιβολία, αλλά δεν αποτελεί μεγαλύτερη «αμαρτία» από το να τρως μια μπριζόλα ή να πίνεις ένα παλαιωμένο κρασί. Όπως το θέτει ο φιλόσοφος Ντέιβιντ Μπενάταρ, «η καταδίκη της σεξουαλικής ασυδοσίας θα ήταν εξίσου γελοία με την καταδίκη της “γαστρονομικής ασυδοσίας”».

Για τον Μπενάταρ, εδώ υπάρχει μια ασυνέπεια στη λογική. Υποστηρίζει ότι αν το σεξ είναι μια απόλαυση που δεν διαφέρει στην ουσία της από το φαγητό ή την επίσκεψη στο θέατρο, τότε γιατί εξακολουθούμε να θεωρούμε τον βιασμό ως ένα τόσο τρομερό έγκλημα; Ο βιασμός συχνά τιμωρείται με παρόμοιες ποινές φυλάκισης με τον φόνο. Ωστόσο, αν βλέπουμε το σεξ όπως κάθε άλλη απόλαυση – όπως το φαγητό – γιατί το θεωρούμε τόσο κακό; Ο Μπενάταρ το θέτει ως εξής: «Το να βιάζεις κάποιον για τον οποίο το σεξ έχει τόσο μικρή σημασία … όσο το να τρως μια ντομάτα, θα ήταν σαν να αναγκάζεις κάποιον να φάει μια ντομάτα».

Ο βιασμός είναι κάτι κακό. Δίκαια θεωρείται ως ένα από τα χειρότερα εγκλήματα που μπορεί να διαπράξει ο άνθρωπος. Το γεγονός ότι οι περισσότερες κοινωνίες το βλέπουν αυτό ως αληθινό είναι, για τον Μπενάταρ, ένα σημάδι ότι βλέπουμε το σεξ ως κάτι περισσότερο από «μια ακόμη απόλαυση».

Υπάρχουν δύο προβλήματα όταν μιλάμε για το σεξ

Το ερώτημα στο οποίο στηρίζεται η αποδοχή της σεξουαλικής ασυδοσίας καταλήγει στο πόσο ψηλά ταξινομείτε την σεξουαλική πράξη. Δεν χρειάζεται να δεχτούμε τη θέση του Ακινάτη για να εκτιμήσουμε τη θέση του Μπενάταρ: Το σεξ διαφέρει από άλλες απολαύσεις όπως το φαγητό ή μια ταινία.

Υπάρχουν δύο προβλήματα όταν μιλάμε για το σεξ και τη σεξουαλική ηθική. Το πρώτο είναι ότι υπάρχουν πολλά είδη σεξ: Άλλοτε είναι για την αγάπη, άλλοτε για την απόλαυση και άλλοτε μπορεί να γίνεται σκόπιμα (και χωρίς ρομαντισμό) για την τεκνοποίηση. Μερικές φορές είναι και τα τρία μαζί. Άλλες  καθημερινές απολαύσεις δεν είναι τόσο πολύπλοκες και έτσι κάθε προσπάθεια φιλοσοφίας για το σεξ θα πρέπει πρώτα να περάσει από μια μεγάλη διαδικασία κατηγοριοποίησης.

Το δεύτερο πρόβλημα είναι πολιτισμικό: Δεν υπάρχει μια ενιαία αντίληψη σχετικά με το σεξ ή τη σεξουαλική συμπεριφορά. Ο λιγούρης και ο ηδονιστής είναι πολύ πιο κοινωνικά αποδεκτοί από την τσούλα ή την ελευθεριάζουσα (για να μην αναφέρουμε πόσο δυσανάλογα αρνητικά είναι αυτά για τις γυναίκες σε σύγκριση με τους άνδρες). Υπάρχει μια πολύ μεγαλύτερη κλίμακα αποδοχής σε ό,τι αφορά το σεξ, συγκριτικά με οποιοδήποτε άλλο είδος απόλαυσης.

Η φιλοσοφία του σεξ είναι ένας νέος και μη καθιερωμένος κλάδος. Ως τέτοιος, περνάει μια φάση αναστοχασμού. Για αιώνες, θεωρούνταν είτε δεδομένος είτε απλώς αδιάφορος. Σήμερα, δεν είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο. Υπάρχουν πολλά ερωτήματα για τους φιλοσόφους που πρέπει να απαντήσουν.

➸ Δείτε επίσης: Εγκεφαλικός ή σεξουαλικός οργασμός; Το ASMR άλλαξε τους κανόνες του παιχνιδιού