Τα ηχητικά μηνύματα είναι ένα φαινόμενο που συνεχώς εξαπλώνεται μέσω των πλατφορμών επικοινωνίας, με τις φωνές να αντικαθιστούν σταδιακά τα γράμματα και το κείμενο. Αρκετοί άνθρωποι θυμούνται πως αυτή η συνήθεια ξεκίνησε περίπου το 2020 και σε μεγάλο βαθμό την έχουν συνδυάσει με το διάστημα του COVID-19. «Ήταν το πρώτο ηχητικό μήνυμα που θυμάμαι να πατάω «αναπαραγωγή». Έμοιαζε με την έκπληξη ενός απροσδόκητου γράμματος, γιατί συνήθως δεν επικοινωνούσαμε έτσι». Έτσι θυμάται την πρώτη της εμπειρία μία νεαρή κοπέλα. 

«Εκείνη την περίοδο έστελνα ηχητικά μηνύματα μόνο περιστασιακά. Με έπιανε ένα είδος άγχους, σαν να φοβόμουν ότι το αυθόρμητο θα παρεξηγηθεί. Ανησυχούσα περισσότερο απ’ ό,τι σε μια ζωντανή συζήτηση ή τηλεφωνική κλήση. Ειδικά σε μια εποχή που υποτίθεται ότι αφορά την αγάπη, σκέφτομαι όλους τους τρόπους με τους οποίους αυτή μπορεί να εκφραστεί, τους τρόπους που φτάνουμε στους αγαπημένους μας και συνδεόμαστε μαζί τους. Στέλνοντας περισσότερα τυχαία ηχητικά μηνύματα σε φίλους, συνειδητοποίησα πόσο πολύ λαχταρούσα αυτή την επαφή, βρίσκοντας παρηγοριά στις φωνές τους, ακόμα κι αν δεν μπορούσα να δω τα πρόσωπά τους εκείνο το διάστημα». 

 Το 2023 το φαινόμενο αυτό είχε αρχίσει ήδη να μελετάται εις βάθος. Τα νούμερα του YouGov διαπίστωναν ότι το 30% των Αμερικανών (η αίσθησή μου πως αυτό το φαινόμενο απλώνεται και στην Ευρώπη και στην Ελλάδα) επικοινωνεί με ηχητικά μηνύματα σε εβδομαδιαία ή ακόμα κι ημερήσια βάση. Οι υποστηρικτές τους λένε ότι προσφέρουν μια αναγκαία ανάπαυλα από την πληκτρολόγηση ή ότι η ευελιξία τους τα καθιστά πιο προσβάσιμα, απαλλαγμένα από το άγχος που νιώθουν κάποιοι για τις τηλεφωνικές κλήσεις και με περισσότερη σαφήνεια από τα γραπτά μηνύματα. 

Πέρυσι ένα βίντεο στο TikTok έγινε viral δείχνοντας έναν άνδρα να στέλνει κάθε Τετάρτη μικρά βιντεάκια στους φίλους του για να τους κρατά ενήμερους για τα πάντα—από δυσκολίες μέχρι ορόσημα της ζωής του. Παράλληλα ακόμη και εφαρμογές γνωριμιών, όπως το Hinge ή πλατφόρμες εργασίας, όπως το Slack έχουν ενσωματώσει επιλογές φωνητικών μηνυμάτων σύμφωνα με τη Natalie Daher στο Axios το 2023. Επιστήμονες επισημαίνουν ότι ακούγοντας τη φωνή κάποιου λαμβάνουμε «παραγλωσσικά στοιχεία» που δεν μπορούν να μεταδοθούν μέσω γραπτού μηνύματος. Υπάρχει ένα επίπεδο οικειότητας που προκύπτει από αυτή την ακουστική επικοινωνία. 

Αν σκεφτούμε ένα ηχητικό μήνυμα ως κάτι ενδιάμεσο μεταξύ μιας τηλεφωνικής κλήσης και ενός γραπτού μηνύματος, τότε «επιτρέπει τον πλούτο [της επικοινωνίας] με την κατανόηση ότι δεν μπορούμε πάντα να μιλήσουμε εκείνη τη στιγμή», λέει η Natalie Pennington, PhD, Επίκουρη Καθηγήτρια Επικοινωνιακών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο. Όταν ακούμε τη φωνή κάποιου, αντιλαμβανόμαστε καλύτερα τη συναισθηματική του κατάσταση. 

Μια τηλεφωνική κλήση είναι γεμάτη σημάδια και νοήματα, προσφέροντας άμεσες αντιδράσεις. Το 2021 οι καθηγητές Amit Kumar και Nicholas Epley έδειξαν με στοιχεία ότι ότι η φωνή, είτε μέσω τηλεφώνου, βιντεοκλήσης ή ηχητικών μηνυμάτων δημιουργεί ισχυρότερους κοινωνικούς δεσμούς σε σύγκριση με την επικοινωνία μέσω γραπτού κειμένου, καθώς συμβάλλει στην κατανόηση και στη σύνδεση μεταξύ των ανθρώπων. 

Κάτι ανάλογο υποστηρίζουν και χρήστες εφαρμογών κοινωνικής δικτύωσης, “ακούγοντας όχι μόνο τις φωνές των αγαπημένων μου αλλά και το ηχητικό τοπίο της ζωής τους να ξεδιπλώνεται στα δίλεπτα ηχητικά τους μηνύματα: παιδιά να παίζουν στο βάθος, τη χαρά στη φωνή κάποιου που επιστρέφει από ένα πετυχημένο πρώτο ραντεβού, τον ήχο από σκεύη κουζίνας, κουτσομπολιά για τη δουλειά. Ήταν αυτές οι μικρές στιγμές, η συνειδητοποίηση ότι η φωνή τους με έκανε να νιώθω σαν να ήμουν εκεί μαζί τους και με ώθησαν να αρχίσω να στέλνω περισσότερα ηχητικά μηνύματα”. 

Αν συνυπολογίσουμε ότι η μοναξιά ανακηρύχθηκε «επιδημία δημόσιας υγείας» το 2023, περίπου το 50% επιλέγει κάποια από τις παρακάτω μορφές για να καλύψει το κενό που βιώνει (τηλεόραση, podcasts ή social media). Δεδομένου του πόσοι άνθρωποι περιγράφουν τη λήψη ενός ηχητικού μηνύματος σαν ένα προσωπικό, μικρό podcast το να ακούμε ο ένας τον άλλον είναι ένας ουσιαστικός τρόπος να διατηρούμε επαφή—κάτι που ένα απλό like σε ένα Instagram story δεν μπορεί να αντικαταστήσει. 

Τα ηχητικά μηνύματα όμως εξακολουθούν να διχάζουν. Παρόλο που πολλές εφαρμογές διαθέτουν λειτουργία απομαγνητοφώνησης, αυτός ο τρόπος επικοινωνίας δεν είναι προσβάσιμος σε όλους. Κάποιοι αναρωτιούνται για το πρωτόκολλο χρήσης τους (ή πώς να τα χρησιμοποιούν σωστά), ενώ άλλοι τα βρίσκουν ενοχλητικά, αγχωτικά ή ακόμα και εγωκεντρικά—σαν να υποθέτεις ότι κάποιος θέλει να ακούσει τον μονόλογό σου. 

Σημασία έχει ο προσωπικός αξιακός κώδικας του καθενός για να απαντήσουμε στο αρχικό ερώτημα. Πως ορίζει την αγάπη, πόσο έχει ανάγκη να επικοινωνήσει τον εσωτερικό του κόσμο και κυρίως πόσο έχει τη διάθεση να ακούσει τον άλλον και να προχωρήσουν ένα βήμα μπροστά και να προχωρούν καθημερινά ένα βήμα μπροστά. Εκεί κρύβεται το μυστικό και θα το κατανοήσει ο καθένας μονάχα “κοιτώντας” στον καθρέφτη.  

*Με στοιχεία από το Time.

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.