Αυτή δεν είναι μια πιασάρικη ατάκα από ένα βιβλίο αυτοβελτίωσης σε στάντ με βιβλία που πουλάνε στα αεροδρόμια. Ούτε κάποια ατάκα που είπε κάποτε ένας γκουρού προσωπικής ανάπτυξης σε μια ομιλία του στο TED. Είναι κάτι που όταν διαβάζοντας τη φιλοσοφία του Χένρι Ντέιβιντ Θορώ αποτυπώνεται στην καρδιά μου. Ας ξεκινήσουμε όμως από τα βασικά: προτού μοιραστούμε αυτό που πρέσβευε, ας ρίξουμε μια σύντομη ματιά στο ποιος ήταν αυτός ο άνθρωπος.
Ο Χένρι Ντέιβιντ Θόρω (1817-1862) ήταν Αμερικανός φιλόσοφος, φυσιοδίφης, συγγραφέας και ποιητής από το Κόνκορντ της Μασαχουσέτης. Είναι περισσότερο γνωστός για το βιβλίο του Γουόλντεν ή Η Ζωή στο Δάσος, περιγράφει τις εμπειρίες του κατά τη διάρκεια των δύο χρόνων όταν ο συγγραφέας αποφάσισε να αφήσει πίσω του την πόλη και να εγκατασταθεί σε μία καλύβα δίπλα στη λίμνη Γουόλντεν, μέσα στο δάσος. Με την πεποίθηση πως η ιδιοκτησία είναι βάρος, ο Θόρω ξεκαθαρίζει στο μυαλό του ποιες είναι οι βασικές ανάγκες του ανθρώπου και καταλήγει σε τρεις: την τροφή, τη στέγη και το ρουχισμό. Εξίσου γνωστό είναι και το βιβλίο του Πολιτική ανυπακοή, ένα επιχείρημα υπέρ της ανυπακοής προς ένα άδικο κράτος. Ο Θόρω το έγραψε αφότου είχε περάσει μια νύχτα στη φυλακή , αρνούμενος να πληρώσει τον επιβεβλημένο από την πολιτεία φόρο για τις ανάγκες του αμερικανικο-μεξικανικού πολέμου (1846-48), με τον οποίο διαφωνούσε, ως μορφή διαμαρτυρίας, ή άλλα δοκίμια όπου εξυμνεί φυσιογνωμίες, όπως τον ακτιβιστή κατά της δουλείας, Τζον Μπράουν.
Συνολικά, τα γραπτά του Θόρω γεμίζουν περίπου 20 τόμους. Στο πεδίο της φυσικής ιστορίας, προφήτευσε τις μεθόδους και τα ευρήματα της οικολογίας. Ενδιαφερόταν επίσης για την επιβίωση σε εχθρικό περιβάλλον, ή ενάντια στις ιστορικές μεταβολές και στη φυσική φθορά, ενώ ταυτόχρονα υποστήριζε την αποδόμηση των αυταπατών προκειμένου να ανακαλύψουμε τις αληθινές και ουσιώδεις ανάγκες της ζωής.
Σε όλη τη ζωή του υπεστήριξε την κατάργηση της δουλείας, δίνοντας σχετικές διαλέξεις. Ορισμένοι τον χαρακτηρίζουν ως αναρχικό, παρότι η Πολιτική ανυπακοή του αναφέρεται περισσότερο στη βελτίωση και όχι στην κατάργηση του κράτους. Ο ίδιος έζησε με αυτές τις αρχές, προσπαθώντας να ζει απλά και συνειδητά και να συνδέεται με τον φυσικό κόσμο. Ο Θορώ πίστευε στη σημασία του να ζει κανείς αυθεντικά και να ακολουθεί τα δικά του πάθη, αντί να συμμορφώνεται με τις προσδοκίες της κοινωνίας. Ξεκίνησε να ζει έτσι βλέποντάς το σαν ένα είδος πειράματος και στη συνέχεια κατέγραψε τα συμπεράσματά του για να τα μοιραστεί με τον κόσμο.
Τώρα για να δικαιολογήσουμε τον τίτλο:
Είναι οκ να είσαι «ξενέρωτος» αν είσαι ο εαυτός σου
Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να μάθετε όχι μόνο να λέτε «όχι» αλλά και να απορρίπτετε αυτό που περιμένει η κοινωνία από εσάς. Όταν μεγαλώνεις, μπαίνεις στο λύκειο, μετά στο Πανεπιστήμιο και αργότερα αρχίζεις να σκέφτεσαι «πώς θα είναι άραγε η πραγματικά η ζωή;». Τις περισσότερες μέρες θα είσαι απογοητευμένος και μίζερος έχοντας ανάγκη από ξεκούραση, ψυχαγωγία και ηρεμία, αλλά αφού ζούμε σε έναν καπιταλιστικό κόσμο που κινείται μόνο με βάση το χρήμα δεν πρέπει να ξεκουράζεσαι γιατί αλλιώς θα καταλήξεις να πεινάς. Αρχίζεις να σκέφτεσαι ότι έτσι θα είναι η ζωή – θα πρέπει να δουλεύεις ακούραστα 5 ημέρες την εβδομάδα μόνο και μόνο για να πάρεις 2 μέρες άδεια το Σαββατοκύριακο το οποίο περνάς γεμάτος άγχος για τον τεράστιο όγκο υποχρεώσεων που σε περιμένει μόλις επιστρέψεις στη δουλειά.
Τώρα σκεφτείτε το εξής, γιατί το αποδέχεστε αυτό; Αν είστε δυστυχισμένοι, γιατί να δεχτείτε αυτό που η κοινωνία περιμένει από εσάς; Ξέρω ότι αυτή είναι μια πολύ αμφιλεγόμενη δήλωση, καθώς ανήκω κι εγώ σε εκείνο το κλαμπ που 10-6. Και εγώ δουλεύω τις περισσότερες ημέρες και δεν είμαι κάποια που θα σας πει «ζήστε τα όνειρά σας σα να μην υπάρχει αύριο», γιατί δεν έτυχε να γεννηθούμε όλοι πλούσιοι, και δεν είμαστε όλοι εισοδηματίες με ακίνητα και εισοδήματα που έρχονται ουρανόθεν. Δεν έχουμε το προνόμιο να πούμε ότι «τα χρήματα δεν έχουν σημασία», γιατί για τους ανθρώπους της μεσαίας τάξης (όπως εγώ) έχουν μεγάλη σημασία. Είναι αυτό που ε τρέφει και μου παρέχει μια στέγη πάνω από το κεφάλι μου.
Αλλά, ποια είναι η διαφορά μεταξύ του εαυτού μου πριν από 2 χρόνια και του εαυτού μου τώρα; Και ποια είμαι εγώ για να δώσω αυτό το μάθημα; Είναι επειδή εργάζομαι όχι λόγω της αποδοχής αλλά για να χτίσω μια ζωή ανεξάρτητα από αυτήν. Δουλεύω ώστε να μπορώ να κάνω αυτό που θέλω. Να μπορώ να γράφω, να εντρυφώ στους ανθρώπους και την τέχνη, να μπορώ να παίρνω συνεντεύξεις από ανθρώπους από τους οποίους εμπνέομαι και με τη σειρά τους μπορούν να εμπνεύσουν και άλλους ανθρώπους. Συνεντευξιαζόμενους που «έχουν κάτι να πουν» κι όχι να «δείξουν», που ο λόγος και οι πράξεις τους αποτελούν μια μικρή -έστω τόσο δα- ρωγμή στον ζόφο που ζούμε. Δουλεύω για να κάνω αυτό που αγαπώ και να αναπτύσσω τον εαυτό μου και τις δεξιότητές μου. Δεν το κάνω ούτε στο όνομα της καριέρας, ούτε για να γίνω μια μέρα «γνωστή».
Αποφασίζω να ζήσω μια απλή και αρμονική ζωή όσο πιο κοντά στις επιθυμίες μου γίνεται χωρίς ψευδεπίγραφες, κατασκευασμένες επιθυμίες. Αυτά είναι πράγματα που οι άνθρωποι βρίσκουν «ξενέρωτα». Όταν δεν ταιριάζεις στα πρότυπα του να φοράς ακριβά ρούχα ή να γελάς με χλιαρά αστεία. Όταν αποφασίζεις να μην ξοδεύεις άσκοπα χρήματα σε ακριβά αυτοκίνητα, μόστρα και καταναλωτικές «ονειρώξεις», όταν προτιμάς τις βαθιές συζητήσεις και την καλή παρέα παρά φανταζέ κέντρα διασκέδασης, όταν αποφασίζεις να απέχεις από αυτό το ανταγωνιστικό ping pong επιδειξιμανίας και μόστρας των social media, είναι επίσης πολύ πιθανόν να σε χαρακτηρίσουν «ξενέρωτο». Στον αντίποδα, κάλλιστα κάποιος μπορεί να ισορροπήσει ανάμεσα στα δύο, φτάνει να το κάνει επειδή το θέλει και όχι επειδή αυτά τα πράγματα είναι “cool”.
Προτιμώ να με αποκαλούν αποτυχημένη επειδή είμαι ο εαυτός μου παρά να με αποκαλούν «θεάρα» και «είδωλο» επειδή προσποιούμαι.
Σε αυτό το σημείο έρχεται η φιλοσοφία του Χένρι. Ο Θόρω πίστευε επίσης στη σημασία του να ζει κανείς αυθεντικά και να ακολουθεί τα δικά του πάθη, αντί να συμμορφώνεται με τις προσδοκίες της κοινωνίας. Έγραψε χαρακτηριστικά: «Αν ένας άνθρωπος δεν συμβαδίζει με τους συνοδοιπόρους του, ίσως συμβαίνει επειδή ακούει διαφορετικό ταμπούρλο. Ας βαδίσει στη μουσική που ακούει, όσο διαφορετική ή μακρινή κι αν είναι». Είναι εντάξει να πάρουμε τον μη αναμενόμενο δρόμο και να ακολουθήσουμε ένα διαφορετικό μονοπάτι. Ναι, πολλές φορές θα σας τρομάξει, θα έχετε στιγμές αμφιβολίας και δεύτερες σκέψεις, αλλά άπαξ και βρείτε την αυτοπεποίθηση να ακολουθήσετε αυτό το μονοπάτι, πάει να πει ότι είστε έτοιμοι να προχωρήσετε. Η ανάγνωση του Γουόλντεν ήταν μια εμπειρία που μου άνοιξε τα μάτια και με έκανε πιο σίγουρη για τη μινιμαλιστική προσέγγιση απέναντι στη ζωή που άρχισα να υιοθετώ μεγαλώνοντας.
Μας δίδαξε ότι η απλότητα είναι το κλειδί. Ο Θορώ πίστευε ότι ζώντας απλά, μπορεί κανείς να απελευθερωθεί από τους περισπασμούς της σύγχρονης ζωής και να επικεντρωθεί σε ό,τι είναι πραγματικά σημαντικό. Απλοποίησε τη ζωή του ζώντας σε μια μικρή καλύβα, καλλιεργώντας τα δικά του τρόφιμα και μειώνοντας τα έξοδά του. Θα πρέπει επίσης να περνάτε χρόνο στη φύση. Αν ζείτε σε μια πιο αστική περιοχή, τότε κάνετε συχνά βόλτες στο πάρκο, να διαλογίζεστε και να αδειάζετε το μυαλό σας από τις πολύπλοκες σκέψεις. Δίνει επίσης έμφαση στο να ζείτε συνειδητά, αντί να κάνετε πράγματα μηχανικά και άσκοπα. Ενθάρρυνε τους ανθρώπους να προσδιορίσουν τις δικές τους αξίες και στόχους και να ζήσουν με τρόπο που να ευθυγραμμίζεται με αυτές τις προτεραιότητες. Ζώντας συνειδητά, μπορούμε να ζήσουμε μια πιο ολοκληρωμένη και ουσιαστική ζωή. Η φιλοσοφία του Θόρω είναι μία επαναστατική ματιά επάνω στην ίδια τη ζωή μέσα στην κοινωνία, που φανερώνει τα περιθώριά της για βελτίωση, αν ο κάθε άνθρωπος μάθει να ζει με λιγότερα και μπορεί να βασίζεται εξολοκλήρου στις δικές του ικανότητες για να επιβιώσει.
