«Ο φθόνος είναι μια πολύ ανόητη αμαρτία, γιατί είναι η μόνη που δεν θα μπορούσες ποτέ να διασκεδάσεις όσο την κάνεις». –Charlie Munger
Είμαστε κοινωνικά πλάσματα. Ξοδεύουμε υπερβολικά πολύ χρόνο κοιτάζοντας τους άλλους, ώστε να μπορούμε να τους καταλάβουμε. Ωστόσο, η νόηση βασίζεται στη σύγκριση, όχι σε απόλυτες θεωρίες. Έτσι, προκειμένου να κατανοήσουμε τους άλλους, χρησιμοποιούμε τον εαυτό μας ως μέτρο σύγκρισης. Και, στη σκιά της σύγκρισης ο φθόνος ξεπροβάλλει το άσχημο κεφάλι του.
Στις μέρες μας, μέσω της κοινωνικής δικτύωσης, έχουμε πρόσβαση σε πολύ περισσότερο υλικό που προκαλεί φθόνο από ποτέ. Όλοι παρουσιάζουμε τον καλύτερο εαυτό μας σε πλατφόρμες όπως το Facebook και το Instagram. Σε αυτούς τους ψηφιακούς αγγελικά πλασμένους κόσμους, όλα είναι «καλά», «καταπληκτικά» και «διασκεδαστικά». Εντούτοις ο λόγος που παλεύουμε με τις επίπονες ανασφάλειές μας, είναι επειδή συγκρίνουμε τις παρασκηνιακές στιγμές της ζωής μας με τα highlight reel όλων των άλλων. Ωστόσο, η ζωή είναι γεμάτη με ματαιώσεις και απογοητεύσεις- και, μέσα στη λάμψη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης διατρέχουμε μεγάλο κίνδυνο να το ξεχάσουμε αυτό.
Επιπλέον, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μάς δίνουν πρόσβαση να κρυφοκοιτάξουμε τις ζωές των ανθρώπων που βρίσκονται στην περιφέρεια των δικτύων μας. Ενώ κανονικά δεν θα γνωρίζαμε ποτέ τον Σταμάτη, τον επιτυχημένο φίλο του Γιάννη από το γυμνάσιο, που τώρα συγκρουόμαστε με τον τρόπο ζωής του που είναι ο διευθύνων σύμβουλος μιας offshore εταιρείας και ταξιδεύει κάθε εβδομάδα και σε διαφορετική Ευρωπαϊκή χώρα, καθώς εμείς πηγαίνουμε στη δουλειά με το τραμ στοιβαγμένοι σαν σαρδέλες, καθώς σκρολάρουμε το newsfeed μας στο Facebook. Σχεδόν όλοι μας έχουμε ακούσει για έναν φίλο ενός φίλου που μόλις έβγαλε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια σε μια επιχειρηματική συμφωνία ή έλαβε μια σπάνια και τιμητική υποτροφία από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Ωστόσο, αυτού του είδους οι θρίαμβοι ήταν άπιαστοι για εμάς και στο παρελθόν- ήταν αφηρημένες ιστορίες, που υπήρχαν μόνο στον αφρό της φαντασίας μας. Και, όπως έχουν δείξει πολλές ψυχολογικές μελέτες, οι αφηρημένες ιστορίες είναι αρκετά φτωχές στο να διεγείρουν τα συναισθήματά μας – οι συγκεκριμένες εικόνες από την άλλη πλευρά, αποτελούν ισχυροί ενισχυτές συναισθημάτων. Σήμερα, με τα social media ερχόμαστε αντιμέτωποι με αδιαμφισβήτητες οπτικές αποδείξεις αυτών των πραγματικοτήτων που ήταν κάποτε μακρινές και αόρατες.
Γιατί, λοιπόν, αυτό αποτελεί πρόβλημα; Είναι πρόβλημα λόγω του πόσο διασυνδεδεμένοι έχουμε γίνει. Όλοι μας, ανά πάσα στιγμή, βρισκόμαστε σε απόσταση αναπνοής από ανθρώπους που έχουν την τύχη να βιώνουν αυτές τις εκθαμβωτικές επιτυχίες. Αυτό είναι καλό. Ποιος δεν θέλει να περιβάλλεται από ευημερούντα και ευχαριστημένα άτομα; Ωστόσο, δυστυχώς, όλοι μας φαίνεται να νιώθουμε μια ενδόμυχη δυσαρέσκεια για τον ευτυχισμένο κι επιτυχημένο βίο των άλλων. Και, έτσι, ενώ ένα μέρος μας απολαμβάνει την δόξα των συνομηλίκων μας, ένα άλλο μέρος μας αναρωτιέται: «Γιατί όχι εγώ;». Ενώ κάποιοι άνθρωποι είναι πιο ψύχραιμοι με την χαρά των άλλων, ο φθόνος φαίνεται να είναι το πιο συνηθισμένο φαινόμενο.
Αυτό δεν σημαίνει ότι νέες τεχνολογίες είναι αρνητικοί παράγοντες στη ζωή μας. Μας κάνουν πολύ καλό σε αρκετούς τομείς επιτρέποντάς μας να δημιουργήσουμε σχέσεις και να αλληλεπιδράσουμε με άτομα με τα οποία δεν θα είχαμε συνδεθεί ποτέ αλλιώς. Όμως, προκειμένου να βελτιώσουμε περαιτέρω τον τρόπο χρήσης τους, πρέπει να κατανοήσουμε το συναισθηματικό τοπίο των ψηφιακών μας «καταφυγίων». Ίσως, με μερικές επιλεγμένες αποφάσεις, να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε έναν κόσμο με λίγο περισσότερη εκτίμηση και λίγο λιγότερη ζήλια. Αν και αυτό μπορεί να φαίνεται δύσκολο λόγω της χειριστικότητας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ειδικά μετά το πείραμα του Facebook. Είναι γεγονός ότι κάθε κοινωνικό μέσο περιορίζει και διαμορφώνει τη συμπεριφορά των χρηστών του. Αν και πολλές από αυτές τις αποφάσεις γίνονται χωρίς πολλή σκέψη ή βιασύνη, μπορούμε, με λίγο πειραματισμό και ενσυναίσθηση, να ζωγραφίσουμε μια εικόνα του κόσμου με λίγο λιγότερο φθόνο- και να παρακολουθήσουμε πιο φωτεινές, πιο ευχάριστες σκηνές να αναδύονται από την παλέτα μας.
