Πλανώμαι στην ελληνική αποκέντρωση, στις επαρχίες της Αιτωλοακαρνανίας και της Ηπείρου. Η θέα των παπαορύνων, των πασχαλιών και άλλων λουλουδιών είναι μια ριπή οξυγόνου στα μέσα μου, ολόδροση, παρήγορη. Δεν προτιμώ επουδενί την φύση από την πόλη. Αλλά, ακόμα και έτσι, βρίσκομαι στο έλεος της φύσης, που θα πει την έχω (κι εγώ) ανάγκη. Μαλακώνει την ψυχή να βλέπεις δέντρα και λίμνες και ολάνθιστα λιβάδια.

Σκεφτόμουν χαμένη στις πρασινάδες, λοιπόν, της Ελλάδας, την Αθήνα, αυτήν την πόλη την κακούργα, την ερωτιάρα, την αβυσσαλέα που δεν βαριέμαι λεπτό να μιλώ και να γράφω γι’ αυτήν-καθώς φαίνεται, ακόμα κι αν έχω μπροστά μου θέες που κόβουν την ανάσα, θεϊκές βουνοπλαγιές λουσμένες στο φως και όμορφες γαλάζιες θάλασσες. Η Αθήνα, σκέφτομαι, έχει λουλούδια; Και πού είναι αυτά;

Η μυρωδιά της αστικής άνοιξης είναι, για μένα, το γιασεμί. Έτυχε ο δρόμος που μεγάλωσα στο Μοσχάτο να έχει πολλά γιασεμιά στις αυλές που για μερικά χρόνια, μέχρι τουλάχιστον τις αρχές του 2000, πρόλαβα, προτού έρθουν οι πολλές πολυκατοικίες. Και ναι, γιασεμιά μοσχοβολά η μισή Αθήνα-τα Σεπόλια, η Πλάκα, η Δραπετσώνα, το Γαλάτσι. Από τον Μάη μέχρι τον Οκτώβρη, τα θερινά σινεμά κοσμούνται και μυραίνονται από γιασεμί κι αγιόκλημα (άλλο μεθυστικό άρωμα της νοσταλγίας και της συγκίνησης από κει!), ροζ και φούξια βουκαμβίλιες.

Δεν γράφω για τα δέντρα της πόλης-από αυτά έχουμε και μάλιστα υπέροχα. Τα αγαπημένα μου δεν μπορεί να είναι παρά οι κουτσουπιές (ή κότσικες ή κερδίδες ή κουτσίκια) με τις μεγαλόπρεπες μαβιές ταξιανθίες τους. Οι ωραιότερες ίσως της Αθήνας βρίσκονται στο Ζάππειο, και στέκονται ως μια ταπεινή, μα πανέμορφη Αψίδα Θριάμβου της Άνοιξης πάνω στον Χειμώνα.

Tο 10% των φυτών της Eλλάδας είναι ενδημικά που θα πει ότι δεν υπάρχουν πουθενά αλλού. Γυρνώντας στο αθηναϊκό τερέν, ο Λυκαβηττός διαθέτει περισσότερα από 120 διαφορετικά είδη φυτών, ενώ η Πλάκα έχει τις περισσότερες χελιδονοφωλιές της Eυρώπης. Λες και τα χελιδονάκια είναι, ίσως, ελληνόπουλα ή αθηνεζάκια, κολλημένα με αυτήν την ομορφάσχημη πόλη όσο κι εμείς. Παλιά, οι ρομαντικοί Αθηναίοι στις γειτονιές του Μεταξουργείου και της Νεάπολης που κάνανε καντάδες μες στα μαύρα σκοτάδια στα κορίτσια (δεν υπήρχαν λάμπες πάντοτε στους δρόμους!) προσέφεραν και άνθη, όταν και αν τα κορίτσια καταδέχονταν να τους κοιτάξουν και να τους μιλήσουν την επόμενη ημέρα ή στην επόμενη ευκαιρία συνάντησής τους. Κόκκινα γαρίφαλλα έλεγαν ‘’σ’ αγαπώ’’, κλαδιά γαζίας μιλούσαν για πληγωμένες καρδιές κι αν πάλι η ντάμα θέλει να δώσει θετικό σήμα στέλνει πίσω κλαδί αμυγδαλιάς, τρυφερό και μυρωδάτο. Το άνθος βυσσινιάς πρόδιδε, άμα τη παραδόσει του, ασίγαστο πάθος φλογερό, ενώ ο μενεξές και το ζουμπούλι ισοδυναμούσαν με πρόταση γάμου. Εξ ου και το αγαπητό πολίτικο άσμα…(”συ είσαι η πρώτη μου αγάπη/συ είσαι κι η παντοτινή”).

 

Άνθη κάππαρης βρίσκονται στον Κεραμεικό. Η κάππαρη που τρώμε στις σαλάτες, με το έντονο άρωμα και την χαρακτηριστική γεύση δεν είναι παρά το μπουμπούκι του λουλουδιού προτού αυτό ανοίξει. Ανθίζει τον Μάη και αγαπά τους βράχους και τα μάρμαρα. Συχνά, εμφανίζεται και στις σχισμές των πεζοδρομίων ή μέσω από τοίχους. Ο Λυκαβηττός κοσμείται από τα βίκια ή την βίκια, με φύλλα που μοιάζουν με ψαροκόκαλο και λουλούδια σε χρώμα έντονο ιώδες μπλε. Εκεί και το ενδημικό αλιβάρβαρο που αγαπά τα βράχια. Ανθίζει από τον Απρίλη ως τον Ιούνη, έχει συνήθως λευκά λουλούδια. Κάποιοι το αποκαλούν και «Κενταύριο», λόγω της μυθολογίας που θέλει τον Κένταυρο Χείρωνα να προσπαθεί να γιάνει με αυτό την πληγή που κατά λάθος του προκάλεσε στο πόδι ο Ηρακλή. Τη ρίζα του φυτού τη χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι για να παράγουν ένα έντονο κόκκινο χρώμα με το οποίο καλλώπιζαν οι γυναίκες τα μαλλιά και τα μάγουλά τους. Οι Βυζαντινοί έβαφαν τα ρούχα τους με αλιβάρβαρο.

Στις παρυφές της Ακρόπολης, συναντάμε την δενδρομολόχα, με μεγάλα, ιώδη άνθη με έντονες ραβδώσεις. Ανθίζει τον Απρίλιο και στην αρχαιότητα την χρησιμοποιούσαν ως φάρμακο κατά του βήχα.

Ο αγαπημένος μου ασφόδελος ανθίζει επίσης σε βραχώδεις τοποθεσίες της Αθήνας και της Αττικής. Τον συναντάμε συχνά στα νεκροταφεία, μιας που οι αρχαίοι Αθηναίοι θεωρούσαν ότι οι ψυχές των πεθαμένων τρέφονταν με τους βολβούς του φυτού. Απαράμιλλης ομορφιάς είναι οι καμπανούλες, με τα χωνικά λουλούδια που βρίσκουμε συνήθως στον Λυκαβηττό. Ο μύθος λέει ότι όπου υπάρχουν καμπανούλες κατοικούν νεράιδες, ενώ τα αρχαία χρόνια το φυτό συμβόλιζε την τύχη και την αλήθεια.

Οι μαργαρίτες που μαδάμε για να δούμε αν μας αγαπούν βρίσκονται σε κάθε πιθανό ή απίθανο μέρος της πόλης. Η μεγάλη κίτρινη μαργαρίτα ανθίζει από τον Φεβρουάριο έως τον Μάιο. Και οι παπαρούνες βρίσκονται παντού, σαν αιμάτινες, εύθραυστες πιτσιλιές, σαν ριζωμένες πεταλούδες. Ανθίζουν κάθε Απρίλη και είναι το απόλυτο λουλούδι της άνοιξης, σημάδι γονιμότητας και το ιερό φυτό της Δήμητρας που πρωταγωνιστεί σε μύθους και λαϊκές δοξασίες. Το κόκκινο χρώμα της παπαρούνας σηματοδοτούσε τη Μεγάλη Εβδομάδα,και πρωταγωνιστούσε στα στεφάνια της Πρωτομαγιάς. Η παπαρούνα ήταν το πιο κοινό λουλούδι που συναντούσες παντού και σε μεγάλους αριθμούς, σε ολόκληρα λιβάδια και χωράφια, ολόκληρες πλαγιές λόφων, ένα κόκκινο χαλί κατά μήκος των δρόμων απ’ άκρη σ’ άκρη στην Ελλάδα, όμως τα τελευταία χρόνια αρχίζουν να εκλείπουν από την Αθήνα. Η άσφαλτος, οι πλάκες, το μπετόν και η υπερβολική δόμηση έχουν κάνει το περιβάλλον της Αθήνας εχθρικό για πολλά είδη άγριας ζωής και η παπαρούνα δεν είναι παρά ένα πανέμορφο, όσο και ευάλωτο αγριολούλουδο.

Με πληροφορίες από την Σημειολογία των λουλουδιών στην παλιά Αθήνα του Θωμά Σιταρά και από τα Δέκα Αγριολούλουδα της Αθήνας του Αντώνη Ντινιακού