Θέατρα, σινεμά, μουσεία, πολιτιστικά μνημεία, χώροι αναψυχής και αθλητισμού, χιλιάδες καταστήματα λιανικής, εστιατόρια, καφέ και μπαρ, με τόση μεγάλη πληθώρα επιλογών υπάρχει η αίσθηση ότι δεν λείπει τίποτα από την Αθήνα. Κι όμως υπάρχει ένα είδος καταστήματος, το οποίο αν και κάνει θραύση σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις όπως το Λονδίνο, το Παρίσι και το Δουβλίνο ακόμα δεν είναι διαδεδομένο στην πρωτεύουσα.

Πρόκειται για το κατάστημα στο οποίο μπορεί να βρει κάποιος οτιδήποτε φανταστεί: από βιβλία και βινύλια μέχρι ρούχα, έπιπλα, συσκευές, καθώς και συλλεκτικά αντικείμενα. Όμως το καλύτερο δεν είναι μοναδική γκάμα προϊόντων, αλλά ότι μεγάλο μέρος των εσόδων πάνε σε φιλανθρωπικές οργανώσεις.

Τα φιλανθρωπικά καταστήματα (charity shops) όπως ονομάζονται είναι καταστήματα λιανικής πώλησης που πωλούν κυρίως αγαθά από δωρεές (αποτελούν συνήθως το 90%) για την οικονομική ενίσχυση των φιλανθρωπικών οργανώσεων και μπορούν να δημιουργηθούν μόνο MKO.

Το πρώτο φιλανθρωπικό κατάστημα στον κόσμο είχε στόχο να βοηθήσει την μεταπολεμική Ελλάδα

Το πρώτο φιλανθρωπικό κατάστημα άνοιξε από τον βρετανικό Στρατό της Σωτηρίας προκειμένου να παρέχει μεταχειρισμένα ρούχα στους φτωχούς σε πολύ χαμηλή τιμή. διατηρούσε καταστήματα μεταχειρισμένων ρούχων για να παρέχει στους φτωχούς της πόλης φθηνά ρούχα. Με το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και άλλες φιλανθρωπικές οργανώσεις ακολούθησαν το παράδειγμα του Βρετανικού Στρατού ανοίγοντας καταστήματα ως τρόπο συγκέντρωσης χρημάτων για την πολεμική προσπάθεια και την ανακούφιση των ανθρώπων από τις κακουχίες του πολέμου.

Ωστόσο το πρώτο φιλανθρωπικό κατάστημα όπως είναι σήμερα γνωστό – μονάδα λιανικής πώλησης αγαθών από δωρεές για την οικονομική ενίσχυση φιλανθρωπικών οργανώσεων – εμφανίστηκε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, από την Oxfam (Επιτροπή της Οξφόρδης για την ανακούφιση από την πείνα) το 1947 και λειτουργεί μέχρι σήμερα. Η ιδέα του καταστήματος ήρθε όταν η Oxfam άρχισε να κατακλύζεται από τις δωρεές του κοινού μετά την έκκλησή της για βοήθεια για την ανακούφιση της μεταπολεμικής κατάστασης στην Ελλάδα. Με την επιτυχία αυτής της έκκλησης αποφασίστηκε να δημιουργηθεί ένα κατάστημα στην Οξφόρδη για να πουληθεί ένα μέρος των δωρεών ώστε με τα κέρδη να γινόταν περαιτέρω χρηματοδότηση της βοήθειας για τη χώρα μας.

Με το κοινό του thrifting, δηλαδή η αγορά μεταχειρισμένων (second-hand) προϊόντων από καταστήματα αυτής της φιλοσοφίας, να πληθαίνει συνεχώς και τα second-hand καταστήματα να ανοίγουν το ένα μετά το άλλο στην Αθήνα, είναι απορίας άξιο γιατί δεν έχουν αντίστοιχη δημοφιλία και τα charity shops, τα οποία παρέχουν είδη υψηλής ποιότητας σε προσιτές τιμές.

Το μοναδικό φιλανθρωπικό κατάστημα της Αθήνας

Αναζητώντας στο διαδίκτυο φιλανθρωπικά καταστήματα στην Αθήνα, βρήκα μόνο ένα, το Charity Shops Remar NGO. Το συγκεκριμένο κατάστημα άνοιξε από την Remar, μια χριστιανική ΜΚΟ με έδρα την Ισπανία, η οποία εργάζεται για τη βοήθεια, την προώθηση και την ανάπτυξη των κοινωνικά περιθωριοποιημένων ατόμων. Μάλιστα στην αρχή της προσφυγικής κρίσης αυτή η ΜΚΟ ενεργοποίησε το πρόγραμμα Remar SOS, μέσω του οποίοι στάλθηκαν εθελοντές και έκτακτη βοήθεια στα σύνορα της κεντρικής Ευρώπης και στους προσφυγικούς καταυλισμούς της Ελλάδας.

Φανταστείτε πόσο θα βοηθούσε το άνοιγμα αυτών των καταστημάτων τόσο στην Αθήνα, όσο και σε ολόκληρη την Ελλάδα. Θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν χρήματα και την προστασία των κακοποιημένων γυναικών, τη φροντίδα παιδιών που για κοινωνικούς ή άλλους λόγους στερούνται στήριξης, την οικονομική στήριξη ασθενών, περιθωριοποιημένων ατόμων και αδέσποτων ζώων καθώς και άλλων δεκάδων κοινωνικών ομάδων.

Επίσης, συμβάλλουν σημαντικά στην περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Δίνοντας αντικείμενα και ρούχα που δεν χρησιμοποιείτε πια, αντί να τα αφήσετε δίπλα από τα σκουπίδια ή κάπου άλλου που δεν γνωρίζετε την κατάληξή τους, επεκτείνετε τη ζωή τους και θα χαρίσετε χαρά στον επόμενο κάτοχό τους.

Σύμφωνα με το charity retail, μόνο το 5% των ρούχων που δωρίζονται σε φιλανθρωπικά καταστήματα απορρίπτονται ως απόβλητα. Τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα που δεν μπορούν να πωληθούν δίνονται σε εταιρείες ανακύκλωσης κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και στη συνέχεια αυτά τα προϊόντα είτε θα ανακυκλωθούν ως ύφασμα είτε θα εξαχθούν ως ενδύματα προς πώληση στο εξωτερικό. Βιβλία και δίσκοι μπορούν επίσης να πωληθούν σε εμπορικούς συλλέκτες με αυτόν τον τρόπο, ενώ άλλα αντικείμενα, όπως γυαλί ή ξύλο επίσης θα ανακυκλωθούν.

Επιπλέον, η κρίση του κόστους ζωής που πλήττει τους προϋπολογισμούς αρκετών ανθρώπων, αυξάνει τη ζήτηση φθηνών επίπλων και αντικειμένων για σπίτι τους. Δεν είναι λίγοι αυτοί που έχουν πει ότι στράφηκαν στα second-hand μαγαζιά με έπιπλα και άλλα είδη γι’ αυτόν τον σκοπό. Ακόμη κι αν δεν βρήκαν ακριβώς αυτό που έψαχναν, έκαναν κάποιες οικονομικές αγορές, οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν ως βάση και δημιούργησαν μόνοι τους ό,τι είχαν φανταστεί. Δηλαδή κατέληξαν να κάνουν upcycling.

Μια δημοσκόπηση της βρετανικής YouGov αποκάλυψε ότι οι οικονομικές ανησυχίες είναι ο πρωταρχικός παράγοντας για την αυξανόμενη δημοτικότητα των φιλανθρωπικών καταστημάτων, με το 38% των ερωτηθέντων να δηλώνουν ότι αγόρασαν ένα μεταχειρισμένο αντικείμενο τους τελευταίους τρεις μήνες επειδή ήταν πιο αποδοτικό.

Άρθρα που εκθειάζουν τα οφέλη των φιλανθρωπικών καταστημάτων έχουν δημοσιευθεί στη Vogue και στο Marie Claire, ενώ η έκθεση DEMOS αναγνωρίζει «την επιτυχία του κλάδου στη μετάδοση μιας θετικής εικόνας τρόπου ζωής από τη χρήση φιλανθρωπικών καταστημάτων στους νέους και την επιτυχία μεμονωμένων καταστημάτων στην παροχή αγοραστών με θετική εμπειρία πελάτη».

Πώς λειτουργούν τα φιλανθρωπικά καταστήματα

Όπως είπαμε ήδη τα φιλανθρωπικά καταστήματα μπορούν να δημιουργηθούν μόνο από φιλανθρωπικές οργανώσεις και τα περισσότερα από αυτά έναν αμειβόμενο διευθυντή καταστήματος, ο οποίος μπορεί συνεργάζεται με μια ομάδα εθελοντών ή με μια ομάδα μισθωτών. Αυτοί βοηθούν στη διαλογή και την πώληση των αποθεμάτων.

Τα φιλανθρωπικά καταστήματα αν και δεν εξαιρούνται από την πληρωμή ενοικίου και λογαριασμών για υπηρεσίες όπως το ηλεκτρικό ρεύμα και το νερό, λαμβάνουν ορισμένες φορολογικές εκπτώσεις, καθώς όλα τα κέρδη τους πηγαίνουν στη χρηματοδότηση του έργου της φιλανθρωπικής οργάνωσης, η οποία παρέχει δημόσιο όφελος. Οι βασικές παραχωρήσεις είναι η απουσία ΦΠΑ στην πώληση αγαθών που δωρίζονται, η απαλλαγή από τον εταιρικό φόρο και η υποχρεωτική ελάφρυνση των μη εγχώριων συντελεστών, η οποία χρηματοδοτείται από την κυβέρνηση.

Με γνώμονα τον άνθρωπο, το περιβάλλον και τη μετατροπή του κέρδους σε κάθε είδους βοήθεια, το άνοιγμα των φιλανθρωπικών καταστημάτων θα ενισχύσει το αίσθημα της κοινωνικής αλληλεγγύης, θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, θα συμβάλλει στην κυκλική οικονομία και θα ενώσει τους ανθρώπους της Αθήνας με έναν μοναδικό τρόπο. Αυτά τα καταστήματα πρέπει να ανοίξουν χθες και να είστε σίγουροι ότι θα κάνουν θραύση και στη χώρα μας.