Ρεμπετάδικα: πονεμένη ιστορία. Ρεμπέτικα: ακόμα περισσότερο. Διάφορα μαγαζιά, ταβερνοκαταστάσεις έχουν ευαγγελιστεί εσφαλμένα ότι αποτελούν ρεμπέτικα στέκια, απλώς επειδή το ξεκούρδιστο τρίο τους μπουζούκι-κιθάρα-φωνή παίζει την πιο καλή “Γκαρσόνα” και το “Δίχτυ”. Για εμάς που ακούμε (και ενδεχομένως τραγουδάμε, παίζουμε) ρεμπέτικα, υπάρχει πάντα η επιθυμία να βρεθούμε σε ένα περιβάλλον μυσταγωγίας, χωρίς κατ’ ανάγκη να τρώμε κακοφορμισμένες κλισεδιάρικες συνταγές greek tavern (βλ. σαγανάκι, μουλιασμένη αγγουροντομάτα και χοιρινή τηγανιά σπασοδόντικη), να ακούσουμε τα δικά μας αγαπημένα, να μάθουμε και τίποτε που μπορεί και να μας έχει ξεφύγει. Οι παίκτες και οι φωνές είναι, λίγο πολύ, γνωστές στους μυημένους: Πάππος, Τατασόπουλος, Βλάχος, Τρίγκας, Σκούτας-Μηταράκης, Κομπανία (με Ιουλία Καραπατάκη), Ανατολή Μαργιόλα, Θοδωρής Μέρμυγκας, Ντένια Κουρούση, Μαρία Σταφυλοπάτη, Χαρούλα Τσαλπαρά, Κατερίνα Τσιρίδου, Σοφία Παπάζογλου, Σεμέλη, Γιαγκίνηδες, τα παιδιά από τους Bandallusia σε όλους τους πιθανούς συνδυασμούς και πόσα άλλα σχήματα και καλλιτέχνες ακόμα.
Υπάρχουν οι εξής σκέψεις, σε αυτό το σημείο: Όταν πάμε ν’ ακούσουμε ρεμπέτικα, «συχγχωρούμε» να ακούσουμε και λαϊκά, μαζί; Λοιπόν, κάποιες μπάντες το κάνουν, τα μπλέκουν. Καλά λαϊκά, ωραία ρεμπέτικα, ακόμα και παραδοσιακά μαζί. Σε εμένα προσωπικά αυτό αρέσει πολύ. Μου αρέσει η φτιάξη ενός ήχου από τις ορχήστρες (και αυτό συμβαίνει αρκετά συχνότερα στα ”σκέτα” παιξίματα, εννοώ χωρίς ήχο) που το καλό ελληνικό τραγούδι διανύεται με μια δικαιοσύνη και με μια γενναιοδωρία από τους μουσικούς. Δηλαδή, από τα χρόνια των δημοτικών τραγουδιών, μέχρι τα κομμάτια του Περίδη και των Χαϊνηδων. Δεν έχει θέση η τραγουδοποιία του Θεοδωράκη ή του Χατζιδάκι σε μια ρεμπέτικη κατάνυξη; Οι μουσικές του Μούτση, η Σωτηρία Λεονάρδου (η εκτός ρεμπέτικου), ο Καββαδίας του Θάνου Μικρούτσικου; Θα σου πουν μερικοί, και ίσως με το δίκιο τους, ότι αυτό είναι μπαστάρδεμα, ότι είναι ωραίο, αλλά άλλο πράγμα από το «πάμε να ακούσουμε ρεμπέτικα».
Επίσης, μπορούμε να αναρωτηθούμε ή να σκεφτούμε σε τι είδους περιβάλλον επιθυμούμε να καταβυθιστούμε στη ρεμπέτικη φάση: σε ταβερνάκι, με καρέκλα ψάθινη, τσίπουρο-μεζέ και κάπνισμα; Σε μουσική σκηνή με ποτό και συνθήκη συναυλιακή, που θα πει απόσταση από το πάλκο; Σε πλήρη ησυχία, έστω και κατά βίαιη εντολή των μαγαζατόρων (βλ. Εφήμερον, Μεθώνης 58, Εξάρχεια ή Πινόκλης, Μεγ. Αλεξάνδρου 102, Κεραμεικός, ο οποίος όμως έχει κλείσει) ή πιο άνετα και άνοιχτα για τους μουσικούς του πάλκου, του τύπου «να διασκεδάσουμε βγήκαμε, να μην πούμε και καμιά κουβέντα;»
Τα ρεμπέτικα τα πρωτογνώρισα στα Εξάρχεια, στον Κάβουρα, εκείνες τις αξέχαστες για μένα και για πολλούς, μεθυστικές βραδιές με τον Σπύρο Πατρά και την Ντένια Κουρούση, στο ερωτικό ημίφως του μαγαζιού με ημίγλυκο κόκκινο κρασί, τότε. Κοντά δεκαπέντε χρόνια τώρα, δεν βαριέμαι να εξερευνώ νέα στέκια (νέα, για μένα!) και να επιστρέφω σε αγαπημένα. Το αγαπημένο μου όλων, ρεμπέτικο στην καρδιά, αλλά και με ρεπερτόριο νησιώτικο και παραδοσιακό, αλλά και έντεχνο και έθνικ, ακόμα, είναι ο Πειναλέων στην Μαυρομιχάλη. Τετάρτες και Παρασκευές, νέτα σκέτα. Και με φίνο φαγητό.
Στην παρακάτω λίστα, θα σας γράψω αυτά τα μαγαζιά στα οποία έχω πάει, έχω περάσει καλά, έχω ακούσει σοβαρά ρεμπέτικα (προπολεμικά, γνωστότερα, παιγμένα θαυμάσια, με διφωνίες, με φοβερά παιξίματα, ταξίμια και ατμόσφαιρες). Για κάθε ένα, θα γράψω και μερικές σκέψεις-σχόλια.
Άγγελος, Ζωοδόχου Πηγής 19, Εξάρχεια
Κάθε μέρα παίζουν άλλα σχήματα. Εκεί έχω ακούσει Βλάχο και Σεμέλη. Αλλά έχει τραγουδήσει και η Λένα Κιτσοπούλου. Μαζί, κι ο κόσμος. Νόστιμο, φθηνό φαγητό. Θα πετύχετε και τουριστάκια που ψάχνουν να ανακαλύψουν την αυθεντική όψη της πόλης.
Φειδίου 2, Φειδίου 2, Εξάρχεια
Κάτι ωραία μεσημέρια με Τσαλπαρά και Γλαύκο, πιάνο βιολί, αλλά και νύχτες με μπουζουκοκατανύξεις νεολαιίστικες, αλήτικες, αραφινάριστες. Ωραία αποστάγματα, ψιλοστριμωξίδι.
Καφενείο Πίπις, Μεγ. Αλεξάνδρου 86, Κεραμεικός
Ωραίες, μεταφοιτητικές φάσεις, φλερτ, συναντήσεις με παλιούς φίλους. Έχω ζήσει κάτι μεγαλειώδεις Τσικνοπέμπτες εκεί πέρα, μια φορά είχα αναλάβει τον ρόλο της τραγουδίστριας αυθορμήτως. Καλά πήγε αυτό.
Ηλιόσπορος, Μελενίκου 3, Κεραμεικός
Λιγάκι συνοφρυωμένο, χαμηλών τόνων μαγαζί, με νόστιο φαγητό, θεσπέσιο τηγάνι και ωραίο κόσμο-αρκετοί ηθοποιοί, επίσης, συχνάζουν εκεί, μετά τις παραστάσεις τους. Νέα, φρέσκα ρεμπέτικα σχηματάκια παίζουν και γεμίζουν τον χώρο ζεστασιά με τις πενιές και τις φωνές τους.
Ναυάγιο των Αγγέλων, Στουρνάρη 41, Εξάρχεια
Και μέσα τον χειμώνα και έξω το καλοκαίρι, αυτό το υπόγειο καπηλειό με τα καταπράσινα γλαστράκια και την παραδοσιακίλα του, με κερδίζει πάντα. Και χωρίς να έχει λάιβ δηλαδή (που έχει συνήθως καλά λάιβ), πας για ένα κρασί και ερωτεύεσαι. Ζεις «σαν ρεμπέτισσα μια βραδιά».
Βιβλιοπότης, Χαριλάου Τρικούπη 14, εντός στοάς
Ένας παράδεισος, τουλάχιστο για μένα. Οι δυο Κρητικοί ιδιοκτήτες του έφτιαξαν έναν βιβλιοκαφενέ με μεζεδάκια, μαγειρευτά, ζωντανή μουσική και αναγνώσεις. Γνήσια ατμόσφαιρα γλεντιού, αυθεντικές καταστάσεις, μην περιμένετε τίποτα πολυτέλειες και περιποιήσεις, αλλά και οι δύο σφκακιανές πίτες του λιτού μενού γίνονται ανάρπαστες, υπό τον ήχο κάποιου ταξιμιού. Δεν παίζουν αποκλειστικά ρεμπέτικα, αλλά και κρητικά και λίγο απ ‘ολα-ακόμα και Θανάση Παπακωνσταντίνου, όπως μπορείτε να καταλάβετε.
Γη, Αλκαμένους 26, Σταθμός Λαρίσης
Αυτό το μεζεδοπωλείο που έχει αφήσει το στίγμα του στη νυχτερινή διασκέδαση της πόλης. Το μωσαϊκό των θαμώνων είναι πλούσιο, από κάθε άποψη. Στο άτυπο πάλκο του, ρεμπέτικα και λαϊκά τραγούδια, χωρίς περαιτέρω διατυπώσεις.
Εικοσιπενταράκι, Ψαρών 29, Χολαργός
Το αυθεντικό ρεμπετάδικο 25ράκι του Πρίαμου είναι γνωστό εδώ και 30 χρόνια για τους εκλεκτούς μεζέδες του, φτιαγμένους από τον ίδιο τον Πρίαμο που επιμελείται καθημερινά το μενού και την αυθεντική χειροποίητη ψημένη Αμοργού. Ρεμπέτικα για τους ψαγμένους, τους μυημένους, τους λάγνους του είδους.
Ραμόν, Σπύρου Μερκούρη 22, Παγκράτι
Δεν είναι καθαρόαιμο μεζεδοπωλείο, πολλώ δε μάλλον ρεμπετάδικο. Εδώ, όμως, η Μελίνα (η ψυχή του Ραμόν) έχει καταφέρει να μαζέψει την μισή Αθήνα χάρη στις φαγητάρες, αλλά και την απίθανη ενέργεια των λάιβ με κομπανίες και σχήματα που σε κάνουν να κολλάς. Νεανική ατμόσφαιρα και πολύ, πολύ, πολύ καλό κρασί-μιας από τις ειδκότηττες της ιδιοκτήτριας.
Ταβέρνα Κληματαριά, Πλατεία Θεάτρου 2, πλησίον Βαρβακείου Αγοράς
Λειτουργεί σχεδόν έναν αιώνα! Φοβερά μαγειρευτά και ψητά, σονοδεία καθαρόαιμων γλεντοκοπιών. Οι Κυριακές μεσημέρια στην Κληματιαριά με ρεμπέτικα και σμυρνέικα είναι το κάτι άλλο.
Χαμηλός, Αδριανουπόλεως 30, Κολωνός
Με ιστορία σχεδόν 90 χρόνων, το παραδοσιακό αυτό κουτούκι δε λέει να ανακαινιστεί και καλά κάνει-η ατμόσφαιρά του δεν παίζεται.Καθημερινά, φέρνει ορχήστρες για ρεμπέτικα με ή χωρίς μικρόφωνο, ενώ δεν πάει πίσω από καλό φαγητό: μακεδονίτικη μελιτζανοσαλάτα, σπετζοφάι με λουκάνικο Καρδίτσας, αυγά πολίτικα με παστουρμά, κεφτεδάκια της γιαγιάς τυλιγμένα με μελιτζάνα και ωραίες πίτες.
Καφε-οινοποτείο ο Μέρμηγκας, Παναγή Τσαλδάρη 115, Νίκαια
Με σκηνικό σα να έχει βγει από ταινία, παλιό πιάνο και ένα αξέχαστο σκούρο τιρκουάζ στους τοίχους, την ιδιοκτήτρια και μαγειρισσάρα Βαρβάρα, δεν θες τίποτε άλλο. Στα plus, ότι βρίσκετυαι κυριολεκτικά πέντε βήματα από το μετρό της Νίκαιας.
arTeo music bar, Εμμανουήλ Μπενάκη 42, Εξάρχεια
Σχετικά καινούργια άφιξη, έχω πάει μια φορά μόνο-και μάλιστα μόνη με στόχο προσηλωμένη οινοκατάνυξη μετά μουσικής- για πενιές Τάτα και αμανέδες Θοδωρή Μέρμυγκα (που είναι και ο ιδιοκτήτης του μαγαζιού). Μαζί τους ο one of a kind Θοδωρής Κουέλης. Το μαγαζί χρειάζεται να ”ζεστάνει” λίγο, αλλά έχω την αίσθηση ότι έχει πάρει τον δρόμο του για τα καλά. Φιλοξενεί φοβερά σχήματα και έχει ωραία, φιλόξενη μπάρα. Μπορείς να πιεις δηλαδή ουσικάρα και να ακούς παράλληλα την ”Κανακάρισσα” ή το ”Κάηκε ένα σχολείο”. Καλό;
Μου είπαν, επίσης, για τον Ροζ Γάτο (Ευκλείδου 46-48, Κολωνός) και για το Ρεμπέτ (στην Χαριλάου Τρικούπη), δύο νέες ρεμπετοαφίξεις, τις οποίες θα δοκιμάσω το συντομότερο.
View this post on Instagram
Τα δικά μου αγαπημένα κλασικά ρεμπέτικα κέντρα-μαγαζιά, που δεν λειτουργούν τόσο σε στιλ ταβέρνας, όσο ως stages, άρα οι τιμές εισόδου και ελάχιστης κατανάλωσης κάπως διαφοροποιούνται είναι τα εξής:
Χίλιες και Δύο Νύχτες, Καραϊσκάκη 10, είσοδος από Ερμού, Ψυρρή (εκεί βέβαια, ελέω Αρμένιου ιδιοκτήτη, θα φάτε και καλά)
Το Ποντίκι, Επτανήσου 9, Κυψέλη (από τα καλύτερα, κλασικότερα, παλιότερα ρεμπετάδικα, κάπως old fashioned φιλοσοφίας, αλλά γι’ αυτό το αγαπάμε)
Χαμάμ, Δημοφώντος 97, Πετράλωνα (ρεμπέτικα και λαϊκά κάτω από τον πανήψυλο θόλο του παλιού χαμάμ που έγινε μουσική σκηνή αξιώσεων, με βαριά ονόματα να έχουν συνδεθεί με την ιστορία του)
Μουσικές Διαδρομές, Πατησίων 208 (άνετο, ψηλό ξύλινο πάρκο, τραπέζια περιμετρικά, άφθονος χορός και σημαντικά ονόματα του χώρου, με την υπογραφή του Λάμπρου Κατσάνου, ιδιοκτήτη της λατρεμένης Αστροφεγγιάς που έκλεισε πρόσφατα και γράψαμε γι’ αυτό).
ΥΓ: Φυσικά, όλες οι γειτονιές της Αθήνας (και του Πειραιά!) είναι γεμάτες καλά, ψαγμένα στέκια όπου ηχεί ακόμα καλό, ελληνικό τραγούδι: ταβέρνες, καφενεία με μουσική, μικρές μουσικές σκηνές, ρεμπετάδικα με την δική τους μικρή ή μεγάλη ιστορία. Το κείμενο αυτό δεν είναι δυνατόν να τα καλύψει όλα αυτά, διότι περισσότερο αποτελεί έναν προσωπικό οδηγό και αναφέρεται κατά κύριο λόγο στα του κέντρου. Εάν θεωρείτε ότι ξεχνάμε κάτι σημαντικό, μην διστάσετε να μας το στείλετε. Κάποιες παραλείψεις που μπορεί να σας φαίνονται καραμπινάτες έχουν να κάνουν με κακές και ασυνεπείς εργοδοσίες, πράγμα που θεωρώ απαράδεκτο για ανθρώπους που καμώνονται τους μποέμηδες ταβερνιαραίους και ταβερνιαραίες. Να χρωστάνε δηλαδή μεροκάματα, ένσημα και να είναι αγενείς και κακότροποι με το προσωπικό τους, ενίοτε και με τους πελάτες τους. Σας ευχαριστώ για την κατανόηση!
