Καθώς απλώνετε τα ρούχα ή πλένετε τα πιάτα στο νεροχύτη ή ακόμα και κατά τη διάρκεια της οδήγησης είναι πιθανό να κάνει την εμφάνισή της μία ανάμνηση που -ίσως- νομίζατε ότι έχει διαγραφεί από τη μνήμη σας. Από τη γιαγιά σας που ήταν πάνω από τη κατσαρόλα και σας μαγείρευε το αγαπημένο σας φαγητό και το κατοικίδιο σας που ήρθε από μόνο του πρώτη φορά στο κρεβάτι σας μέχρι το αστείο ενός συνάδελφου που ειπώθηκε την προηγούμενη εβδομάδα, οι αναλαμπές μνήμης παρουσιάζονται τη -φαινομενικά- πιο άκυρη στιγμή και να μας αιφνιδιάζουν.
Συνήθως, όταν συμβαίνει αυτό προσπαθούμε να βρούμε μία σύνδεση, μία συσχέτιση ανάμεσα στην ανάμνηση και την κατάσταση μέσα στην οποία βρισκόμασταν. Βέβαια, όσο κι αν προσπαθούμε, όσο κι αν στύβουμε το μυαλό μας, αποτυγχάνουμε – τουλάχιστον τις περισσότερες φορές. Η ανάμνηση φαίνεται ότι είναι πολύ τυχαία για να συνδεθεί με ευκολία με την τρέχουσα κατάσταση.
Ωστόσο, αυτά τα επεισόδια δεν είναι σπάνια. Αντιθέτως, υπάρχουν σχεδόν σε καθημερινή βάση και σε περίπτωση που τα έχετε βιώσει, δεν πρέπει να ανησυχείτε, είναι φυσιολογικά. Το φαινόμενο αυτό έχει συζητηθεί ως μια ακούσια μνήμη που μπορεί να συναντήσει ο καθένας κατά τη διάρκεια της ζωής του. Όμως, τι συμβαίνει στο μυαλό μας;
Το φαινόμενο αυτό έχει συζητηθεί ως μια ακούσια μνήμη που μπορεί να συναντήσει ο καθένας κατά τη διάρκεια της ζωής του. Παρόλο που δεν υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον γι’ αυτό το φαινόμενο νοητικής επεξεργασίας, μερικοί ερευνητές εξήγησαν αυτή την εμπειρία ως mind-pops. Αυτά, λοιπόν, αναφέρονται σε λέξεις, εικόνες και μελωδίες που εισέρχονται τυχαία στο συνειδητό μας μυαλό χωρίς καμία πρόθεση να τις ανακτήσουμε.
Συχνά, συνδέουμε μια ανάμνηση με μία φράση ή μία μυρωδιά ή με κάτι άλλο που συνήθως την ενεργοποιεί. Μπορεί να ανακαλέσουμε μια ανάμνηση κοιτώντας την τούρτα ενός φίλου μας ή καθώς παρατηρούμε ένα μικρό παιδί που παίζει με τους γονείς του στη παιδική χαρά. Βέβαια, τα προαναφερθέντα παραδείγματα δεν ισχύουν σε αυτό το φαινόμενο, γιατί η πυροδότηση της ανάμνησης είναι άμεση και προφανώς καθόλου τυχαία. Με βάση την έρευνα, τα mind-pops θα εμφανιστούν όταν κάνουμε κάτι που δεν απαιτεί μεγάλη προσοχή. Για παράδειγμα, φορώντας ένα πουκάμισο ή πίνοντας νερό- όταν το μυαλό μας τρέχει και σκέφτεται διάφορα πράγματα που δεν συνάδουν.
Ωστόσο, τα mind-pops δεν εμφανίζονται τελείως άξαφνα, υπάρχει πηγή προέλευσης, όμως η νοητική επεξεργασία που συμβαίνει ασυνείδητα καθιστά δύσκολο τον εντοπισμό της. Το ερέθισμα για τα mind-pops μπορεί ενεργοποιούνται από ενδείξεις που έχουν συναντηθεί νωρίτερα ας πούμε πριν μερικές μέρες ή εβδομάδες. Για παράδειγμα, θα μπορούσατε να θυμηθείτε μια φίλη μετά από μερικές εβδομάδες όταν ακούσατε ένα τυχαία ένα τραγούδι που σαν συνδέει.
Αυτό το φαινόμενο θα μπορούσε να αναφέρεται και στο μακροπρόθεσμο priming -που συμβαίνει όταν το ερέθισμα επηρεάζει την αντίδραση- το οποίο καθυστερεί τη διαδικασία της πυροδότησης των αναμνήσεων. Ως εκ τούτου, η ανάμνηση βγαίνει στην επιφάνεια μετά από κάποιο χρονικό διάστημα.
Η ακούσια μνήμη θα αναδυθεί πιο εύκολα από τη μνήμη που καλείται σκόπιμα, επειδή δεν απαιτείται προσπάθεια για την ανάκλησή της. Με άλλα λόγια, είναι αβίαστη. Έτσι, κάθε φορά που σας έρχεται ξαφνικά μια τυχαία ανάμνηση, μπορεί να μην είναι καθόλου τυχαία.
Σε μία άλλη μελέτη που αφορά την εμφάνιση των αναμνήσεων κατά τη καθημερινή μας μετακίνηση, όπως όταν οδηγούμε το πρωί για να πάμε στη δουλειά, έδειξε ότι «οι αυθόρμητες σκέψεις και αναμνήσεις εμφανίζονται συχνότερα όταν οι άνθρωποι ασχολούνται με μη απαιτητικές, συνήθεις δραστηριότητες», όπως η οδήγηση.
Με άλλα λόγια, όταν δεν είμαστε συγκεντρωμένοι σε κάποιο έργο που απαιτεί εστιασμένη προσοχή, το μυαλό μας τείνει να περιπλανιέται στο παρελθόν και τις εμπειρίες μας -όπως δείχνει αυτή η μελέτη. Και αν δώσουμε προσοχή σε αυτές τις περιπλανήσεις του μυαλού μας κατά τη διάρκεια της πρωινής μας διαδρομής, αντί να ακούσουμε ένα podcast ή την αγαπημένη μας λίστα στο Spotify, ίσως αιφνιδιαστούμε από τις αναμνήσεις που θα φέρει στην επιφάνεια το μυαλό μας. Με το κατάλληλο περιβαλλοντικά ερεθίσματα, μπορεί να οδηγηθούμε σε μονοπάτια που ίσως έχουμε ξεχάσει και ίσως εκείνη η στιγμή μπορεί να αποδειχθεί ως η κατάλληλη στιγμή να τους δώσουμε τη πρέπουσα σημασία.
Καθώς απλώνετε τα ρούχα ή πλένετε τα πιάτα στο νεροχύτη ή ακόμα και κατά τη διάρκεια της οδήγησης είναι πιθανό να κάνει την εμφάνισή της μία ανάμνηση που -ίσως- νομίζατε ότι έχει διαγραφεί από τη μνήμη σας. Από τη γιαγιά σας που ήταν πάνω από τη κατσαρόλα και σας μαγείρευε το αγαπημένο σας φαγητό και το κατοικίδιο σας που ήρθε από μόνο του πρώτη φορά στο κρεβάτι σας μέχρι το αστείο ενός συνάδελφου που ειπώθηκε την προηγούμενη εβδομάδα, οι αναλαμπές μνήμης παρουσιάζονται τη -φαινομενικά- πιο άκυρη στιγμή και να μας αιφνιδιάζουν.
Συνήθως, όταν συμβαίνει αυτό προσπαθούμε να βρούμε μία σύνδεση, μία συσχέτιση ανάμεσα στην ανάμνηση και την κατάσταση μέσα στην οποία βρισκόμασταν. Βέβαια, όσο κι αν προσπαθούμε, όσο κι αν στύβουμε το μυαλό μας, αποτυγχάνουμε – τουλάχιστον τις περισσότερες φορές. Η ανάμνηση φαίνεται ότι είναι πολύ τυχαία για να συνδεθεί με ευκολία με την τρέχουσα κατάσταση.
Ωστόσο, αυτά τα επεισόδια δεν είναι σπάνια. Αντιθέτως, υπάρχουν σχεδόν σε καθημερινή βάση και σε περίπτωση που τα έχετε βιώσει, δεν πρέπει να ανησυχείτε, είναι φυσιολογικά. Το φαινόμενο αυτό έχει συζητηθεί ως μια ακούσια μνήμη που μπορεί να συναντήσει ο καθένας κατά τη διάρκεια της ζωής του. Όμως, τι συμβαίνει στο μυαλό μας;
Το φαινόμενο αυτό έχει συζητηθεί ως μια ακούσια μνήμη που μπορεί να συναντήσει ο καθένας κατά τη διάρκεια της ζωής του. Παρόλο που δεν υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον γι’ αυτό το φαινόμενο νοητικής επεξεργασίας, μερικοί ερευνητές εξήγησαν αυτή την εμπειρία ως mind-pops. Αυτά, λοιπόν, αναφέρονται σε λέξεις, εικόνες και μελωδίες που εισέρχονται τυχαία στο συνειδητό μας μυαλό χωρίς καμία πρόθεση να τις ανακτήσουμε.
Συχνά, συνδέουμε μια ανάμνηση με μία φράση ή μία μυρωδιά ή με κάτι άλλο που συνήθως την ενεργοποιεί. Μπορεί να ανακαλέσουμε μια ανάμνηση κοιτώντας την τούρτα ενός φίλου μας ή καθώς παρατηρούμε ένα μικρό παιδί που παίζει με τους γονείς του στη παιδική χαρά. Βέβαια, τα προαναφερθέντα παραδείγματα δεν ισχύουν σε αυτό το φαινόμενο, γιατί η πυροδότηση της ανάμνησης είναι άμεση και προφανώς καθόλου τυχαία. Με βάση την έρευνα, τα mind-pops θα εμφανιστούν όταν κάνουμε κάτι που δεν απαιτεί μεγάλη προσοχή. Για παράδειγμα, φορώντας ένα πουκάμισο ή πίνοντας νερό- όταν το μυαλό μας τρέχει και σκέφτεται διάφορα πράγματα που δεν συνάδουν.
Ωστόσο, τα mind-pops δεν εμφανίζονται τελείως άξαφνα, υπάρχει πηγή προέλευσης, όμως η νοητική επεξεργασία που συμβαίνει ασυνείδητα καθιστά δύσκολο τον εντοπισμό της. Το ερέθισμα για τα mind-pops μπορεί ενεργοποιούνται από ενδείξεις που έχουν συναντηθεί νωρίτερα ας πούμε πριν μερικές μέρες ή εβδομάδες. Για παράδειγμα, θα μπορούσατε να θυμηθείτε μια φίλη μετά από μερικές εβδομάδες όταν ακούσατε ένα τυχαία ένα τραγούδι που σαν συνδέει.
Αυτό το φαινόμενο θα μπορούσε να αναφέρεται και στο μακροπρόθεσμο priming -που συμβαίνει όταν το ερέθισμα επηρεάζει την αντίδραση- το οποίο καθυστερεί τη διαδικασία της πυροδότησης των αναμνήσεων. Ως εκ τούτου, η ανάμνηση βγαίνει στην επιφάνεια μετά από κάποιο χρονικό διάστημα.
Η ακούσια μνήμη θα αναδυθεί πιο εύκολα από τη μνήμη που καλείται σκόπιμα, επειδή δεν απαιτείται προσπάθεια για την ανάκλησή της. Με άλλα λόγια, είναι αβίαστη. Έτσι, κάθε φορά που σας έρχεται ξαφνικά μια τυχαία ανάμνηση, μπορεί να μην είναι καθόλου τυχαία.
Σε μία άλλη μελέτη που αφορά την εμφάνιση των αναμνήσεων κατά τη καθημερινή μας μετακίνηση, όπως όταν οδηγούμε το πρωί για να πάμε στη δουλειά, έδειξε ότι «οι αυθόρμητες σκέψεις και αναμνήσεις εμφανίζονται συχνότερα όταν οι άνθρωποι ασχολούνται με μη απαιτητικές, συνήθεις δραστηριότητες», όπως η οδήγηση.
Με άλλα λόγια, όταν δεν είμαστε συγκεντρωμένοι σε κάποιο έργο που απαιτεί εστιασμένη προσοχή, το μυαλό μας τείνει να περιπλανιέται στο παρελθόν και τις εμπειρίες μας -όπως δείχνει αυτή η μελέτη. Και αν δώσουμε προσοχή σε αυτές τις περιπλανήσεις του μυαλού μας κατά τη διάρκεια της πρωινής μας διαδρομής, αντί να ακούσουμε ένα podcast ή την αγαπημένη μας λίστα στο Spotify, ίσως αιφνιδιαστούμε από τις αναμνήσεις που θα φέρει στην επιφάνεια το μυαλό μας. Με το κατάλληλο περιβαλλοντικά ερεθίσματα, μπορεί να οδηγηθούμε σε μονοπάτια που ίσως έχουμε ξεχάσει και ίσως εκείνη η στιγμή μπορεί να αποδειχθεί ως η κατάλληλη στιγμή να τους δώσουμε τη πρέπουσα σημασία.
