Οι πλαστικές συσκευασίες από τα κρουασάν, ζυμαρικά, το ψωμί του τοστ, τα πατατάκια, ανακυκλώνονται; Αν απαντήσατε «ναι», συνεχίστε να διαβάζετε αυτό το κείμενο γιατί είτε δεν μπορούν να ανακυκλωθούν, είτε είναι δύσκολο να συμβεί. Αυτό αναφέρει ο αναλυτικότατος οδηγός της WWF, ο οποίος μπορεί να σας λύσει αρκετές απορίες για θέμα το οποίο έχει μπει για τα καλά στον τρόπο ζωής μας την τελευταία δεκαετία.

Μέχρι το 2010 πάνω από 2000 κάδοι είχαν τοποθετηθεί σε όλη την Αθήνα, με τους κατοίκους να τους κοιτούν με αμηχανία χωρίς να ξέρουν τι ακριβώς πρέπει να κάνουν και το γιατί. Πέρα από το τοποθετημένο αυτοκόλλητο στο μπροστινό μέρος του και κάποιες οδηγίες που δόθηκαν εκείνη την εποχή μέσω των ΜΜΕ, δεν μπορώ να ανακαλέσω κάποια άλλη πιο εκτενή ενημέρωση.

Όποιος δεν έψαχνε στο διαδίκτυο ή δεν του εμφανίζονταν κατά τύχη σχετικά άρθρα, είναι πιθανό να έβαζε στην ανακύκλωση οποιοδήποτε πλαστικό έπεφτε στα χέρια του, χωρίς να γνωρίζει ότι υπάρχουν πολλές πιθανότητες να μην είναι δυνατή η ανακύκλωσή του.

Η Ελλάδα παράγει περίπου 700.000 τόνους πλαστικών απορριμμάτων ετησίως, ενώ εκτιμάται ότι σχεδόν 11.500 τόνοι διαρρέουν κάθε χρόνο στις ελληνικές θάλασσες. Από αυτά, μόλις το 10% φτάνει στην ανακύκλωση. Τα πλαστικά απορρίμματα δεν επιφέρουν επιπτώσεις μόνο στο θαλάσσιο περιβάλλον, αλλά και στην οικονομία, καθώς κοστίζουν περίπου 641 εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο στους τομείς του τουρισμού, της αλιείας και της ναυτιλίας της Μεσογείου, σύμφωνα με τη WWF. Ειδικότερα, η οικονομία της Ελλάδας εκτιμάται ότι χάνει 26 εκατομμύρια ευρώ ετησίως εξαιτίας της πλαστικής ρύπανσης.

Δεν είναι όλα τα πλαστικά ίδια. Το καθένα έχει διαφορετική σύσταση, χρήση και διάρκεια ζωής και γι’ αυτό απαιτείται διαφορετική μέθοδος διαχείρισης εφόσον ανακυκλώνεται. Βέβαια, ακόμα κι αν είναι ανακυκλώσιμος στην κατάλληλη μονάδα, δεν είναι δεδομένο ότι η μονάδα αυτή θα είναι διαθέσιμη σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου.

Επίσης, πρέπει να έχετε υπόψιν ότι πλαστικά μίας χρήσης (π.χ. καλαμάκια, ποτήρια) δεν φεύγουν ποτέ από το περιβάλλον, αντίθετα διασπώνται σε πολύ μικρά κομμάτια, στην ουσία σαν τρισεκατομμύρια κομματάκια κομφετί και βρίσκονται κυριολεκτικά παντού, εξαπλώνονται ευρέως και μπορούν να μεταφέρουν τοξικές ουσίες. Αυτά τα μικροπλαστικά έχουν βρεθεί στο πόσιμο νερό, στο επιτραπέζιο αλάτι, στις βροχοπτώσεις και, πρόσφατα, στο ανθρώπινο αίμα. Σύμφωνα με μία έρευνα, κάθε εβδομάδα καταναλώνουμε 5 γραμμάρια πλαστικού, όσο είναι δηλαδή το βάρος μιας πιστωτικής/ χρεωστικής κάρτας!

Πώς έχει γίνει τόσο δύσκολη η ανακύκλωση;

Αν εξαιρέσουμε την ελλιπή ενημέρωση, ακόμα και οι ίδιες οι συσκευασίες δεν είναι πάντα βοηθητικές. Το παγκόσμιο σύμβολο για την ανακύκλωση, γνωστό ως λογότυπο με τα “κυνηγημένα βέλη”, έχει αποτυπωθεί σε πολλά πράγματα. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι ανακυκλώσιμα.

Οι κατασκευαστές μπορούν να τυπώσουν το λογότυπο σχεδόν σε κάθε προϊόν. Αυτό συμβαίνει επειδή ο κύριος σκοπός του δεν είναι να αναφέρει αν είναι ανακυκλώσιμο, αλλά να προσδιορίζει τον τύπο του πλαστικού από το οποίο είναι κατασκευασμένο. (Για παράδειγμα, αν υπάρχει ένα “3” στο κέντρο, πρόκειται για PVC, το οποίο τα περισσότερα προγράμματα ανακύκλωσης δεν δέχονται). Το λογότυπο είναι τόσο ευρέως παρεξηγημένο που πέρυσι η Καλιφόρνια απαγόρευσε τη χρήση του σε πράγματα που δεν είναι ανακυκλώσιμα.

Ακόμα και αυτό το σύμβολο γνωστό και ως “Green Dot”, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η συσκευασία είναι ανακυκλώσιμη. Πρόκειται για ένα σύμβολο που χρησιμοποιείται στις συσκευασίες και σημαίνει ότι ο παραγωγός συμμετέχει σε σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης και συνεισφέρει οικονομικά για την ανακύκλωση του προϊόντος.

Ας το παραδεχθούμε. Το σύστημα της ανακύκλωσης είναι αρκετά πιο περίπλοκο απ’ όσο μπορεί να νομίζαμε. Καλούμαστε να αποκωδικοποιήσουμε μια μυστική γλώσσα – χωρίς να είμαστε τελικά και τόσο σίγουροι αν το κάνουμε επιτυχημένα.

Ποιοι είναι οι διάφοροι τύποι πλαστικών;

Για να καταλάβουμε λοιπόν, τι τύπο πλαστικού έχουμε στα χέρια μιας, πρέπει να δούμε τον αριθμό εντός του τριγώνου ανακύκλωσης με τα “κυνηγημένα” βέλη. Κρατήστε σημειώσεις.

Ο Pete Keller, αντιπρόεδρος ανακύκλωσης και βιωσιμότητας της Republic Services, μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες ανακύκλωσης στις Ηνωμένες Πολιτείες, τόνισε ότι υπάρχει ένας γενικός κανόνας που μπορούμε να ακολουθούμε: Οι άκαμπτες πλαστικές συσκευασίες πηγαίνουν στην ανακύκλωση. Οτιδήποτε δεν είναι άκαμπτο δεν πηγαίνει. Επίσης, επισήμανε ότι πριν ρίξουμε κάποιο αντικείμενο στην ανακύκλωση πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι «είναι άδειο, καθαρό και στεγνό».

Αυτό είναι ένα κοινό και συχνό λάθος, το οποίο έκανα κι εγώ όταν ξεκίνησα να ανακυκλώνω. Τελείωνε ας πούμε το αναψυκτικό από το πλαστικό μπουκάλι και αντί να το ξεπλύνω για τυχόν υπολείμματα, το τοποθετούσα περήφανα  στην ανακύκλωση. Αυτό συνεχιζόταν για αρκετά χρόνια, μέχρι να μου κάνει μάθημα μία συνάδελφος, όταν με είδε να πετάω μία αντίστοιχη συσκευασία με σιγουριά στον κάδο της ανακύκλωσης.

Και μπορεί αναρωτιέστε εύλογα, τι συμβαίνει αν δεν ξεπλύνουμε τις συσκευασίες. Εάν λοιπόν οι ανακυκλώσιμες συσκευασίες δεν ξεπλυθούν, τα υπολείμματα μπορούν στη συνέχεια να μολύνουν τα άλλα υλικά όταν συλλέγονται μαζί. Βεβαιώνοντας, ότι η συσκευασία έχει καθαριστεί σωστά, θα διασφαλιστεί ότι τα αντικείμενα μπορούν να ταξινομηθούν και να ανακυκλωθούν.

Ο κόσμος μας είναι γεμάτος πλαστικά

Από το 1960, η παραγωγή πλαστικών έχει σχεδόν 100πλασιαστεί. Σύμφωνα με ένα μέτρο, το βάρος όλου του πλαστικού που έχει παραχθεί ποτέ είναι τώρα μεγαλύτερο από το βάρος όλων των χερσαίων και θαλάσσιων ζώων μαζί.

Η άφθονη παγκόσμια προσφορά πετρελαίου και φυσικού αερίου, των πρώτων υλών για την παραγωγή πλαστικών, αποτέλεσε το υπόβαθρο για την έξαρση του φαινομένου. Καθώς ο κόσμος προσπαθεί να καταπολεμήσει την κλιματική αλλαγή με την καύση λιγότερων ορυκτών καυσίμων, τα πλαστικά πρόκειται να γίνουν μια όλο και πιο σημαντική επιχείρηση για τις εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Η παραγωγή του ίδιου του πλαστικού δημιουργεί αέρια του θερμοκηπίου που θερμαίνουν τον πλανήτη και άλλους ρύπους. Το 2015, τα πλαστικά δημιούργησαν το 4,5% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη, δηλαδή περισσότερο από ό,τι όλα τα αεροπλάνα του κόσμου μαζί.

Οι κατασκευαστές πλαστικών προώθησαν την ανακύκλωση ως έναν τρόπο για να δικαιολογήσουν τη συνέχιση της παραγωγής, δήλωσε ο Carroll Muffett, επικεφαλής του Κέντρου Διεθνούς Περιβαλλοντικού Δικαίου. «Αλλά στην πραγματικότητα, μόνο ένα μικρό κλάσμα αυτών των πλαστικών είναι οικονομικά ανακυκλώσιμο», είπε. Χωρίς δραστικές αλλαγές, και με τη βιομηχανία πλαστικού να θέλει να τριπλασιάσει την παραγωγή του ως το 2050, πώς περιμένουμε να λυθεί το πρόβλημα;

Σίγουρα δεν πρέπει να σταματήσουμε να ανακυκλώνουμε ή να καθίσουμε με σταυρωμένα τα χέρια. Συνεχίστε να ανακυκλώνετε τα πλαστικά που αναφέρονται στον οδηγό της WWf, καθώς και το χαρτί, το γυαλί και το αλουμίνιο.

Σκεφτείτε να στραφείτε σε διαφορετικά προϊόντα ή μάρκες (με πιο ανακυκλώσιμες συσκευασίες) ή ακόμα καλύτερα να τις περιορίσετε όσο το δυνατόν γίνεται. Αν αγοράζετε καφέ -ειδικά fredo- απ’ έξω, να έχετε μαζί σας τον δικό σας θερμός  και να τον βάζετε εκεί. Η αγορά λιγότερων καταναλωτικών αγαθών γενικά, στο μέτρο του δυνατού, μπορεί να μειώσει τη ροή πλαστικών αποβλήτων κι αν ενημερώσετε τους φίλους και τους γνωστούς, και αλλάξουν και αυτοί με τη σειρά τους τον τρόπο διαχείρισης των πλαστικών τους, τότε ίσως να δείτε κάποια, κι αν δεν τη δείτε, τουλάχιστον θα την έχετε κάνει.

✶ Με πληροφορίες από τη New York Times