Ζεις σε μια εποχή όπου η εργασία δεν είναι πια αυτό που ήξερες. Για δεκαετίες η “κανονική” εργασία σήμαινε οκτώ ώρες, πέντε μέρες την εβδομάδα, 48-50 εβδομάδες τον χρόνο. Όμως οι ισορροπίες αλλάζουν. Η μερική απασχόληση μπήκε πρώτη στον χάρτη, το ευέλικτο ωράριο έγινε αργότερα σημαία μιας νέας εργασιακής κουλτούρας και τώρα εμφανίζεται κάτι ακόμη πιο συγκεκριμένο: η εργασία μόνο κατά τη διάρκεια της σχολικής περιόδου. 

Αν είσαι γονιός, γιαγιά, παππούς ή κηδεμόνας, ξέρεις καλά το χάος που δημιουργούν τα σχολικά διαλείμματα. Το παιδί έχει 13 εβδομάδες διακοπών τον χρόνο, εσύ μόνο πέντε ή έξι εβδομάδες άδειας. Το αποτέλεσμα; Να παλεύεις κάθε καλοκαίρι, Πάσχα ή Χριστούγεννα με το ίδιο ερώτημα: “Ποιος θα κρατήσει το παιδί;” και την ίδια στιγμή να βλέπεις τον τραπεζικό λογαριασμό να στενάζει από το κόστος φύλαξης. 

Εδώ έρχονται εταιρείες όπως η Amazon με μια νέα πρόταση: συμβόλαια “term-time only”. Δουλεύεις κανονικά κατά τη διάρκεια των σχολικών όρων, αλλά έχεις εγγυημένη άδεια στις διακοπές. Μερικώς πληρωμένη (οι εβδομάδες άδειας που σου αναλογούν βάσει των ωρών εργασίας σου). Οι υπόλοιπες χωρίς μισθό, αλλά με ασφάλεια χωρίς άγχος, χωρίς να χρειάζεσαι στρατό συγγενών για babysitting. 

Για κάποιους αυτή είναι μια μικρή επανάσταση. Μία εργαζόμενη στην Amazon το περιγράφει ως “ανακούφιση” για την οικογένειά της. Χαρά που μπορεί να χαρίσει δύο εβδομάδες Χριστουγέννων στα παιδιά της χωρίς να νιώθει ότι προδίδει την εργασία της. Χαρά που ξέρει από πριν πότε θα έχει χρόνο, χωρίς να παρακαλάει για άδειες ή να στήνει πολύπλοκα logistics. 

Φυσικά, τίποτα δεν είναι απλό. γιατί η άλλη όψη είναι το πορτοφόλι σου. Αν δουλεύεις 39 εβδομάδες τον χρόνο αντί για 52 τα χρήματα που παίρνεις μειώνονται. Μπορεί να γλιτώνεις από το κόστος φύλαξης, αλλά χάνεις σημαντικό κομμάτι του εισοδήματος. Τα συνδικάτα ήδη κρούουν τον κώδωνα και φυσικά υπάρχει και το έμφυλο ζήτημα: όσο περισσότερες γυναίκες επιλέγουν αυτό το μοντέλο για να συνδυάσουν δουλειά και οικογένεια, τόσο διευρύνεται το μισθολογικό χάσμα με τους άνδρες συναδέλφους τους. 

Για πολλούς η απόφαση δεν μετριέται μονάχα με άξονα το οικονομικό. Ένας μάνατζερ σε κέντρο διανομής της Amazon πήρε αυτό το συμβόλαιο και το περιγράφει σαν δώρο: “Τώρα περνάω τις διακοπές με τα παιδιά μου. Είμαι πιο ήρεμος, όχι κουρασμένος, μπορώ να τους δώσω το 100%”. Για κάποιους γονείς το να έχεις χρόνο είναι πολυτιμότερο κι από τον μισθό. 

Το ενδιαφέρον είναι πως αυτά τα συμβόλαια είναι ακόμη σπάνια. Μπαίνουν στη γενική στήλη “άλλες μορφές ευέλικτης εργασίας” που καλύπτει μόλις το 3% όλων των ρυθμίσεων στις περισσότερες χώρες. Παρ’ όλα αυτά, όπου εφαρμόστηκαν τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά. Μια σκωτσέζικη εταιρεία μάρκετινγκ που τα εισήγαγε από το 2017 είδε άνοδο στην παραγωγικότητα. Οι εργαζόμενοι στο δημόσιο τομέα τα βρίσκουν πολύτιμα για τις σχολικές διακοπές και την φροντίδα ηλικιωμένων. Στους δασκάλους, όπου η ετήσια αμοιβή παραμένει σταθερή, το “term-time” είναι προφανώς μέρος της γοητείας του επαγγέλματος. 

Αλλά ποιος μπορεί να ακολουθήσει; Η Amazon λέει ξεκάθαρα: αυτά τα συμβόλαια ταιριάζουν σε δουλειές με σταθερά ωράρια, όχι σε πιο ευέλικτους εταιρικούς ρόλους. Οι ειδικοί εξηγούν ότι για μικρότερες εταιρείες ή για τομείς που δουλεύουν Σαββατοκύριακα, η εφαρμογή είναι δύσκολη. Στην gig economy με τα συμβόλαια μηδενικών ωρών ίσως να βρουν πρόσφορο έδαφος. 

Η συζήτηση αυτή ανοίγει ένα μεγαλύτερο ερώτημα: τι σημαίνει “καλή δουλειά” στον 21ο αιώνα; Στην εποχή της ευελιξίας, ο εργαζόμενος δεν ζητά πια μόνο καλό μισθό, αλλά και χρόνο. Χρόνο με την οικογένεια, χρόνο με τον εαυτό του, χρόνο που να ξέρει εκ των προτέρων ότι τον έχει. Όπως λέει η Σουζάνα Στρίτερ, επικεφαλής αγορών στη Hargreaves Lansdown, “χρειάζεται περισσότερη φαντασία στη διαχείριση βαρδιών, ώστε οι γονείς να έχουν άδεια στις σχολικές διακοπές”. 

Το μέλλον των εργασιακών προτύπων φαίνεται να βαδίζει σε μια πιο σύνθετη κατεύθυνση. Δεν υπάρχει μία “κανονικότητα”, αλλά πολλές. Ο ένας θα διαλέγει ευέλικτο ωράριο για να συνδυάζει δουλειά και προσωπική ζωή. Ο άλλος θα προτιμά την πλήρη απασχόληση για οικονομική σταθερότητα κι ένας τρίτος θα θέλει “term-time only” για να περνά τα καλοκαίρια με τα παιδιά του. Όλα αυτά δεν είναι πολυτέλεια, είναι ανάγκη. 

Η πανδημία επιτάχυνε αυτή τη συζήτηση. Έδειξε ότι η εργασία μπορεί να προσαρμοστεί χωρίς να καταρρεύσει το σύστημα. Τώρα οι εταιρείες που θέλουν να κρατήσουν ανερχόμενα ταλέντα πρέπει να ακούσουν: η ευελιξία δεν είναι μπόνους, είναι όρος επιβίωσης. Το ερώτημα είναι αν η κοινωνία μας είναι έτοιμη να αποδεχθεί ότι η εργασία δεν είναι πλέον ένα σταθερό καλούπι, αλλά ένας διάλογος ανάμεσα σε αυτό που χρειάζεται η επιχείρηση και αυτό που χρειάζεται ο άνθρωπος και ίσως τελικά το πιο επαναστατικό που μπορείς να διεκδικήσεις στη δουλειά σου δεν είναι παραπάνω λεφτά, αλλά παραπάνω χρόνο. 

*Mε πληροφορίες από τους Financial Times.

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.