Το 1974 ήταν μια σημαντική χρονιά για την βιομηχανία παιδικών παιχνιδιών. Τον Ιανουάριο του 1974 πατενταρίστηκε ο Κύβος του Ρούμπικ, το cult παιχνίδι που κατασκεύασε ο Ούγγρος Erno Rubik.
Και τον επόμενο μήνα, στις 2 Φεβρουαρίου, έγιναν τα αποκαλυπτήρια για το πρώτο Playmobil της ιστορίας.
Τα αγαπημένα μας Playmobil, τα πλαστικά ανθρωπάκια ύψους 7.5 εκατοστών που σημάδεψαν την παιδική μας ηλικία, έκλεισαν λοιπόν 50 χρόνια ζωής. Μισός αιώνας ζωής από την στιγμή εκείνη που ένας Ινδιάνος, ένας οικοδόμος και ένας πρίγκιπας κάνουν την πρώτη τους εμφάνιση στην έκθεση παιχνιδιών της Νυρεμβέργης.
Τα πλαστικά ανθρωπάκια των 7,5 εκατοστών στην αρχή τουλάχιστον δεν εντυπωσιάζουν και τόσο το κοινό, όμως από τα τέλη της δεκαετίας του ’70 και για όλη την δεκαετία του ’80, δεν υπάρχει παιδικό δωμάτιο στον δυτικό κόσμο που να μην έχει έστω ένα playmobil.
Και να σκεφτείτε ότι τα Playmobil προέκυψαν λόγω… οικονομικής κρίσης.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, ενώ οι τιμές του πετρελαίου αυξάνονταν, με αποτέλεσμα να αυξάνονται και οι τιμές του πλαστικού, ως υλικού κατασκευής, ο Horst Brandstätter, ιδιοκτήτης της Geobra Brandstätter, μιας εταιρείας που βρίσκεται κοντά στη Νυρεμβέργη της Γερμανίας και ειδικεύεται στα μεγάλα πλαστικά παιχνίδια, ζήτησε από τον Hans Beck, τον δημιουργικό του διευθυντή, να σχεδιάσει ένα παιχνίδι που θα χρησιμοποιούσε λιγότερα υλικά.
Ο σχεδιαστής κατασκεύασε πλαστικές φιγούρες ύψους 7,5 εκατοστών (ώστε να χωράνε ολόκληρες μέσα στη μέση παιδική παλάμη που θα τα μετέφερε) και να ζυγίζουν μόνο δέκα έως δεκαπέντε γραμμάρια.
«Έβαζα τις μικρές φιγούρες στα χέρια τους χωρίς να πω το παραμικρό για το τι ήταν. Και τις δέχονταν αμέσως. Έφτιαχναν μικρές ιστορίες για αυτές. Ποτέ δεν βαριούνταν να παίζουν μαζί τους», θα έλεγε χρόνια μετά, σε μία συνέντευξή του ο Beck.
Τα σχεδίασε μάλιστα με τον ίδιο τρόπο που θα σχεδίαζε ένα παιδί έναν ενήλικα: ένα στρογγυλό πρόσωπο με δύο μάτια και ένα χαμογελαστό στόμα, αλλά χωρίς μύτη ή αυτιά, με ένα κεφάλι που γυρίζει, «κινητά» πόδια που ανεβοκατέβαιναν και άπειρα άλλα «αρθρωτά» αξεσουάρ.
Τα τρία πρώτα αυτά ανθρωπάκια παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στην έκθεση παιχνιδιών της Νυρεμβέργης τον Φεβρουάριο του 1974 και έτυχαν… κακής – κάκιστης – υποδοχής από τους επαγγελματίες του κλάδου. «Πολύ άσχημο, σχεδόν άσκοπο», είπαν.
Το ίδιο αίσθημα συμμερίζονταν και οι περισσότεροι εντός του κλάδου των παιχνιδιών, εκτός από έναν Ολλανδό χονδρέμπορο που έκανε την πρώτη παραγγελία.
Όταν τα πρώτα κουτιά Playmobil εμφανίστηκαν στα καταστήματα παιχνιδιών (αρχικά της Ολλανδίας, το φθινόπωρο του 1974), τα παιδιά τα ερωτεύτηκαν.
Και μέσα σε τρία χρόνια, οι πωλήσεις αυξήθηκαν από είκοσι εκατομμύρια σε πάνω από εκατό εκατομμύρια μάρκα.
Η γκάμα επεκτείνεται
Με την πάροδο του χρόνου, η γκάμα επεκτάθηκε, καλωσορίζοντας γυναικείες φιγούρες το 1976 (αρχικά υπηρέτριες και νοσοκόμες, που σύντομα θα γίνονταν πειρατές, πιλότοι και μυστικοί πράκτορες), ενώ το 1981 ακολούθησαν τα παιδιά και τα μωρά.
Αργότερα, η σειρά Playmobil 123, σχεδιασμένη για παιδιά κάτω των τριών ετών, λανσαρίστηκε το 1990. Η οικογένεια ήταν πλέον ολόκληρη και ήταν καιρός να ασχοληθούμε με τα σκηνικά και τους κόσμους: τα κάστρα, τα καράβια, τα φαντάσματα, τα ζώα κ.λπ. που δημιουργήθηκαν όλα αυτά τα χρόνια θα έπαιζαν ρόλο στη φαντασία των παιδιών.
Η Playmobil προσφέρει σήμερα πάνω από είκοσι διαφορετικούς κόσμους, από την Παλαιολιθική εποχή μέχρι την υποβρύχια εξερεύνηση, το κάστρο της πριγκίπισσας και το κρησφύγετο των πειρατών, ο καθένας με δέκα έως δώδεκα κουτιά αξεσουάρ.
Ειδικά, το πειρατικό καράβι των Playmobil ήταν ένα must για κάθε παιδικό δωμάτιο στην Ελλάδα, από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 και μετά.
Όταν το 1976 τα παιχνίδια άρχισαν να κάνουν και επισήμως το γύρο του κόσμου, η εταιρεία γιόρτασε τον έναν αιώνα ζωής της, καθώς ιδρύθηκε το 1876 στην Βαυαρία. Αρχικά, η εταιρεία έφτιαχνε μεταλλικά παιχνίδια και εξαρτήματα, όπως μεταλλικούς κουμπαράδες και ταμειακές μηχανές.
Σταδιακά, το ενδιαφέρον των ιδρυτών και ιδιοκτητών του μετατοπίστηκε σε άλλα υλικά κατασκευής και όταν ο Horst Brandstaetter ανέλαβε την επιχείρηση το 1952, λίγο πριν τα 20 του χρόνια, έσπρωξε προς την κατεύθυνση των νέων αγορών.
Την δεκαετία του 1950 η εταιρεία κάνει στροφή από τα μεταλλικά παιχνίδια προς το πλαστικό και το 1958 φέρνει στην Ευρώπη το χούλα χουπ.
Όμως τα Playmobil ήταν αυτά που έσωσαν την επιχείρηση από τον οικονομικό γκρεμό. «Η επιτυχία τους μας έσωσε από τη χρεοκοπία», θα παραδεχόταν αργότερα ο Horst Brandstaetter, ο οποίος παρέδωσε τη διοίκηση της Playmobil το 2000, αλλά συνέχισε να πηγαίνει καθημερινά στα γραφεία της εταιρείας έως τον θάνατό του, τον Ιούνιο του 2015, σε ηλικία 81 ετών.
Σχεδόν τρία δισεκατομμύρια φιγούρες με το εμβληματικό χαμόγελο έχουν κατασκευαστεί σε όλο τον κόσμο: αν μπορούσαν να κρατηθούν από το χέρι, θα μπορούσαν να κάνουν 3,4 φορές το γύρο της Γης.
Σήμερα, 3.2 νέες φιγούρες Playmobil βλέπουν το φως της δημοσιότητας κάθε δευτερόλεπτο – από την άλλη πλευρά, ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνεται μόνο κατά 2.6 άτομα ανά δευτερόλεπτο!
Πώς κατάφεραν τα Playmobil να «κερδίσουν» τις παιδικές καρδιές;
Ο Sacha Szabo, κοινωνιολόγος στο Ινστιτούτο Θεωρητικού Πολιτισμού του Φράιμπουργκ, αναφέρει τρεις λόγους για τους οποίους το Playmobil γοητεύει τους ανθρώπους εδώ και δεκαετίες.
1. Οι φιγούρες Playmobil είναι τέλειες ως προς την αφή
Τα 7,5 εκατοστά δεν είναι τυχαία. Για το μέγεθος των φιγούρων, χρησιμοποιήθηκε ως σημείο αναφοράς το χέρι ενός μέσου παιδιού, λέει ο Sacha Szabo. Οι φιγούρες έχουν κάτι οργανικό και ρεαλιστικό και αυτό προσελκύει τα παιδιά.
Σε αντίθεση με άλλες πλαστικές φιγούρες, αυτές της Playmobil δεν έχουν σχεδόν καθόλου άκρες. Έχουν στρογγυλά σχήματα, ένα φιλικό χαμόγελο και ένα άνετο μέγεθος για τα παιδιά.
Επιπλέον, υπάρχει η κινητικότητα των χεριών και των ποδιών καθώς και η δυνατότητα τοποθέτησης των φιγούρων. «Με τις φιγούρες Playmobil, τα παιδιά μπορούν να εκτελούν πιο συγκεκριμένες και σύνθετες ενέργειες από ό,τι με μια στατική φιγούρα», λέει ο ίδιος.
2. Τα παιδιά γίνονται σκηνοθέτες στο δικό τους θεατρικό παιχνίδι
Μπορεί να νομίζετε ότι η αρχική γοητεία των Playmobil είναι το παιχνίδι ρόλων με τις φιγούρες.
Ο Sacha Szabo, ωστόσο, προσθέτει ότι «δεν είναι ότι τα παιδιά μπαίνουν τα ίδια μέσα σε έναν ρόλο. Αντίθετα, γίνονται ο σκηνοθέτης και ο αφηγητής. Αυτή η θέση δημιουργεί μια στιγμή μεγαλείου για τα παιδιά. Η αφήγηση μέσα στο κεφάλι τους είναι αυτό που κάνει αυτούς τους χαρακτήρες τόσο μαγικούς και γοητευτικούς».
«Η καθημερινή μας ζωή απαιτεί πάντα μια ορισμένη προσοχή ως προς το τι κάνουμε. Τα Playmobil, όμως, πρόκειται για κλειστούς κόσμους στους οποίους υπάρχει ένας ορισμένος βαθμός τάξης, την οποία χρειάζονται τα παιδιά. Τα παιδιά μπορούν να αποφασίσουν μόνα τους ποιες ιστορίες θα αφηγηθούν, τι κάνουν οι χαρακτήρες ή πώς εξελίσσονται αυτοί οι χαρακτήρες», σημειώνει εμφατικά ο καθηγητής κοινωνιολογίας.
Ο κοινωνιολόγος επισημαίνει εμφατικά ότι «η αφήγηση ιστοριών επιτρέπει στα παιδιά να ενσωματώσουν συναισθηματικές εμπειρίες στην αφήγηση. Ειδικά αυτές που τα εκνευρίζουν. Μπορούν να αφηγηθούν τη στιγμή που βίωσαν, να συνθέσουν ένα αίσιο τέλος ή να συμβιβαστούν με αυτό που συνέβη».
3. Επανερμηνεύοντας τους διάφορους κόσμους
Οι εναλλάξιμες περούκες ή τα εναλλακτικά ενδύματα καθιστούν δυνατή την αλλαγή των φιγούρων ξεχωριστά. Αν αντικαταστήσετε το κράνος κατασκευής με ένα στέμμα, έχετε μια βασίλισσα ή έναν βασιλιά.
Ο Sacha Szabo ξέρει γιατί τα παιδιά το κάνουν αυτό: «Είναι κάτι που συμβαίνει οργανικά: τα παιδιά παίρνουν δεδομένα πράγματα από αυτό που τούς είναι οικείο και τα χρησιμοποιούν ή τα αποκωδικοποιούν με τον δικό τους μοναδικό τρόπο. Αυτός ο κόσμος που μπορείτε να φτιάξετε με το Playmobil είναι ένας ζωντανός, ένας δυναμικός κόσμος»
«Κάθε παιδί και κάθε ενήλικας γνωρίζει τα Playmobil. Και εξακολουθούμε να βλέπουμε πολλές δυνατότητες ιδιαίτερα στην κατηγορία των ενηλίκων. Θα επεκτείνουμε σημαντικά τη γκάμα μας σε αυτό το τμήμα και έτσι θα διευρύνουμε τις ομάδες-στόχους μας. Επικεντρωνόμαστε στα συλλεκτικά αντικείμενα, στα συλλεκτικά αντικείμενα υψηλής ποιότητας και πρωτοτυπίας», σημειώνει ο διευθύνων σύμβουλος της Playmobil, Bahri Kurter.
Ο διευθύνων σύμβουλος της Playmobil Bahri Kurter ανακοίνωσε επίσης θεαματικές συνεργασίες κατά το επετειακό έτος 2024 στην έκθεση παιχνιδιών:
Η Deutsche Post θα λανσάρει ένα γραμματόσημο Playmobil σε λίγες εβδομάδες και μια συναρπαστική καμπάνια με τη Γερμανική Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου (DFB) θα ξεκινήσει για το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου στη Γερμανία.
