Μεγάλη Βρετανία, η πραγματική «κοιτίδα του ποδοσφαίρου»;

Τα κιτάπια της ιστορίας του αθλητισμού αναφέρουν πως η πρώτη ομάδα ποδοσφαίρου ιδρύθηκε το 1858 στην Μεγάλη Βρετανία και δεν είναι άλλη από την Sheffield FC. Αυτό είναι αληθές.

Ωστόσο οι ρίζες του αθλήματος δεν βρίσκονται στην Αγγλία.

Η Ιστορία του Αθλητισμού αναφέρει ρητά και κατηγορηματικά πως «όχι»: οι απαρχές του αθλήματος ανάγονται στην μακρινή Κίνα, όπου από τον 2ο π.Χ. αιώνα οι κάτοικοι της έπαιζαν το «τσου-τζού» (Cuju), ένα παιγνίδι με μπάλα παραγεμισμένη με φτερά, την οποία προσπαθούσαν να την περάσουν μέσα από ένα μικρό άνοιγμα σε ένα δίχτυ που είχε τοποθετηθεί πάνω σε καλάμια από μπαμπού.

Οπότε, στη Κίνα γεννήθηκε το πιο λαοφιλές άθλημα όλων των εποχών.

Και όλα αυτά προς μεγάλη απογοήτευση των Βρετανών φιλάθλων που εξακολουθούν να θεωρούν το πρωτάθλημα τους ως το παλαιότερο κι αυτό που έθεσε τους κανόνες του αθλήματος.

Και όμως, η μακρινή Κίνα από τον 2ο π.Χ. αιώνα κιόλας έπαιζε Cuju, όπου «τσου» σημαίνει «πόδι» και «τζου» σημαίνει «σφαίρα γεμάτη με φτερά»: ποδόσφαιρο δηλαδή.

Οι κανόνες του παιχνιδιού, που ξεκίνησε να παίζεται κατά τη διάρκεια της δυναστείας Χαν από το 206 π.Χ. έως το 220 μ.Χ., ήταν απλοί: δυο ομάδες διαφορετικού χρώματος αποτελούνταν από παίχτες που προσπαθούσαν να περάσουν την μπάλα αυτή μέσα από ένα μικρό άνοιγμα 40 εκατοστών μέσα σε ένα δίχτυ που είχε τοποθετηθεί σε ύψος 7-10 μέτρων πάνω σε καλάμια από μπαμπού.

Οι ομοιότητες με το σήμερα; Οι παίκτες μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τα πόδια, το στήθος, την πλάτη και τους ώμους τους, αλλά όχι τα χέρια τους.

Οι διαφορές; Τερματοφύλακες δεν υπήρχαν προκειμένου να φυλάνε τα ανοίγματα αυτά απ’ όπου περνούσε η μπάλα.

Υπήρχαν όμως οι αρχηγοί των ομάδων, οι οποίοι έφεραν ένα χαρακτηριστικό φτερό στην ενδυμασία τους, όπως τα σημερινά περιβραχιόνια των απανταχού «αρχηγών».

Κάθε φορά που μια ομάδα σκόραρε, έδινε τη σκυτάλη στην άλλη ομάδα για να προσπαθήσει με τη σειρά της να περάσει την μπάλα από το απέναντι άνοιγμα.

Κάθε φορά που κάποιος πετύχαινε τον στόχο, ακούγονταν πανηγυρισμοί από το κοινό και ήχοι από τύμπανα. Στο τέλος, νικήτρια ομάδα αναδεικνυόταν εκείνη που είχε καταφέρει –όπως και σήμερα- να βάλει περισσότερες φορές την μπάλα στο «πλεχτό».

«Η Βρετανία μπορεί να είναι η μοντέρνα κοιτίδα του ποδοσφαίρου, αλλά οι απαρχές του ανάγονται στην Κίνα», τονίζει ο Κέβιν Μουρ, διευθυντής του Εθνικού Μουσείου Ποδοσφαίρου της Αγγλίας.

Το τσου-τζου άκμασε ιδιαίτερα κατά την δυναστεία των Σονγκ, από το 960 μέχρι το 1279 μ.Χ., όταν και από ένα απλό λαϊκό άθλημα, κατάφερε να μπει μέχρι και στην αυτοκρατορική αυλή. Μάλιστα, υπάρχει ένας πίνακας του 11ου μ.Χ. αιώνα που απεικονίζει τον αυτοκράτορα Ταϊζού να παίζει ποδόσφαιρο μαζί με τους αυλικούς του.

Μια εκτενή έρευνα για την ιστορία του τσου-τζου έχει διεξάγει ο Γερμανός ιστορικός Χανς Ούλριχ Βόγκελ, ο οποίος και καταγράφει μερικές εξαιρετικά ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την εποχή ακμής του παιχνιδιού στην Κίνα.

Λόγου χάρη, όπως περιγράφεται στο βιβλίο «Τα Μεγαλεία της Ανατολικής Πρωτεύουσας» που ανάγεται στο 1120 μ.Χ., υπήρχαν και τότε… «ξεχωριστοί προπονητές» σαν τον Ζοσέ Μουρίνιο για την κάθε ομάδα που έπαιζε το τσου-τζου.

Δείτε μια σύγχρονη αναπαράσταση του παιχνιδιού, όπως διοργανώθηκε προ ετών στην Κίνα, με τους παίχτες να φοράνε μέχρι και τις παραδοσιακές ενδυμασίες της εποχής:

Την ίδια περίοδο που το παιχνίδι ήταν εξαιρετικά δημοφιλές στην τότε πρωτεύουσα της Κίνας, την Καϊφένγκ, εκδόθηκε και ένα εγχειρίδιο κανόνων του αθλήματος, με τίτλο «Εικονογραφημένοι κανόνες του Τσου-τζου» από τον Γουάνγκ Γιούντσενγκ.

Ανάμεσα στις αγωνιστικές υποχρεώσεις του κάθε παίχτη ήταν ο σεβασμός για συμπαίκτες και αντιπάλους και φυσικά το ομαδικό πνεύμα.

Φυσικά απαγορευόταν δια ροπάλου κάθε επαφή με τον αντίπαλο, ενώ στο βιβλίο αναφέρεται ρητά πως είναι ανεπιθύμητος «κάθε παίχτης που κρατάει τη μπάλα στην κατοχή του για πολύ ώρα». Κοινώς, οι πάσης φύσεως… ατομιστές τύπου Neymar αποκλείονταν από τις ομάδες.

«Το τσου-τζου προάγει την ευτυχία και κρατάει την νεολαία μακριά από φασαρίες», αναφέρεται σε ένα άλλο σημείο του εγχειριδίου.

Και φυσικά, σε αντίθεση με σήμερα όπου το σύγχρονο γυναικείο ποδόσφαιρο άργησε να αναπτυχθεί με τους αντιστοίχους ρυθμούς του ανδρικού, στην Κίνα του 11ου αιώνα μ.Χ. τσου-τζου έπαιζαν ακόμη και οι γυναίκες.

Μετά την Κίνα, το άθλημα πέρασε, σε μια παραλλαγμένη του μορφή, στην Ιαπωνία με την ονομασία «κεμάρι».

Στην Ευρώπη η αρχαιότερη καταγραφή ενός είδους παιχνιδιού σαν το ποδόσφαιρο εντοπίζεται στην Αγγλία του 1175 μ.Χ., ενώ η λέξη «κάλτσο» (calcio=κλωτσιά) που στα ιταλικά σημαίνει μέχρι και σήμερα «ποδόσφαιρο», μπήκε στον γλωσσικό χάρτη τον 14ο αιώνα, όταν στη Φλωρεντία την περίοδο από τα Θεοφάνεια ως την έναρξη της Μεγάλης Σαρακοστής διοργανώνονταν αγώνες όπου ομάδες έπαιζαν «κάτι-σαν-ποδόσφαιρο».