Έχω μια θεωρία: αυτά που πραγματικά μας κερδίζουν το ενδιαφέρον στη ζωή είναι όσα εμπεριέχουν κάποιο δίπολο. Το πιο γνωστό και ίσως το πιο επιβεβαιωμένο είναι το σεξ/θάνατος αλλά εμένα άλλο είναι αυτό που με συγκινεί πιο πολύ, που αγγίζει τις ψυχικές χορδές μου (οκ μπορεί να ακούγεται πολύ λυρικό αλλά δεν μπορώ να το αποδώσω καλύτερα) κι αυτό το δίπολο είναι το λύπη/γέλιο.
Όταν λοιπόν πέφτει στην αντίληψη μου μια ταινία, ένα βιβλίο, ένα τραγούδι που εμπεριέχει τη μελαγχολία της συνειδητοποίησης του πόνου που εμπεριέχει η ίδια η ζωή στην καθημερινότητα της και ταυτοχρόνως το χιούμορ και τη δύναμη να εντοπίσεις τη γελοιότητα και να αυτοσαρκαστείς ακόμη και στις πιο δύσκολες στιγμές τότε ξέρω ότι με έχει κερδίσει.
Το “This is going to hurt” μου κίνησε την περιέργεια απ’ τον τίτλο κιόλας. Αρχικά το ανακάλυψα ως τηλεοπτική σειρά. Πρόκειται για συμπαραγωγή BBC και ΑΜC και προβλήθηκε φέτος. Αν και είμαι ιδιαιτέρως αρνητική απέναντι στις σειρές που διαδραματίζονται σε νοσοκομεία, εξαίρεση αποτέλεσε για κάποιο διάστημα το Dr. House, δύο στοιχεία με έκαναν να πατήσω το play. Το πρώτο ήταν ο πρωταγωνιστής του ο Ben Whishaw, στον οποίο έχω ιδιαίτερη αδυναμία και το δεύτερο ότι πρόκειται για βρετανική παραγωγή. Κακά τα ψέματα, οι Βρετανοί είναι μάστορες στον συνδυασμό μελαγχολίας και χιούμορ και φροντίζουν να παρουσιάζουν με ευαισθησία και ρεαλισμό την κοινωνική τους πραγματικότητα χωρίς να καταφεύγουν σε εύκολες μελό λύσεις που αποδυναμώνουν την αφήγηση και υποδαυλίζουν την αλήθεια όσων βλέπουμε.
Το “This is going to hurt” διαρκεί μόλις επτά επεισόδια. Τα είδα σε δύο ημέρες. Γέλασα (δυνατά) και έκλαψα. Και μετά σκέφτηκα τα εξής: Το “This is going to hurt” δεν είναι μια «ιατρική σειρά». Είναι μια αριστουργηματική σειρά του BBC που βασίζεται στα ημερολόγια ενός γιατρού του ΝΗS.
Δεν έχω δει ποτέ τίποτα πιο περιεκτικό, πιο ειλικρινές, πιο επώδυνα αληθινό αλλά και υπέροχα χιουμοριστικό για τα όσα συμβαίνουν μέσα σε ένα νοσοκομείο και τι επιπτώσεις έχουν στη ζωή των γιατρών και των ασθενών. Και με ξεκάθαρο, χωρίς να γίνεται διδακτικό, μήνυμα: όταν οι κυβερνήσεις πυροβολούν τα δημόσια συστήματα υγείας τότε δολοφονούν ανθρώπους. Δεν εννοώ μόνο τους ασθενείς. Στα μεγάλα συν το φοβερό soundtrack και η απίθανη δεινότητα των βρετανών ηθοποιών, όλο το καστ είναι συγκλονιστικό.
Πιο συγκλονιστικό όμως είναι ότι η σειρά βασίζεται σε ένα βιβλίο, όχι λογοτεχνικό. Στην ουσία το βιβλίο είναι τα ημερολόγια που κρατούσε ο γιατρός Adam Kay όσο υπηρετούσε στο NHS, δηλαδή την πρώτη δεκαετία του 2000. Το τηλεοπτικό σενάριο έχει βασιστεί σε όλα τα πραγματικά περιστατικά που αναφέρει ο Kay και έχει εμπλουτίσει την πραγματικότητα με χαρακτήρες που φέρουν την αλήθεια όσων έζησε ο Kay στα χρόνια της θητείας του ως γιατρός ενώ έχει δώσει χώρο και στην προσωπική του ζωή, κομμάτι που σχεδόν απουσιάζει απ’ το βιβλίο.
Και υπάρχει λόγος που απουσιάζει. Ως γιατρός του NHS, του δημόσιου συστήματος υγείας που υποβαθμίστηκε ξανά και ξανά τα τελευταία χρόνια, σε βαθμό που οι επαγγελματίες της υγείας και εργαζόμενοι σε αυτό να υποχρεούνται σε εξαντλητικά ωράρια και σε συνεχή διαχείριση κρίσεων, ο Kay δεν είχε προσωπική ζωή, ή αν θέλετε είχε μια πολλαπλά τραυματισμένη προσωπική ζωή. Πρώτον, δεν είχε χρόνο για τους δικούς του ανθρώπους και δεύτερον και κυριότερο δεν είχε χρόνο για τον εαυτό του. Φανταστείτε τι λάθη μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος που φέρει στις πλάτες του την ευθύνη της υγείας και της ζωής των συνανθρώπων του, όταν είναι εξουθενωμένος. Και την σωματική εξουθένωση ακολουθεί η πνευματική, η ψυχική, η συναισθηματική.
Στα ημερολόγια του ο Adam Kay κατορθώνει να παρουσιάζει με τρομερή διαύγεια τα τραγελαφικά συμβάντα που αποτελούν μέρος της καθημερινότητας ενός νοσοκομείου. Ίσως το χιούμορ και το γέλιο είναι το μεγαλύτερο του όπλο όταν διαρκώς αντιμετωπίζει όσα αντιμετωπίζει. Διαβάζοντας το βιβλίο γέλασα περισσότερο ακόμη κι από όταν έβλεπα τη σειρά. Μέχρι που έφτασα στα τελευταία κεφάλαια, εκεί που ο Adam Kay εξηγεί γιατί αποφάσισε να παραιτηθεί του επαγγέλματός του. Ένα τρομερό σημείο στην εξομολόγησή του είναι ότι οι γιατροί τις περισσότερες φορές κουβαλούν μέσα τους τα τραύματα της δουλειάς του (επαφή με πόνο, ασθένειες, θάνατο) και δεν μιλούν σε αυτά ούτε στους πιο κοντινούς τους ανθρώπους. Ο Kay παραδέχεται ότι οι πολλοί δικοί του άνθρωποι θα μάθουν τον λόγο που εγκατέλειψε την άσκηση της ιατρικής διαβάζοντας το βιβλίο του.
Την εξομολόγησή του ακολουθεί μια ανοιχτή επιστολή προς τον βρετανό υπουργό Υγείας που τονίζει την ανάγκη υποστήριξης των γιατρών και νοσηλευτών. Θα κλείσω με τα λόγια του: «Όλοι χρειαζόμαστε κάποιον να μιλήσουμε. Μην τους αφήσετε να το κρατήσουν μέσα τους. Να τους πείτε ότι είστε εκεί γι’ αυτούς. Φροντίστε αυτούς που φροντίζουν. Παρ’ όλο που έχουν στηθοσκόπιο γύρω απ’ το λαιμό τους και αρκετά ισχυρό μαύρο χιούμορ, εξακολουθούν να μην είναι παρά έφηβοι που συμπλήρωσαν πριν απ’ τις εξετάσεις τους ένα κουτάκι που έλεγε “ιατρική”. Nα μην είναι παρά άνθρωποι εξίσου ευάλωτοι με οποιονδήποτε άλλον».
* Το βιβλίο «Αυτό θα πονέσει» του Adam Kay σε μετάφραση Γιώργου Μαραγκού κυκλοφορεί απ΄τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.
Έχω μια θεωρία: αυτά που πραγματικά μας κερδίζουν το ενδιαφέρον στη ζωή είναι όσα εμπεριέχουν κάποιο δίπολο. Το πιο γνωστό και ίσως το πιο επιβεβαιωμένο είναι το σεξ/θάνατος αλλά εμένα άλλο είναι αυτό που με συγκινεί πιο πολύ, που αγγίζει τις ψυχικές χορδές μου (οκ μπορεί να ακούγεται πολύ λυρικό αλλά δεν μπορώ να το αποδώσω καλύτερα) κι αυτό το δίπολο είναι το λύπη/γέλιο.
Όταν λοιπόν πέφτει στην αντίληψη μου μια ταινία, ένα βιβλίο, ένα τραγούδι που εμπεριέχει τη μελαγχολία της συνειδητοποίησης του πόνου που εμπεριέχει η ίδια η ζωή στην καθημερινότητα της και ταυτοχρόνως το χιούμορ και τη δύναμη να εντοπίσεις τη γελοιότητα και να αυτοσαρκαστείς ακόμη και στις πιο δύσκολες στιγμές τότε ξέρω ότι με έχει κερδίσει.
Το “This is going to hurt” μου κίνησε την περιέργεια απ’ τον τίτλο κιόλας. Αρχικά το ανακάλυψα ως τηλεοπτική σειρά. Πρόκειται για συμπαραγωγή BBC και ΑΜC και προβλήθηκε φέτος. Αν και είμαι ιδιαιτέρως αρνητική απέναντι στις σειρές που διαδραματίζονται σε νοσοκομεία, εξαίρεση αποτέλεσε για κάποιο διάστημα το Dr. House, δύο στοιχεία με έκαναν να πατήσω το play. Το πρώτο ήταν ο πρωταγωνιστής του ο Ben Whishaw, στον οποίο έχω ιδιαίτερη αδυναμία και το δεύτερο ότι πρόκειται για βρετανική παραγωγή. Κακά τα ψέματα, οι Βρετανοί είναι μάστορες στον συνδυασμό μελαγχολίας και χιούμορ και φροντίζουν να παρουσιάζουν με ευαισθησία και ρεαλισμό την κοινωνική τους πραγματικότητα χωρίς να καταφεύγουν σε εύκολες μελό λύσεις που αποδυναμώνουν την αφήγηση και υποδαυλίζουν την αλήθεια όσων βλέπουμε.
Το “This is going to hurt” διαρκεί μόλις επτά επεισόδια. Τα είδα σε δύο ημέρες. Γέλασα (δυνατά) και έκλαψα. Και μετά σκέφτηκα τα εξής: Το “This is going to hurt” δεν είναι μια «ιατρική σειρά». Είναι μια αριστουργηματική σειρά του BBC που βασίζεται στα ημερολόγια ενός γιατρού του ΝΗS.
Δεν έχω δει ποτέ τίποτα πιο περιεκτικό, πιο ειλικρινές, πιο επώδυνα αληθινό αλλά και υπέροχα χιουμοριστικό για τα όσα συμβαίνουν μέσα σε ένα νοσοκομείο και τι επιπτώσεις έχουν στη ζωή των γιατρών και των ασθενών. Και με ξεκάθαρο, χωρίς να γίνεται διδακτικό, μήνυμα: όταν οι κυβερνήσεις πυροβολούν τα δημόσια συστήματα υγείας τότε δολοφονούν ανθρώπους. Δεν εννοώ μόνο τους ασθενείς. Στα μεγάλα συν το φοβερό soundtrack και η απίθανη δεινότητα των βρετανών ηθοποιών, όλο το καστ είναι συγκλονιστικό.
Πιο συγκλονιστικό όμως είναι ότι η σειρά βασίζεται σε ένα βιβλίο, όχι λογοτεχνικό. Στην ουσία το βιβλίο είναι τα ημερολόγια που κρατούσε ο γιατρός Adam Kay όσο υπηρετούσε στο NHS, δηλαδή την πρώτη δεκαετία του 2000. Το τηλεοπτικό σενάριο έχει βασιστεί σε όλα τα πραγματικά περιστατικά που αναφέρει ο Kay και έχει εμπλουτίσει την πραγματικότητα με χαρακτήρες που φέρουν την αλήθεια όσων έζησε ο Kay στα χρόνια της θητείας του ως γιατρός ενώ έχει δώσει χώρο και στην προσωπική του ζωή, κομμάτι που σχεδόν απουσιάζει απ’ το βιβλίο.
Και υπάρχει λόγος που απουσιάζει. Ως γιατρός του NHS, του δημόσιου συστήματος υγείας που υποβαθμίστηκε ξανά και ξανά τα τελευταία χρόνια, σε βαθμό που οι επαγγελματίες της υγείας και εργαζόμενοι σε αυτό να υποχρεούνται σε εξαντλητικά ωράρια και σε συνεχή διαχείριση κρίσεων, ο Kay δεν είχε προσωπική ζωή, ή αν θέλετε είχε μια πολλαπλά τραυματισμένη προσωπική ζωή. Πρώτον, δεν είχε χρόνο για τους δικούς του ανθρώπους και δεύτερον και κυριότερο δεν είχε χρόνο για τον εαυτό του. Φανταστείτε τι λάθη μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος που φέρει στις πλάτες του την ευθύνη της υγείας και της ζωής των συνανθρώπων του, όταν είναι εξουθενωμένος. Και την σωματική εξουθένωση ακολουθεί η πνευματική, η ψυχική, η συναισθηματική.
Στα ημερολόγια του ο Adam Kay κατορθώνει να παρουσιάζει με τρομερή διαύγεια τα τραγελαφικά συμβάντα που αποτελούν μέρος της καθημερινότητας ενός νοσοκομείου. Ίσως το χιούμορ και το γέλιο είναι το μεγαλύτερο του όπλο όταν διαρκώς αντιμετωπίζει όσα αντιμετωπίζει. Διαβάζοντας το βιβλίο γέλασα περισσότερο ακόμη κι από όταν έβλεπα τη σειρά. Μέχρι που έφτασα στα τελευταία κεφάλαια, εκεί που ο Adam Kay εξηγεί γιατί αποφάσισε να παραιτηθεί του επαγγέλματός του. Ένα τρομερό σημείο στην εξομολόγησή του είναι ότι οι γιατροί τις περισσότερες φορές κουβαλούν μέσα τους τα τραύματα της δουλειάς του (επαφή με πόνο, ασθένειες, θάνατο) και δεν μιλούν σε αυτά ούτε στους πιο κοντινούς τους ανθρώπους. Ο Kay παραδέχεται ότι οι πολλοί δικοί του άνθρωποι θα μάθουν τον λόγο που εγκατέλειψε την άσκηση της ιατρικής διαβάζοντας το βιβλίο του.
Την εξομολόγησή του ακολουθεί μια ανοιχτή επιστολή προς τον βρετανό υπουργό Υγείας που τονίζει την ανάγκη υποστήριξης των γιατρών και νοσηλευτών. Θα κλείσω με τα λόγια του: «Όλοι χρειαζόμαστε κάποιον να μιλήσουμε. Μην τους αφήσετε να το κρατήσουν μέσα τους. Να τους πείτε ότι είστε εκεί γι’ αυτούς. Φροντίστε αυτούς που φροντίζουν. Παρ’ όλο που έχουν στηθοσκόπιο γύρω απ’ το λαιμό τους και αρκετά ισχυρό μαύρο χιούμορ, εξακολουθούν να μην είναι παρά έφηβοι που συμπλήρωσαν πριν απ’ τις εξετάσεις τους ένα κουτάκι που έλεγε “ιατρική”. Nα μην είναι παρά άνθρωποι εξίσου ευάλωτοι με οποιονδήποτε άλλον».
* Το βιβλίο «Αυτό θα πονέσει» του Adam Kay σε μετάφραση Γιώργου Μαραγκού κυκλοφορεί απ΄τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.
