Άνθρωποι από κάθε γωνιά της γης, άνθρωποι όλων των τάξεων, ηλικιών και θρησκείας, πέρασαν τις πύλες των Ανώνυμων Αλκοολικών. Πράγματι, η επιρροή της  διεθνούς κοινότητας αλληλοβοήθειας είχε σημαντική και μακροχρόνια επίδραση σε παγκόσμιο επίπεδο. Από την ίδρυσή της το 1935, η Α.Α. αντιπροσωπεύει μια εξαιρετικά δημοφιλή θεραπεία και μια απόδειξη της διεπιστημονικής φύσης της υγείας και της ευεξίας.

Οι Ανώνυμοι Αλκοολικοί έχουν επίσης εκπροσωπήσει, τουλάχιστον πολιτισμικά, μια αξιοσημείωτη σύνθεση της συμπεριφορικής επιστήμης και της πνευματικότητας που μεταφράζεται σε δεκάδες διαφορετικές γλώσσες, πεποιθήσεις και πρακτικές. Ή τουλάχιστον αυτό μπορεί να προκύψει από την ανάγνωση των δεκάδων βιβλίων σχετικά με τα 12 Βήματα των Α.Α. και τον Βουδισμό, τη Γιόγκα, τον Καθολικισμό, τον Ιουδαϊσμό, τις, τις σαμανιστικές πρακτικές, τον Στωικισμό, τον κοσμικό ανθρωπισμό και, φυσικά, την ψυχολογία.

Ιστορικά βέβαια, η οργάνωση αντιπροσώπευε μία πιο στενή παράδοση που δεν αποτελούνταν από τόσες πολλές και διαφορετικές πολιτισμικές ομάδες. Οι ιδρυτές των Ανώνυμων Αλκοολικών προέρχονταν από την Ομάδα Χριστιανών της Οξφόρδης και η μεθοδολογία αυτής της ομάδας ήταν η έντονη ενασχόλησή της με την αυτογνωσία, την εξομολόγηση, την αποκατάσταση και την αφοσίωση, την αλληλεγγύη και την αλληλοβοήθεια «την  προσφορά του εαυτού μας στην υπηρεσία προς τους άλλους», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο ιδρυτής των Α.Α. Μπιλ Γουίλσον.

Η θεολογία της Ομάδας της Οξφόρδης, αν και με επιφύλαξη και μετριοπάθεια, κατάφερε να διεισδύσει επίσης σε πολλές από τις βασικές αρχές των Α.Α. Αλλά για τη δημιουργία της ομάδας αποκατάστασης, ο Γουίλσον επικαλείται μια πιο κοσμική αυθεντία, τον Καρλ Γιουνγκ. Ο διάσημος Ελβετός ψυχίατρος ενδιαφέρθηκε έντονα για τον αλκοολισμό τη δεκαετία του 1920. Ο Γουίλσον έγραψε στον Γιουνγκ το 1961 για να εκφράσει τη «μεγάλη του εκτίμηση» για τις προσπάθειές του. «Μια συγκεκριμένη συζήτηση που κάποτε είχατε με έναν από τους ασθενείς σας, έναν κύριο Ρόουλαντ Χ. στις αρχές της δεκαετίας του 1930», εξηγεί ο Γουίλσον, «έπαιξε όντως κρίσιμο ρόλο στην ίδρυση της Κοινότητας μας».

Ο Γιουνγκ μπορεί να μην γνώριζε την επιρροή του στο κίνημα απεξάρτησης, αναφέρει ο Γουίλσον, αν και οι αλκοολικοί αποτελούσαν περίπου το 13% όλων των επισκεπτών στο ιατρείο του. Ένας από τους ασθενείς του, ο Ρόουλαντ Χάζαρντ, «τραπεζίτης επενδύσεων και πρώην πολιτειακός γερουσιαστής από το Ρόουντ Άιλαντ»- απευθύνθηκε στον Γιουνγκ σε κατάσταση απόγνωσης. Ως εκ τούτου, τον παρακολουθούσε καθημερινά για μια περίοδο αρκετών μηνών, σταμάτησε να πίνει, αλλά στη συνέχεια υποτροπίασε. Ο ξάδελφός του τον πήγε ξανά στον Γιουνγκ και του είπε ότι η περίπτωσή του ήταν μάταιη χωρίς θρησκευτική μετάνοια. Όπως το θέτει ο Γουίλσον στην επιστολή του:

«Του είπατε ειλικρινά ότι δεν υπήρχε ελπίδα, όσον αφορά οποιαδήποτε περαιτέρω ιατρική ή ψυχιατρική θεραπεία. Αυτή η ειλικρινής και ταπεινή δήλωσή σας ήταν χωρίς αμφιβολία ο πρώτος θεμέλιος λίθος πάνω στον οποίο βασίστηκε έκτοτε η Οργάνωσή μας».

Ο Γιουνγκ ενημέρωσε επίσης τον Χάζαρντ ότι οι περιπτώσεις μεταστροφής από τον αλκοολισμό ήταν εξαιρετικά σπάνιες και του συνέστησε να «αναζητήσει μια πνευματική οδό και να ελπίζει για το καλύτερο», όπως θυμάται ο Γουίλσον. Αλλά δεν αναφέρθηκε σε κάποια συγκεκριμένη θρησκεία. Ο Χάζαρντ ανακάλυψε την Ομάδα της Οξφόρδης. Ενδεχομένως, σύμφωνα με τον Γιουνγκ, θα μπορούσε να βρει την πνευματικότητα οπουδήποτε. «Η λαχτάρα του για αλκοόλ ήταν το ισοδύναμο», έγραψε ο ψυχίατρος σε μια απάντηση στον Γουίλσον, «η πνευματική δίψα της ύπαρξής μας για ολότητα, που εκφράζεται σε μεσαιωνική γλώσσα: η ένωση με τα θεία».

Στην επιστολή που απαντά στον Γουίλσον, ο Γιουνγκ χρησιμοποιεί τη θρησκευτική γλώσσα με αλληγορικό τρόπο. Οι Α.Α. ωστόσο πήραν την ιδέα αυτή πιο κυριολεκτικά. Ο Γιουνγκ αποφεύγει μία καθαρά αυστηρή θρησκευτική ερμηνεία της συμβουλής του στον Χ’αζαρντ, ο οποίος δημιούργησε μία μικρή ομάδα που έστρεψε τον Γουίλσον στην νηφαλιότητα και στις μεθόδους της ομάδας της Οξφόρδης.

«Πώς θα μπορούσε κανείς να διατυπώσει μια τέτοια άποψη που να μην είναι παρεξηγήσιμη στις μέρες μας;» αναρωτιέται ο Γιουνγκ. «Ο μόνος σωστός και νόμιμος τρόπος για μια τέτοια εμπειρία είναι ότι σου συμβαίνει στην πραγματικότητα και μπορεί να σου συμβεί μόνο όταν βαδίζεις σε ένα μονοπάτι που σε οδηγεί σε μια ανώτερη κατανόηση». Η νηφαλιότητα θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω «μιας ανώτερης εκπαίδευσης του πνεύματος πέρα από τα όρια του απλού ορθολογισμού» – μέσω μιας εμπειρίας διαφώτισης ή μεταστροφής, δηλαδή. Θα μπορούσε επίσης να συμβεί μέσω «μιας πράξης χάριτος ή μέσω μιας προσωπικής και ειλικρινούς επαφής με φίλους».

Παρόλο που τα περισσότερα ιδρυτικά μέλη των ΑΑ αγωνίστηκαν για την κυριολεκτική ερμηνεία της συνταγής του Γιουνγκ, ο Γουίλσον πάντα διατηρούσε την ιδέα ότι θα διάφορα μονοπάτια θα μπορούσαν να οδηγήσουν τους αλκοολικούς στον ίδιο στόχο, ακόμα και η σύγχρονη ιατρική. Βασίστηκε στις ιατρικές απόψεις του δρος Γουίλιαμ Ντι Σίλκγουορθ, ο οποίος θεωρούσε ότι ο αλκοολισμός ήταν εν μέρει μια σωματική ασθένεια, «ένα είδος δυσκολίας του μεταβολισμού, την οποία τότε ονόμασε αλλεργία». Ακόμη και μετά τη δική του εμπειρία μεταστροφής, την οποία ο Σίλκγουορθ, όπως και ο Γιουνγκ, του συνέστησε να ακολουθήσει, επηρεασμένος από τον Άλντους Χάξλεϊ, ο Γουίλσον πειραματίστηκε με θεραπείες με βιταμίνες.

Η αναζήτησή του για να κατανοήσει τη μυστικιστική στιγμή αποκάλυψης του «λευκού φωτός» σε ένα δωμάτιο αποτοξίνωσης στη Νέα Υόρκη οδήγησε τον Γουίλσον στο  βιβλίο του Ουίλιαμ Τζέιμς «Οι Παραλλαγές της Θρησκευτικής Εμπειρίας». Το βιβλίο «με έκανε να συνειδητοποιήσω», έγραψε στον Γιουνγκ, «ότι οι περισσότερες εμπειρίες μεταστροφής, όποια κι αν είναι η διαφορά τους, σε μεγάλο βαθμό έχουν κοινό παρονομαστή την κατάρρευση του εγώ» συνεχίζοντας, «σκέφτηκε μάλιστα ότι το LSD θα μπορούσε να λειτουργήσει ως μια τέτοια προσωρινή αναστολή του εγώ», αφού πήρε το ναρκωτικό υπό την επίβλεψη του Βρετανού ψυχιάτρου Χάμφρεϊ Όσμοντ (Ο Γιουνγκ πιθανότατα θα ήταν αντίθετος σε αυτό που αποκαλούσε «βραχείες λύσεις» όπως τα ψυχεδελικά φάρμακα).

Στις επιστολές μεταξύ του Γουίλσον και του Γιουνγκ, όπως υποστηρίζει ο Ίαν ΜακΚέιμπ στο βιβλίο του Carl Jung and Alcoholics Anonymous, βλέπουμε τον αμοιβαίο θαυμασμό μεταξύ των δύο, καθώς και την αμοιβαία επιρροή. «Ο Μπιλ Γουίλσον», γράφει ο εκδότης του ΜακΚέιμπ, «εμπνεύστηκε από τα γραπτά του Γιουνγκ γνα για να προωθήσει την πνευματική πτυχή της απεξάρτησης», μια πτυχή που πήρε ιδιαίτερα θρησκευτικό χαρακτήρα στους Ανώνυμους Αλκοολικούς. Από την πλευρά του, ο Γιουνγκ, «επηρεασμένος από την επιτυχία των Α.Α… έδωσε “πλήρεις και λεπτομερείς οδηγίες” για το πώς η μορφή της ομάδας των Α.Α. θα μπορούσε να αναπτυχθεί περαιτέρω και να χρησιμοποιηθεί στις γενικευμένες περιπτώσεις νευρωτισμού». Και έτσι συνέβη, αν και βασίστηκε κυρίως στο μοντέλο της Ομάδας της Οξφόρδης παρά στο πιο μυστικιστικό μοντέλο του Γιουνγκ. Κάλλιστα όμως, τα πράγματα θα μπορούσαν να είχαν γίνει και αλλιώς.

✥ Δείτε επίσης: Το απόγευμα που ο  Φρόιντ φόρεσε το «καλό του πουκάμισο» και ανέβηκε στην Ακρόπολη