Τον Ιανουάριο του 1913, ένας άντρας που το διαβατήριό του έφερε το όνομα «Σταύρος Παπαδόπουλος» αποβιβάστηκε από το τρένο που ερχόταν από την Κρακοβία στο Βόρειο Τερματικό Σταθμό της Βιέννης.

Ο άνδρας αυτός ήταν μελαχρινός, είχε ένα παχύ μουστάκι χωρικού και κρατούσε μια απλή ξύλινη βαλίτσα.

«Kαθόμουν στο τραπέζι», γράφει εκείνος τον οποίο θα συναντούσε ο Παπαδόπουλος, «όταν χτύπησε η πόρτα και ένας άγνωστος μπήκε στο δωμάτιο. Ήταν κοντός, αδύνατος και το σκουρόχρωμο πρόσωπό του είχε σημάδια από ευλογιά, ενώ τίποτα στο βλέμμα του δεν φανέρωνε φιλικότητα».

Αυτός που έγραψε την παραπάνω περιγραφή ήταν κάποιος… Λέον Τρότσκι, ένας αντικαθεστωτικός Ρώσος διανοούμενος, συντάκτης μιας ριζοσπαστικής εφημερίδας που την έλεγαν… Πράβδα και ο άνθρωπος τον οποίο περιέγραψε δεν ονομαζόταν Παπαδόπουλος, ούτε ήταν Έλληνας.

Το όνομά του ήταν Ιωσήφ Βισαριόνοβιτς Ντζουγκασβίλι, γνωστός και ως Ιωσήφ Στάλιν.

Και αυτό επειδή, λίγα χρόνια προτού γίνει γενικός γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος Σοβιετικής Ένωσης το 1922, ο Ιωσήφ Στάλιν ταξίδεψε με ψεύτικο ελληνικό διαβατήριο.

Και έκανε βόλτες στη Βιέννη των παραμονών του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου ως ‘Ελληνας… «Σταύρος Παπαδόπουλος».

Η βιεννέζικη «συγκατοίκηση» του Στάλιν με Φρόιντ, Τίτο και Χίτλερ

Ο Τρότσκι και ο Στάλιν δεν ήταν οι μόνοι που ζούσαν στην ίδια περιοχή στο κέντρο της Βιέννης, κατά το ίδιο έτος, το 1913.

Ο Ζίγκμουντ Φρόιντ ασκούσε ήδη την ψυχιατρική στην οδό Μπεργκάσε της πόλης κι ήταν ήδη γνωστός στους βιεννέζικους κύκλους, ενώ ένας νεαρός Γιόσιπ Μπροζ, που εργαζόταν στην αυτοκινητοβιομηχανία Ντέμλερ στο Νόισταντ, ένα προάστιο της Βιέννης, θα γινόταν ο ηγέτης της μεταπολεμικής Γιουγκοσλαβίας, ως Τίτο.

Στις ίδιες συνοικίες ζούσε και ένας τότε 24χρονος νεαρός Αυστριακός που ονειρευόταν να σπουδάσει ζωγραφική στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Βιέννης, η οποία τον απέρριψε δύο φορές. Το όνομά του ήταν Αδόλφος Χίτλερ και κατοικούσε σε ένα κτίριο στην οδό Μελντερμανστράσε με φτηνά ενοικιαζόμενα δωμάτια κοντά στον Δούναβη.

To κέντρο της Βιέννης το 1913 και οι τοποθεσίες όπου διέμεναν οι διάσημοι και διαβόητοι κάτοικοί της

Το αγαπημένο στέκι του Φρόιντ ήταν το Cafe Landtmann, ενώ ο Τρότσκι και ο Χίτλερ σύχναζαν στο Cafe Central.

Αυτή ήταν η Βιέννη, η τότε πρωτεύουσα της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, με πληθυσμό πάνω από δύο εκατομμύρια: ένα χωνευτήρι διαφορετικών κουλτουρών, γλωσσών, πολιτισμών κι εθνοτήτων που συγκέντρωνε διανοούμενους απ’ όλη την Ευρώπη.

«Η κοινότητα των διανοουμένων στη Βιέννη ήταν ολιγάριθμη, ο καθένας γνώριζε τους πάντες, γεγονός που ευνοούσε τις πολιτισμικές ανταλλαγές, ένα κλίμα που ήταν φιλικό προς τους πολιτικά διαφωνούντες», παρατηρεί ο Τσαρλς Εμερσον, συγγραφέας του βιβλίου «1913: Αναζητώντας τον Κόσμο πριν το Μεγάλο Πόλεμο».

Την ίδια εκείνη εποχή άνθισαν τα περίφημα βιεννέζικα καφέ, χώροι ζύμωσης και ανταλλαγής ιδεών. Το αγαπημένο στέκι του Φρόιντ ήταν το Καφέ Λάντμαν, που λειτουργεί μέχρι σήμερα. Ο Τρότσκι και ο Χίτλερ σύχναζαν στο ιστορικό Καφέ Τσεντράλ, όπου περνούσαν τις ώρες τους διαβάζοντας εφημερίδες, παίζοντας σκάκι και τρώγοντας τα παραδοσιακά γλυκά της πόλης.

Ωστόσο, η πόλη είχε και τη σκοτεινή πλευρά της: τις υποβαθμισμένες εργατικές συνοικίες, όπου, μόνο μέσα στο 1913, περίπου 1.500 Βιεννέζοι αυτοκτόνησαν, μην αντέχοντας τις συνθήκες ζωής κι εργασίας.

Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει με σιγουριά κατά πόσο ο Χίτλερ συνάντησε κάποια στιγμή τον –μετέπειτα εχθρό του κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο- Στάλιν ή αν ο Φρόιντ δέχτηκε στο… ιατρείο του τον Τρότσκι. Όμως, όπως καταλήγει ο Εμερσον, «αν ήθελες να βρεις έναν τόπο στην Ευρώπη να κρυφτείς και να συναντήσεις ενδιαφέροντες ανθρώπους, η Βιέννη ήταν η κατάλληλη πόλη για να το κάνεις».

Την περίοδο 1919–1922 ο Στάλιν υπηρέτησε ως λαϊκός κομισάριος εργατικής και αγροτικής επιθεώρησης, από το 1920 έως το 1923 ως μέλος του Επαναστατικού Στρατιωτικού Συμβουλίου και ως μέλος της Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής του Συμβουλίου των Σοβιέτ από το 1917.

Τον Απρίλιο του 1922 ο Στάλιν έγινε Γενικός Γραμματέας του κυβερνώντος Κομμουνιστικού Κόμματος, μια θέση που ανέδειξε στη συνέχεια ως την ισχυρότερη στη χώρα.

Μετά το θάνατο του Λένιν τον Ιανουάριο του 1924, τη διοίκηση του κόμματος ανέλαβαν τα ισχυρότερα μέλη, τα οποία και αγωνίστηκαν για την προεδρία, δηλαδή οι Ιωσήφ Στάλιν, Λεβ Κάμενεφ, Γκριγκόρι Ζινόβιεφ, Λέων Τρότσκι και Νικολάι Μπουχάριν.